Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında Qərb formatının Brüssel raundu çərçivəsində Avropa İttifaqı Şurasının rəhbəri Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə görüş iyulun 15-də keçiriləcək. Baxmayaraq ki, əvvəl təmasın iyulun 21-də baş tutacağı açıqlanmışdı.

Baş nazir Nikol Paşinyan dünən ölkə hökumətinin iclasındakı çıxışı zamanı üçtərəfli görüşdə iştirakını təsdiqlədiyini bildirib. “Mən artıq bu görüşdə iştirakı­mı təsdiqləmişəm. Ümid edirəm ki, sülh müqaviləsi üzrə danışıqlarda irəliləyiş qeydə alınacaq”, – deyən Paşinyan iyu­lun 12-də Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədinin delimitasiyası və sərhəd təh­lükəsizliyi üzrə dövlət komissiyalarının dördüncü iclasının da reallaşdırıldığını xatırladıb. 

***

Əlbəttə, diqqət çəkən ilk məqam Cə­nubi Qafqaz liderlərinin təmasının vaxtı­nın tezləşdirilməsidir. İndiyədək belə bir hal yaşanmamışdı. Hazırkı durum nədən xəbər verir, konkret söyləmək çətindir. Ancaq ehtimal etmək olar ki, razılaşdı­rılmış müəyyən ciddi məqamlar var və görüş həmin məqamların tez bir zaman­da rəsmiləşdirilməsi məqsədini daşı­maqdadır. Əlbəttə, bəzi detalların dərhal dəqiqləşdirilməsinə duyulan ehtiyac ami­li də vurğulanmalıdır. 

İkinci məqam. Azərbaycan və Ermə­nistan rəhbərlərinin görüşünün dəqiq tarixinin artıq bilindiyi bir vaxtda ABŞ Dövlət Departamentinin rəhbəri Anto­ni Blinkenin hər iki ölkə liderinə zəngi də maraq doğurmaqdadır. Bu, bir daha onu göstərir ki, Vaşinqton kollektiv Qər­bin Cənubi Qafqaz tənzimlənməsi üzrə vasitəçilik missiyasında özünün öncül mövqe tutduğunu nümayiş etdirir. 

Digər tərəfdən, yada salaq ki, Azər­baycanın və Ermənistanın xarici işlər nazirlərinin sonuncu görüşü iyunun 27-29-da Birləşmiş Ştatların paytaxtında gerçəkləşmişdi. Təcrübəyə söykənsək, görərik ki, XİN rəhbərlərinin bu il mayın 1-4-də ABŞ-da bir araya gəlməsindən sonra həmin ayın 14-də ölkə liderlərinin Brüsseldəki təmasında konkret irəliləyişə nail olunmuşdu. Ermənistanın baş naziri Qarabağ da daxil olmaqla, Azərbaycanın 86,6 kvadratkilometrlik ərazidə suveren hüquqlarını tanıdığını bildirmişdi. Gö­rünür, indi Blinkenin zəngi, belə demək mümkünsə, incəliklərin yenidən nəzər­dən keçirilməsi məramından irəli gəlir. Deməli, sabah daha ciddi irəliləyişlərin qeydə alınacağını ehtimal etmək müm­kündür. Dövlət Departamentinin rəhbəri isə həmin nəticələri riskə atmaq istəmə­diyindən zəngə üstünlük verir. 

***

Blinkenin Azərbaycan və Ermənistan liderləri ilə telefon danışığının məzmunu­na gəlincə, ilk növbədə, vurğulayaq ki, Azərbaycan Prezidentin mətbuat xidməti cənab İlham Əliyevin ABŞ-ın Dövlət kati­bi ilə təmasına dair məlumat yayıb. Blin­kenin Paşinyanla danışığı barədə isə bi­rinci özünün Tvitter sosial şəbəkəsindəki hesabında paylaşım edib. Sual yaranır: nə üçün Ermənistan hökuməti cəmiyyətə ABŞ rəsmisinin zəngi kimi vacib məsələ ilə əlaqədar xəbər ötürməyib?

Beləliklə, A.Blinken dövlətimizin baş­çısı ilə söhbətində Ermənistanla Azər­baycan arasında sülh müqaviləsi üzrə müzakirələrə davamlı dəstəyini ifadə edib, danışıqlar prosesində yaradıcı və qarşılıqlı güzəştlərə əsaslanan ya­naşmanın vacibliyini bildirib. O, Laçın sərhəd–gömrük– buraxılış məntəqəsi vasitəsilə keçidin önəmini vurğulayaraq, dayanıqlı sülhün əldə edilməsi üçün da­nışıqlardakı müsbət dinamikanın saxlan­masının əhəmiyyətinə toxunub.

Prezident İlham Əliyev isə ölkəmizin Ermənistanla sülh gündəliyinə sadiqliyini və iki ölkə arasında sülh müqaviləsinin təşəbbüskarı olaraq, onun imzalanması­nı dəstəklədiyini vurğulayıb. Dövlətimizin başçısı A.Blinkenin və ABŞ hökumətinin Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh gündəliyinin irəli aparılmasına göstərdiyi davamlı dəstəyinin yüksək qiymətləndi­rildiyini qeyd edib.

Ölkəmizin lideri, həmçinin Laçın sər­həd–gömrük –buraxılış məntəqəsi va­sitəsilə humanitar yüklərin, fərdi keçid­lərin və tibbi təxliyənin normal qaydada təşkil olunmasına baxmayaraq, iyunun 15-də Ermənistan tərəfindən törədilmiş silahlı təxribatı və Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin müşayiəti ilə həyata keçi­rilən humanitar daşımalarda qaçaqmal­çılıq hallarının aşkar edildiyini diqqətə çatdırıb və bu xüsusda araşdırmaların aparıldığını vurğulayıb.

ABŞ Dövlət katibi baş nazir N.Paşin­yanla iyulun 12-dəki telefon danışığına toxunaraq bunları yazıb: “Mən dünən Er­mənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla danışdım ki, Azərbaycanla sülhün təmi­natı istiqamətində davam edən səylərə güclü dəstəyimi bir daha bildirdim. Birba­şa dialoq və diplomatiya Cənubi Qafqaz­da davamlı sülhün yeganə yoludur və mən buna öz töhfəmi verməyə hazıram”.

***

Ancaq onu da deməliyik ki, N.Paşin­yanın ölkə hökumətinin iclasında söy­lədikləri Brüssel görüşü öncəsi heç də pozitiv düşünməyə imkan vermir. Erməni baş nazir Azərbaycanı ittiham məntiqinə söykənərək bildirib ki, Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin Laçın dəhlizi ilə sərbəst və maneəsiz gediş-gəlişin təminatına dair məcburi qərarı, Azərbaycanın Qara­bağda apardığı etnik təmizləmə siyasə­tinə qarşı çıxmaq üçün Qarabağ prob­lemi ətrafında daha geniş beynəlxalq “konsolidasiyaya” imkan yaradır. “Bu mənada Bakı ilə Stepanakert (Xankən­di -red.) arasında beynəlxalq mexanizm çərçivəsində Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyinin və hüquqlarının təmin edilməsi gündəliyi olan dialoq son dərə­cə vacibdir”, – deyən Nikolun fikirlərinin pozuculuq mahiyyəti daşıdığı aşkardır. Çünki Azərbaycanın Bakı-Xankəndi di­aloqu kimi sərsəm məntiqi yaxın burax­madığı gün kimi aydındır. 

***

Bu arada Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin iyulun 15-də keçirilməsi qə­tiləşmiş Brüssel görüşünə Rusiyadan da reaksiya gəlib. Ölkənin Xarici İşlər Nazir­liyinin sözçüsü Mariya Zaxarova NEWS.ru saytına bildirib ki, Moskva Bakı və İrəvan arasında sülhə aparan istənilən konstruktiv vasitəçiliyi dəstəkləyir. Ancaq onun sözlərindən belə anlaşılıb ki, görüş barədə nəticə çıxarmaq hələ tezdir. “Biz davamlı sülhə aparan istənilən konstruk­tiv vasitəçiliyi dəstəkləyirik. Ona görə də görüşün nəticələrinə əsasən fikir bildir­mək lazımdır”.

Ancaq Zaxarovadan fərqli olaraq, onun amerikalı həmkarı nikbinliyini giz­lətməyib. ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller keçirdiyi brifinqdə təmsil olunduğu qurumun may ayına aid şərhlərində rast gəlinən “Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh çox yaxındır, razılaşma mövcuddur” fikrinin konkret nə demək olduğuna münasibət bildirib. O, ayrı-ayrı detallardan söz açmasa da, bunları deyib: “Bu, o deməkdir ki, on­lar (Azərbaycan və Ermənistan – red.) bir sıra məsələlərdə ciddi irəliləyiş əldə ediblər. Sonuncu görüşdə həll edilməmiş məsələlərin sayını azaltdılar. Ona görə düşünürük ki, həlli tapmalı olan daha az problemlə razılaşma əldə etmək müm­kündür”. 

Amerikalı rəsminin sözlərindən belə qənaətə də gəlmək mümkündür ki, daha konkret nəticə tərəflərin nə dərəcədə güzəştə getməyə hazır olmasından ası­lıdır. Deməli, nəzərlər sabahkı Brüssel görüşündə olacaq. 

Ə.RÜSTƏMOV, “Xalq qəzeti”