Müşfiqin Xızıdakı ev muzeyinin də taleyi bəlalıdır 

Bu günlərdə tanınmış alim, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, publisist Firudin Qurbansoy böyük şairimiz Mikayıl Müşfiqin Xızı rayonunun Sayadlar kəndində yerləşən ev muzeyinin ötən ilin yayında Tuğ çayının daşması nəticəsində bərbad vəziyyətə düşməsi ilə bağlı tənqidi qeydlərini redaksiyamıza göndərib. Orada yazılır: 

“Mikayıl Müşfiqin Azərbaycan ədəbiyyatında tutduğu yüksək mövqe haqqında danışmağa, düşünürəm ki, ehtiyac yoxdur. O, hər bir azər­baycanlının ürəyində yaşayan böyük söz ustad­larının sırasında yaşamaqdadır. Bu sevginin nəticəsidir ki, böyük şairimizin həyat və yaradı­cılığı ilə bağlı elmi və bədii əsərlər ərsəyə gə­lib, adını əbədiləşdirmək üçün büstləri qoyulub, Müşfiqabad qəsəbəsi, Mikayıl Müşfiq küçələri var. O cümlədən Xızı bölgəsinin boş qalmış Sa­yadlar (Səyyadlar) kəndindəki köhnə oba yerin­də müşfiqsevərlər 1988-ci ildə “Müşfiq ocağı” adında kiçik birotaqlı ev tikdilər. M.Müşfiqin 80 illiyi ərəfəsində bu, şairə son dərəcə kövrək bir məhəbbət nümunəsi idi. 

2001-ci ildə Müşfiq ocağının ətrafında abad­lıq işləri aparıldı, ictimai əsaslarla “Xatirə muze­yi” yaradıldı. Şairin doğum və anım günləri – 5 iyun və 6 yanvar tarixlərində ölkənin sayılıb -se­çilən qələm sahibləri, alimlər buranı ziyarət et­məyə başladılar. Həmin obyekt 2004-cü ildə o vaxtkı nazir Polad Bülbüloğlunun sərəncamı ilə Mədəniyyət Nazirliyinin balansına verildi. Mu­zeyin qarşısında elin köməyilə şairin tuncdan tökülmüş büstü qoyuldu. Repressiyaya uğramış böyük şairlərimiz Hüseyn Cavid və Əhməd Ca­vadın rəsmləri çəkilmiş lövhə bu məkanın siqləti­ni daha da artırdı. 

Nakam şairin “Oxu tar!” şeirinə illüstrası­ya olaraq, muzeylə üzbəüz dağın yamacında Azərbaycan tarına abidə qoyuldu. Muzeyin çevrəsində ağaclar və güllər əkildi, zəvvarla­rın dincəlməsi üçün söhbətgah quruldu. Onu da xatırladaq ki, bu, Müşfiqin adı ilə bağlı ye­ganə muzeydir. Muzeyə gediş-gəlişi asanlaş­dırmaq üçün qarşıdan axan Tuğ çayının üs­tündən kiçicik körpü salındı. 

Muzey binasının yenidən qurulmağa böyük ehtiyacı olmasına baxmayaraq, rayon rəhbərliyi daşın üstünə daş belə qoymağa cəhd etmədi. Müşfiqsevərlər və muzey əməkdaşlarının səy­lərilə qarşıya çıxan çətinliklərin öhdəsindən gə­lindi. Həqiqətən, çox işlər görüldü. Müşfiqşünas rəhmətlik Xalq şairimiz Gülhüseyn Hüseynoğlu­nun oğlu Toğrul Abdullayev büstün ətrafındakı plitə örtüyü şəxsi vəsaiti hesabına yenilədi.

Təəssüf ki, 2023-cü il avqustun 23-də mu­zeyin qarşısından keçən Tuğ çayı birdən-birə aşıb-daşaraq körpünün dayaqlarını qoynuna alaraq 10 metr aşağı aparıb atdı. Bir anın içində büstə qədər olan məsafədə bütün tikililər selin qurbanı oldu. Yeddinci aydır ki, bu gözlənilməz təbiət hadisəsi baş verib. Amma nə Xızı Rayon İcra Hakimiyyətinin, nə də Mədəniyyət Nazirliyi­nin rəhbərliyi bu istiqamətdə heç bir iş görməyib. Ən azı körpünü yerinə qoyub bərkitmə işləri icra oluna bilərdi, mən hələ muzeyin vəziyyətini yax­şılaşdırmaq üçün əlavə tədbirlərin görülməsinin vacibliyini demirəm. Hazırda hər iki qurum özünü görməməzliyə vurub. 

Adətən, sısqa axan Tuğ çayı hər 20 – 25 il­dən bir böyük təlatümlə sellənir. Xatırladaq ki, “Ədəbiyyat qəzeti”nin 2 fevral 2001-ci il tarixli sa­yında Xalq şairi Nəbi Xəzri həmin hadisə ilə bağlı “Müşfiq evi” adlı şeirini çap etdirib. Şeir belə bir qeydlə başlayır: “Payız vaxtı dağlar qoynunda Müşfiq evinə gedən körpünü sellərin uçurduğu­nu gördüm”.

Əziz Müşfiqimi

Bu doğma dağdan

Dünən qanlı-qanlı əllər ayırdı.

Bu gün bura gələn dostdan, qonaqdan

Çağlayan dalğalar, sellər ayırdı.

Qumral saçlarını

Daradı külək, 

Xoşbəxtlik gəzərkən dərd çəkdi burda.

... Qəbrin yox, qəbrinə səcdəyə gələk

El sənə kiçicik ev tikdi burda.

İnamı məhəbbət,

Andı həqiqət,

Onun nə dəhşətli taleyi vardı.

Zəngin saraylara sığmayan şöhrət

Bu kiçik komaya necə sığardı?

O ilham dağında

Zirvəyə çatdı,

Vətən səcdə qıldı məğrur sözünə.

O, min-min ürəyə körpülər saldı,

Təbiət qəsd etdi son körpüsünə.

Ev də yetim qaldı

Sahibi kimi,

Durdu yerin-göyün 

Qalibi kimi.

Burdadır məhəbbət,

Hörmət yolları,

Yenə görüşərik yaz səhərində.

Gələr dəstə-dəstə el oğulları,

Saxlayar körpünü çiyinlərində.

Şairin bu sözü vaxtında ünvanına çatdı, “dəstə-dəstə el oğulları” körpünü yenidən qur­dular. 

Amma bu gün Xızı rayonunun rəhbərliyi Müşfiqin bərbad günə düşən ev muzeyinin və­ziyyətinə acımır və bu istiqamətdə heç bir iş gör­mək istəmir. Yeri gəlmişkən, son vaxtlara qədər Xızıda 3 muzey olub; 1959-cu ildə qurulan Cəfər Cabbarlının ev muzeyi, Müşfiqin xatirə muzeyi və 2008-ci ildən fəaliyyət göstərmiş Xızı Ra­yon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi. İndi bu rayonda cəmi 2 muzey qalıb. 

Səbəbi isə budur ki, 2012 – ci ildən Xızı RİH başçısı vəzifəsində işləyən Xəzər Aslanov öz “missiyasına” Xızı Rayon Tarix – Diyarşü­naslıq Muzeyini sökdürməklə başlayıb. Bəli, o, hakimi–mütləq kimi hökmünü göstərmək üçün tez-tez hikkə ilə dediyi “mən bu binanı sökdürə­cəyəm” – cümləsini gerçəkləşdirib. Cəmi 4 il əv­vəl tikilmiş və hökumət komissiyası tərəfindən qəbul edilən muzeyin, guya yararsız olduğunu bəhanə göstərilərək 2012-ci ildə muzey binası sökdürülüb, 1001 əziyyətlə toplanmış tarixi əhə­miyyətli əşyalar muzeydən pərən-pərən düşüb. 

Xızı ziyalıları hələ də başa düşə bilmirlər ki, cənab Xəzər Aslanov Xızı Tarix – Diyarşünaslıq Muzeyindən nə yamanlıq görmüşdür? Fərz edək ki, həqiqətən də, 2012-ci ildə muzey yararsız halda olub, sökülməsindən 12 il sonra belə, yəni Xızıda bu məqsədlə yeni bir bina tikmək olmaz­dımı? Mədəniyyətimizə, mədəni ocaqlarımıza belə münasibət göstərən icra başçısından Müş­fiq muzeyinin abadlığını gözləmək nə dərəcədə doğru olardı?”

PS. Ümid edirik ki, müvafiq qurumlar dəyərli ziyalımız Firudin Qurbansoyun redaksiyaya ün­vanladığı müraciətində səsləndirdiyi və hər biri­mizdə haqlı olaraq ciddi narahatlıq doğuran bu iradlarını mütləq nəzərə alacaq, xalqımızın se­vimli, nakam şairinin ruhu dolaşan bu mədəniy­yət ocağında tezliklə bərpa-təmir işlərinin aparıl­masına göstəriş verəcəklər. Biz isə “Xalq qəzeti” olaraq öz növbəmizdə bu məsələni diqqətdə saxlayacağıq. 

Yazını təqdim etdi:
Kəmalə ABDİNOVA
XQ