Ermənistan və Azərbaycanın XİN başçılarının ABŞ-ın Arlinqton şəhərində davam edən sülh danışıqlarında hətta ilkin nəticələr məlum olmasa da, haylar artıq öz parlamentlərində qalmaqal yaratmağı bacarıblar... 

Haradan və hansı formada idarə olunduqları şübhə doğurmayan Ermə­nistanın daxilindəki müxalif daşnak-re­vanşist qüvvələr Vaşinqtonun, Mos­kvanın, eləcə də, rəsmi İrəvanın ünvanına elə bəyanatlar, ittihamlar səsləndirirlər ki, onlarda elementar məntiqi görmək və başa düşmək müm­kün deyil. Hayların isterik çıxış və bə­yanatlarından aydın olan yeganə şey budur ki, Ağ evin təşəbbüsü və dəstəyi ilə tərəflər arasında imzalanacaq sülh sazişi, yaxud, bu xarakterli hər hansı sənəd istənilən variantda “milli məna­feyə zidd”, qəbuledilməz elan oluna­caq. 

Vaxtsız “banlayanların” gizli məqsədi

Ermənistan Milli Assambleyasın­dakı müxalifət düşərgəsinə aid fraksi­yaların üzvləri Paşinyanın indiki mər­hələdə Bakı ilə “gizli sövdələşməyə” getdiyi, dövlətin maraqlarına xəyanət etdiyi, ümumiyyətlə, arxadan iş çe­virdiyi, “Dağlıq Qarabağ” kimi “Artsax xalqının” təhlükəsizliyini danışıqların gündəliyindən çıxardığı barədə əməl­li-başlı ajiotaj yaradıblar. Belə çıxır ki, sülh, barışıq Ermənistan üçün ən pis nəticədir və bu barədə sənədə imza atmaq vətənə xəyanətə bərabərdir. Bu siyasi demaqogiyanı cəmiyətə üfürən­lərin enerjini hansı mənbədən aldıqları məlumdur. Baş nazirin “siyasi meyit­lər” adlandırdığı koçaryanlara, sarkis­yanlara, badalyanlara və generallara bağlı qüvvələr doğrudanmı Arlinqton dialoqunun yekunu kimi qarşılıqlı ra­zılaşmaya dair tərəflərin imzalayacağı sənədin realizəsinə mane olmaq gü­cünə malikdirlər? 

Bu suala beynəlxalq məsələlər üzrə ekspert Fərid Şəfiyev belə ay­dınlıq gətirdi: “Sülh sazişinin üzə­rində gərgin iş gedir və onun imzala­nacağına ümid böyükdür. ABŞ buna nail olmaq istəyir. Vaşinqtonun əsas məqsədi Rusiyanın bölgədəki təsirini azaltmaqdır. Eləcə də Azərbaycanın regionda güclü qüvvəyə, söz sahibinə çevrildiyini də yaxşı anlayır. Əlbəttə, möhkəm sülhün əldə olunması üçün tərəflər bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanımalı, bu məsələ birmənalı şəkildə həllini tapmalıdır. Ermənistan daxilin­də sülh istəməyən, məsələni daha da uzatmaq niyyətində olan qüvvələr də var. Hazırda Vaşinqtonda ciddi iş gedir, amma belə düşünürəm ki, Türkiyədə prezident seçkilərindın əvvəl hər han­sı sənəd imzalanmayacaq. Yəni, onlar dediyim seçkilərin nəticələrini gözləyə­cəklər”.

Moskva görüşü sual altına düşə bilər

Tanınmış politoloqun şərhinə bircə onu əlavə etmək istərdik ki, münaqişə­nin həllində siyasi iradəsini ortaya qo­yan ABŞ üçün onun beynəlxalq imici, markası çox önəmlidir. Bu mənada Ermənistan və Azərbaycan XİN başçı­larının supergücün paytaxtından əliboş yola salınmayacaqlarını gözləmək olar. 

İndi Ermənistan Milli Assamble­yasında Qarabağ ermənisi eks-prezi­dent Koçaryanın “Ermənistan” bloku və onların kənar kuratorları Ağ evin vasitəçiliyini uzaqdan qısqanclıqla seyr edir, danışıqların növbəti raun­dunun Moskvada keçiriləcəyi barədə xəbərləri tirajlayırlar. Amma indidən demək olar ki, Vaşinqtondakı dialoq səmərəli və sənədli sonluqla bitdiyi təqdirdə, Kremlin dəvəti ilə iki ölkə­nin nazirinin Rusiya səfəri qüvvədən düşə bilər. İrəvanda isə separatçılar Azərbaycanın şərti sərhəddə, Laçın yolunun başlanğıcında quraşdırdığı nəzarət-buraxılış məntəqəsində baş verənlər barədə rəvayətlər uydurmaq­dadırlar. Belə rəvayətlərdən birində deyilir ki, öz avtomobilində Xankəndi­dən İrəvana qayıdan erməninin sənəd­lərini yoxlayan Azərbaycan sərhədçisi Ermənistan vətəndaşı olduğuna görə hayın pasportuna möhür vurmayıb və ona belə deyib: “Sənə yaxşı yol. Get, amma bir də geri qayıtma!”. Reallıqda baş verdiyi şübhə doğuran bu epizodu, az qala, “etnik təmizləmə” səviyyəsinə qaldıran müxalif düşərgəni Paşinyana qarşı “istefa” aksiyalarına başlayacağı da müzakirə mövzusudur. 

Fobiyalar onları uçuruma aparır

Ermənistanın daxilində cərəyan edən hadisələr və bunun rəsmi İrə­van üçün ehtimal olunan fəsadları barədə danışan politoloq Fərhad Məmmədov Milli Assambleyadakı müxalifət fraksiyalarının Paşinyana qarşı tənqidlərinin əsasında ölkə­nin təhlükəsizliyi və Qarabağla bağlı məsələnin dayandığını önə çəkdi: “Ermənistan iqtisadiyyatında pis-yaxşı müəyyən irəliləyiş müşahidə olunmaq­dadır. Xarici siyasətdə də bir qədər irəliləyiş əldə edilib. Yəni, bu istiqamət­lərdə səslənən tənqidlərin elə də kəsəri yoxdur. Əgər Paşinyan hökuməti dedi­yimiz iki məsələdə razılaşıb Azərbay­canla sülh müqaviləsini imzalayarsa, bu, o demək olacaq ki, ekslərin par­lamentdəki müxalifəti siyasi səhnədən silinib atılıb. Azərbaycanofobiya, Tür­kiyəfobiya kimi zərərli tendensiyaların şişirdilməsi Ermənistan cəmiyyətində ciddi problemlərə gətririb çıxardı. Düz­dür, Paşinyan iqtidarı mövcud fobiya­lardan qurtulmaq istədiyini bəyan edir, amma bu yöndə əməli addımlar atmır. Əslində, həmin fobiyaları uyduran psevdomüxalifət kəsimi Ermənistan cəmiyyətində siyasi mövcudluğunun sona çatdığını yaxşı anlayır”. 

Arlinqton danışıqları başa çat­mayıb, ortada konkret sənəd, yaxud onun layihəsi belə yoxdur, Hayastan cəmiyyəti isə daşnakların, kənardan idarə olunan ekslərin, ura-patriotların hay-küyü ilə nəfəs alır. Sanki çoxdan baş verməli olan hadisənin, qəbul ediləcək qərarın qarşısını almaqdan ötrü bütün güclərini toplayıb müqa­vimət göstərməyə hazırlaşırlar. Görü­nür, onlara bir daha sirkənin tündlüyü və hikkənin çoxluğunun fəsadları barə­də məşhur zərbi-məsələmizi xatırlama­ğın yeridir...

İmran BƏDİRXANLI, “Xalq qəzeti”