Lokal xarakterli antiterror tədbirlərinə yanaşmada onların
obyektiv mövqeləri üst-üstə düşür

Azərbaycanın sentyabrın 19-da öz ərazisində lokal xarakterli antiterror tədbirlərinə başlama­sının bir sıra ciddi səbəbləri var idi. Heç şübhəsiz ki, ən başlıca səbəb kimi Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderləri arasında 2020-ci il noyabrın 10-da imza­lanmış üçtərəfli Bəyanatın müd­dəalarının təmin olunmamasını göstərmək olar. Xüsusilə sazişin Rusiya Federasiyasının sülhmə­ramlı kontingentinin erməni silahlı qüvvələrinin çıxarılması ilə paralel şəkildə yerləşdirilməsini özündə ehtiva edən dördüncü bəndi kağız üzərində qalmışdı.

Bundan əlavə, Qarabağ iqtisadi rayonunda törədilən təxribatların miq­yası son vaxtlar xeyli genişlənmişdi. Rusiya sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan əra­zilərində mövcud olan erməni silahlı qüvvələrinin təxribat-diversiya qrupu­nun üzvləri ərazilərimizə soxularaq, piyada və tank əleyhinə mina basdı­rırdılar. Elə sentyabrın 19-da bir ədəd nəqliyyat vasitəsi Xocavənd rayonu ərazisində basdırılmış tank əleyhinə minaya düşərək partlayıb. Bu təxribat nəticəsində 2 nəfər mülki şəxs həlak olub. Eyni gündə, qeyd edilən terrorun baş verdiyi əraziyə yola düşən Daxili İşlər Nazirliyinin 4 əməkdaşı Xocavənd rayonunun Tağaverd kəndi ərazisində yeni inşa olunan tunel yolunda minaya düşərək həyatlarını itirib. Bununla da 44 günlük Vətən müharibəsinin başa çatmasından indiyədək, ümumilikdə, mina qurbanlarının sayı 314 nəfərə ça­tıb, onlardan 61 nəfər həlak olub.

Həmçinin ərazilərimiz separatçı­lar tərəfindən vaxtaşırı intensiv atəşə məruz qalırdı. Həm mina terroru, həm də atəşkəs pozuntusu işğaldan azad edilmiş ərazilərə qayıdan dinc əhali­nin, habelə bərpa-quruculuq işlərinə cəlb olunmuş mülki işçilərin və hərbi qulluqçularımızın təhlükəsizliyini ciddi şəkildə təhdid edirdi.

Ermənistan silahlı qüvvələrinin bir­ləşmələrinin tərksilah edilərək əraziləri­mizdən çıxarılmasının, onların hərbi in­frastrukturunun zərərsizləşdirilməsinin və Azərbaycan Respublikasının Kons­titusiya quruluşunun bərpa edilməsinin yeganə yolu bölgədə lokal xarakterli antiterror tədbirlərinin keçirilməsi idi. Belə də oldu. Cəmi bir sutka davam edən əməliyyat nəticəsində Azərbay­canın Qarabağ bölgəsində yerləşən Ermənistan silahlı qüvvələrinin bir­ləşmələri, qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələri silahı yerə qoyaraq təslim oldular. Müdafiə Nazirliyinin dünənki açıqlamasında bildirilib ki, yaraqlılar döyüş mövqelərindən və hərbi post­lardan çıxır və tam şəkildə tərksilah olunurlar. Ermənistan silahlı qüvvələri­nin birləşmələri Azərbaycan ərazilərini tərk edir, qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələri buraxılır. Paralel şəkildə bü­tün silah-sursat və ağır texnika təhvil verilir. Yuxarıda qeyd olunan proseslə­rin Rusiya sülhməramlı kontingenti ilə əlaqələndirilmiş şəkildə həyata keçiril­məsi təmin edilir.

Dünən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının açıq­laması yayılıb. Açıqlamada qeyd olu­nub ki, Prezident Administrasiyasının təklif etdiyi kimi, Azərbaycan Respub­likasının Konstitusiyası və qanunları əsasında reinteqrasiya məsələlərinin müzakirə edilməsi üçün Qarabağın erməni sakinlərinin nümayəndələri ilə sentyabrın 21-də Yevlaxda görüş keçi­riləcək.

Beləliklə, sentyabrın 20-si Azərbay­canın tarxinə daha bir parlaq səhifə kimi düşdü. Həmin gün qanunsuz er­məni silahlı dəstələri ağ bayraq qaldır­dılar. Bundan sonrakı mərhələdə bütün silahlar təhvil verilməli, qanunsuz rejim özünü buraxmalıdır. Azərbaycan döv­ləti bir daha sübut etdi ki, onunla güc yolu ilə danışmaq olmaz. Ölkəmizin ərazisində “boz zonalar” qala bilməz. Əməliyyatın əsas məqsədi mərkəzi ha­kimiyyətin nəzarətindən kənar ərazilər­də qayda-qanunun və nizamın yaradıl­ması idi ki, buna da nail olundu.

Azərbaycanın qalib dövlət kimi nü­fuzu bir qədər də artdı. Rəsmi Bakı indi özünün erməni sakinlərinin ölkə­nin tamhüquqlu vətəndaşı kimi rein­teqrasiyasına çalışır. Rəsmi şəxslərin indiyədək verdikləri açıqlamaları ümu­miləşdirərək demək mümkündür ki, er­mənilərin təhlükəsizliyi digər etnik az­lıqların təhlükəsizliyi kimi Azərbaycan Konstitusiyası və qanunvericiliyi ilə tam təmin ediləcək. Eyni zamanda, ölkə­nin digər sakinləri kimi ermənilərin də hüquqları ilə yanaşı öhdəlikləri olacaq.

***

Onu da qeyd edək ki, Azərbaycanın apardığı əməliyyat beynəlxalq hüquq normalarına, o cümlədən, beynəlxalq humanitar hüquqa o dərəcədə uyğun, əsaslandırılmış idi ki, heç bir dövlət, hətta Ermənistan da ona qarışmağa cürət etmədi. Çünki Azərbaycan özü­nün beynəlxalq birlik tərəfindən ta­nınmış ərazisində əməliyyat həyata keçirirdi. Hədəf isə Ermənistan silahlı qüvvələri birləşmələrinin ön xətdə və dərinlikdə olan mövqeləri, uzunmüd­dətli atəş nöqtələri, eləcə də döyüş va­sitələri və hərbi təyinatlı obyektləri idi. Xarici siyasi ekspertlər də ölkəmizin keçirdiyi hərbi əməliyyatların hüquqa uyğun olması məsələsində həmrəydir­lər.

ABŞ Ali Hərbi Dəniz Qüvvələri Məktəbinin pedaqoqu, xarici siyasət üzrə ekspert Brenda Şaffer “X” plat­formasındakı hesabında Amerika mediası və beyin mərkəzlərinin post­sovet məkanındakı münaqişələrə fərqli yanaşmasını qınayıb. O, “Uk­rayna və Gürcüstana öz ərazilərini ter­rorçulardan təmizləməyə icazə verilir, lakin Azərbaycana olmaz?” deyə ritorik sual verib.

Şaffer vurğulayıb ki, Ukrayna or­dusu rus qoşunlarını öz ərazisindən çıxarmaq üçün döyüşəndə medianın “Yaşasın Ukrayna!” reaksiyasını görü­rük, Gürcüstanda oxşar münaqişə ya­şanır və “İrəli, Gürcüstan!” reaksiyası­nın şahidi oluruq. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan on min qanunsuz erməni yaraqlısından ibarət qoşunun öz əra­zisindən çıxarılmasını təmin etməyə çalışdığı vaxt göstərilən reaksiya isə “Azərbaycan dayandırılmalıdır!” olur.

Şaffer ABŞ-ın bu məsələlərdə mövqeyinə də toxunub: “Dövlət kati­bi Antoni Blinkenin Ukraynaya zəng edərək Krımda və ya Donbasdakı ter­rorçulara qarşı hərbi addım atmamağı Kiyevdən xahiş etməsini təsəvvür edə bilərsinizmi? Amerika Birləşmiş Ştat­ları ərazi bütövlüyünün toxunulmazlığı prinsipini Azərbaycan məsələsi istisna olmaqla dəstəkləyir”.

“Uzun müddətdir davam edən qanlı münaqişəyə son nöqtə qoyulub. Qa­rabağ Azərbaycanın tam nəzarətinə keçir, ermənilərin qanunsuz silahlı dəstələri, Ermənistan ordusunun hərbi birləşmələri Rusiya sülhməramlı kon­tingentinin vasitəçiliyi ilə əldə edilmiş razılaşmalara uyğun olaraq, Qarabağı tərk edir və tərksilah olunur”.

Bunu isə Xəzər Strateji Araşdır­malar İnstitutunun baş direktoru İqor Korotçenko deyib. Politoloq bil­dirib ki, müasir dövrdə tarixi an yaşa­nır: “Biz möhtəşəm hadisənin şahidi oluruq. Yəqin, müasir dövrdə ilk dəfədir ki, əraziləri işğal olunmuş ölkə qələbə qazanıb, oraya qayıdıb və bərpa edib. Ən əsası, bundan sonra keçmişə dö­nüş olmayacaq”.

İ.Korotçenko Prezident İlham Əliye­vi görkəmli siyasətçi adlandırıb. Qeyd edib ki, məhz onun şəxsi keyfiyyətlə­ri, strateji düşüncəsi və dəmir iradəsi sayəsində Azərbaycan dövləti Zəfər qazanıb”.

Ekspert, həmçinin Azərbaycan ilə Rusiya arasında sıx, yaxşı münasibət­lərin və əməkdaşlığın davam edəcə­yinə, möhkəmlənəcəyinə ümid bəslə­diyini, buna əmin olduğunu bildirib.

O əlavə edib ki, iki ölkə arasında münasibətlərin əsasını xalqların, pre­zidentlərin uzunmüddətli dostluğu və təbii ki, “Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında müttə­fiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bə­yannamə” təşkil edir.

“Yaxın günlərdə Azərbaycanın Dövlət bayraqları Qarabağın bütün şəhərlərində dalğalanacaq”. Bunu Rusiya Siyasi Tədqiqatlar İnstitutu­nun direktoru, politoloq Sergey Mar­kov bildirib.

“Qarabağda hərbi əməliyyatlar da­yandırıldı. Erməni hərbi birləşmələri silahlarını təslim edərək Azərbaycan Ordusu və Rusiya sülhməramlılarının yaratdığı humanitar dəhliz vasitəsilə Qarabağı tərk edirlər. Erməni birləş­mələri yüzlərlə itki verib. Yaxın gün­lərdə Azərbaycanın Dövlət Bayraqları Qarabağın bütün şəhərlərində dalğa­lanacaq. İldırımsürətli lokal antiterror tədbirləri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev üçün tam uğurla başa çatdı”, – deyə rusiyalı ekspert vurğulayıb.

Rusiya Dövlət Dumasının Bey­nəlxalq Məsələlər Komitəsinin rəhbəri və Liberal-Demokrat Parti­yasının sədri Leonid Slutskinin fik­rincə, Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan Qarabağı Azərbaycanın ərazisi kimi tanımaqla əsas işi gö­rüb. Rusiyalı parlamentari Ermənista­nın Avrasiya İqtisadi İttifaqından çıx­masının mümkünlüyü barədə sualı da cavablandırıb. O, bu məsələnin hələ qaldırılmadığını bildirib. Eyni zaman­da, Slutski qeyd edib ki, Ermənistanla əməkdaşlığın üstündən xətt çəkmək hələ tezdir, çünki Paşinyan bütün Er­mənistan demək deyil.

***

“Azərbaycanın antiterror tədbiri ke­çirməsi labüd və zaman məsələsi idi. Çünki mütəmadi şəkildə baş verən təxribatlar azərbaycanlı hərbçilərin və işğaldan azad edilmiş ərazilərin bər­pasında çalışan mülki şəxslərin həlak olmasına səbəb olurdu”. Bunu bəyan edən ukraynalı jurnalist, siyasi eks­pert Marina Qonçaruk açıqlamasının davamında vurğulayıb ki, qanunsuz erməni hərbi birləşmələri regionda sülhün və sabitliyin bərqərar olma­sında əsas maneələrdən biri idi. O bildirib: “Azərbaycan 44 günlük mü­haribədən sonra sülh sazişinin imza­lanması istiqamətində böyük səylər göstərib və daha sonra regionda vəziy­yətin sabitləşməsi, erməni sakinlərin reinteqrasiyası üzrə tədbirlər həyata keçirməyə başlayıb. Amma həmin hərbi birləşmələr həm Qarabağ bölgə­sindəki erməni əhalini, həm də bütün Azərbaycanı təhdid edir və vəziyyə­tin normallaşmasına imkan vermirdi. Azərbaycanın suveren ərazisində yal­nız azərbaycanlı hərbçilər ola bilər”.

Ekspertin sözlərinə görə, Azər­baycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması təkcə Azərbaycan dövləti üçün deyil, həm də ərazilərinin işğalı, evlərinə qayıda bilməyən qaçqınların problemləri ilə üzləşən digər ölkələr üçün əlamətdar hadisə olub. O əlavə edib ki, uğurlu antiterror tədbirləri və azad olunmuş ərazilərdə reinteqrasi­ya prosesi separatçılıq və ərazi bütöv­lüyünə təcavüzlə mübarizədə əhəmiy­yətlidir.

M.Qonçaruk deyib: “Azərbaycan postsovet məkanında ərazi bütövlüyü­nü bərpa edən ilk dövlətdir və Ukray­nada dost Azərbaycan xalqının uğur­larına sevinirlər. Qeyd etmək istərdim ki, Ukrayna dövlət müstəqilliyinin bər­pa edildiyi 1991-ci ildən başlayaraq, həmişə Azərbaycanın yanında olub və Qarabağla bağlı mövqeyini dəyişmə­dən dost Azərbaycan xalqını dəstək­ləyib. Şübhəsiz ki, qanunsuz, qondar­ma rejimlərin şəxsi maraqlarını təmin etmək naminə insanların dinc və sakit həyatını əlindən alması faciədir, amma ümidvaram ki, bizim böyük itkilər he­sabına qurduğumuz yeni dünya niza­mında separatçılığa və ölkələrin ərazi bütövlüyünün pozulmasına yer olma­yacaq”.

Gürcü politoloq Tengiz Txilava isə bildirib ki, Azərbaycanın Qa­rabağda yeni lokal antiterror təd­birlərinə başlamasına həm Ermə­nistanın, həm də sülhməramlıların məsuliyyətsiz hərəkətləri səbəb olub. O deyib ki, antiterror tədbirləri tam qanunauyğun idi: “İlk növbədə ona görə ki, Ermənistan üzərinə öhdəlik gö­türsə də, 44 günlük müharibədən sonra öz qoşunlarını Qarabağdan çıxarmadı. Regionda sülhməramlı missiyasını öz üzərinə götürən Rusiya da bu işi yerinə yetirmədi. Bu da sabitliyin yenidən po­zulmasına gətirib çıxardı. Ona görə də Azərbaycanın antiterror tədbirləri keçir­məsi onun suveren hüququ idi”.

Türkiyənin “Ulusal” televiziya kanalının siyasi şərhçisi Yakub As­lan da Azərbaycanın lokal antiterror tədbirlərinin beynəlxalq hüquqa uyğun olduğunu deyib. O qeyd edib ki, bey­nəlxalq hüquqda dövlətin öz ərazi bü­tövlüyü ilə yanaşı, vətəndaşlarının da təhlükəsizliyini təmin etmək öhdəliyi təsbit olunduğu üçün Azərbaycan döv­ləti tam haqlıdır: “Təsadüfi deyil ki, heç bir beynəlxalq təşkilat Azərbaycanın antiterror tədbirlərinə qarşı çıxış etmə­di”.

Y.Aslanın sözlərinə görə, Azərbay­can qalib ölkə kimi Ermənistana sülh, Qarabağ ermənilərinə isə reinteqrasi­ya, birgəyaşayış təklif etdi. Lakin se­paratçılar bununla razılaşmadılar: “Ya­lançı vətənpərvərlik üzərində siyasət quran separatçı rejim tez-tez hərbi təxribatlara əl atmağa başladı. Onlar atəşkəs rejimini pozmaqla, Azərbayca­nın göndərdiyi humanitar yardımı yolda saxlamaqla, yalan təbliğat aparmaqla sülh istəmədiklərini açıq-aşkar ortaya qoydular. Belə məsələləri böyük sül­hün əldə olunması naminə arxa plana keçirmək olardı. Lakin günahsız sadə vətəndaşların ermənilərin mina terroru nəticəsində həlak olmasına göz yum­maq olmazdı. Bu baxımdan, Azərbay­can dövləti lokal xarakterli antiterror tədbirləri keçirmək məcburiyyətində qaldı”.

Siyasi ekspert qeyd edib ki, belə tədbirlər dünyanın bir çox dövlətləri tərəfindən həyata keçirilib: “Zamanın­da Türkiyə, Rusiya, İran, ABŞ, İspani­ya, Böyük Britaniya belə addımlar atıb. Bu tədbirlərin məqsədi terrorçuların in­frastrukturunu məhv etmək və əhalinin təhlükəsizliyini təmin etməkdən ibarət olur”.

“Vəssalam. Kabusun sonu. Daha ölüm olmayacaq. Tezliklə yaraları sa­ğaltmaq və normal həyata qayıtmaq vaxtı gələcək. Qarabağda qalmaq istəyən ermənilər üçün hər şey yaxşı olacaq”. Bu fikirləri isə Teleqram kana­lında erməni bloger İşxan Verdyan ya­zıb. O qeyd edib ki. Ermənistandakılar isə oturub düşünsünlər. “Düzdür, onlar həmişə olduğu kimi normal bir şey tap­mayacaqlar. Amma bu, artıq məni na­rahat etmir. Mən Qarabağa, qalan er­mənilərlə yaşamağa gedirəm”, – deyə İşxan Verdyan bildirib.

Səxavət HƏMİD
XQ