Xalq TV-nin budəfəki qonağı Xalq artisti Mənsum İbrahimovdur

Ustad sənətkar, ünlü muğam ifaçısı ilə söhbətimizin mövzusu xalqımızın Vətənə dərin bağlılığında, qəhrəmanlıq ruhunun yüksəldilməsində musiqi yaddaşının misilsiz önəmi barədə oldu. 

– Mənsum müəllim, Qarabağın bə­lalı taleyini yaşadığımız ötən 30 ildə “Qarabağ şikəstəsi”, “Yaddan çıxmaz Qarabağ!” nidası itirilmiş torpaqları­mızın nisgilini ifadə etməklə, Qarabağ yaddaşını qoruyub gücləndirməklə yanaşı, həm də xalqımızı qarşıdakı ölüm-dirim savaşına ruhlandırırdı. Si­zin də davamlı olaraq dünyanın hər ye­rində tüğyana gətirdirdiyiniz “Qarabağ şikəstəsi” mənəvi bir savaş aparırdı. Şükürlər olsun ki, bu milli yaddaş him­ni 3 ildir ki, Zəfər təntənələrimizi zirvə nöqtəsinə yüksəldir.

– Bu gün biz elə bir qələbə qazanmı­şıq ki, bundan sonra neçə-neçə illər keçə­cək, neçə-neçə nəsillər gələcək – həmişə bu barədə ən yüksək öyünclə danışıla­caq. Bu qəhrəmanlıq dastanı dillər əzbəri olacaq. Bu barədə kitablar yazılacaq. Bi­lirsiniz, sanki, biz bu hadisələrin içərisində olduğumuz üçün bu Zəfərin böyüklüyünü bir o qədər dərk edə bilmirik. Ancaq bir qədər məntiqlə düşündükdə qazanılan qələbənin nə qədər böyük olduğunu an­layırıq.

– Bu qələbəni xalqımıza qazandı­ran Azərbaycan Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyev deyir ki, Qa­rabağı bizə qaytaran Qarabağdan kə­narda doğulan nəsil oldu. O nəsil isə “Yaddan çıxmaz Qarabağ” harayı ilə tərbiyələndi.

– Həqiqətən, Azərbaycanın igid öv­ladları, gənclərimiz Vətən uğrunda can­larını sipər eləməklə bu unudulmaz tarixi qələbəni bizə bəxş elədilər. Biz həmin qələbəni o gənclərin hünəri ilə, onların canı-qanı bahasına qazandıq. Hamı deyir canım Vətənə fəda olsun. Ancaq zaman gələndə hamı onu bacarırmı? Məhz Azər­baycan gəncləri bunu bacardı. O gənc­lər ki, onlar Xocalı xatirəsi ilə böyüdülər, şəhidlərimizin abidəsini ziyarət edərək tərbiyələndilər, Birinci Qarabağ mühari­bəsində iştirak etmiş qazilərin xatirəsi ilə qeyrətə doldular.

Analarımız onları döyüşkən, qorxu­bilməz tərbiyələndirdilər. Prezident İlham Əliyev də dönə-dönə deyib ki, Azərbay­can anaları böyütdü o igid övladları. Hə­min gənclər isə Vətən sevgisi ilə getdilər Qarabağı azad elədilər. Bu çətin və şərəfli işi gələcək nəsilə saxlamadılar. Bu gün bizim tarixi torpaqlarımız geri qaytarılıb. Xalqımız torpaq itkisi töhmətini üstün­dən atıb. 30 il ərzində Azərbaycan xalqı hamı bir nəfər kimi, öz əməlində bu iş üçün çalışmışdı. Mən özüm bir sənətkar olaraq 30 il əvvəl “Qarabağ muğam qru­pu” yaratmışdım. Məhz həmin Qarabağ adı altında biz dünyanın dörd bir yanında “Qarabağ şikəstəsi”, Qarabağı vəsf edən mahnıları ifa etmişik.

Bütün çıxışlarımızda da qeyd edirdik ki, muğam üçlüyümüzün üzvlərinin do­ğulduğu Ağdam, Fizuli, Zəngilan və digər bölgələr işğal altındadır. Bax, bu cür biz təbliğat aparmışıq. Şükürlər olsun ki, gözlədiyimiz, can atdığımız Zəfər günü gəldi yetişdi. Xalqımız bir yumruq kimi Ali Baş Komandanın ətrafında birləşdi – əs­gərimiz ön xətdə, xalqımız arxa cəbhədə. Sonda isə biz torpaqlarımızı düşmən tap­dağından azad elədik. 

– Sizin ifanızda “Yaddan çıxmaz Qarabağ!”, sadəcə, bir musiqi harayı deyildi. O bir fəlsəfə, bir çağırış, bir qayıdış, bir Zəfər proqramı idi. Siz o proqrama musiqinin ecazı ilə elə bir ton, elə bir yanğı verirdiniz ki, sanki, insanların qeyrətinə od basılırdı. Bəlkə də Qarabağı azad edən həmin nəsil, o yanğıdan, o alovdan, o qınağdan do­ğuldu.

– Bəli, bu belə idi. Lakin həm də bu qınağın cavabı olaraq bizə irad tutanlar olurdu ki, “Qarabağ şikəstəsi”ni hansı gü­nümüzə oxuyursunuz?! Biz isə deyirdik ki, insanların yarasının qaysaq bağlamasına imkan vermək olmaz. O yara unudulma­malıdır. Torpaq, Vətən elə bir anlayışdır ki, insan oradan kənarda yaşaya bilməz. Xatirinizdədirsə, Ağdamın üçdəbirində ümumi əhalinin yarısı – 100 minədək in­san məskunlaşdı. Çətin də olsa, dəfələrlə atəş altına düşsələr də insanlarımız öz yurduna yaxın yerdə məskunlaşdı, doğ­ma obasından gələn yellərlə nəfəs aldı. Yəni, demək istəyirəm ki, Qarabağın ha­vasına, suyuna və təbiətinə bağlanan in­san başqa yerdə yaşaya bilməzdi. 

– Bax beləcə, 30 illik işğal və ermə­ni təcavüzü bütün Azərbaycanı qara­bağlılaşdırdı. 

– İtirilmiş Qarabağ 30 il bütün Azər­baycanın qibləgahına çevrildi. Azərbay­can xalqı üçün o torpaqlar müqəddəs sayılır. Çünki o torpaqda milli qürurumuza vurulan ləkə minlərlə şəhidin qanı ilə yu­yulub. Bir də ki, bəli, bütün Azərbaycanda qarabağlı olmayan da özünü qarabağlı­dan artıq qarabağlı hesab eləyib. Elə qa­zanılan qələbənin özülündə də bu birlik, sevgi dayandı.

Bundan başqa, bir məsələyə də toxunmaq istərdim. Biz müharibədə yağ­maçı düşmənə qalib gəldik. Torpaqları­mızı mərdliklə azad etdik. Ordumuz düş­mənin quldur dəstələri kimi, heç bir mülki şəxsi hədəfə almadı. Silahlı Qüvvələrimiz yaşayış olan heç bir şəhəri artilleriya atə­şinə tutmadı. Amma erməni vandallarının Qarabağda dinc insanların başına gətir­mədikləri müsibət qalmadı.

Şükürlər olsun ki, torpaqlar azad ol­duqdan sonra Qarbağa, Ağdama getmək və orada ermənilərin tövləyə çevirdiyi Al­lah evində azan vermək nəsib oldu mənə. Sonra xarici ölkələrin səfirləri Ağdama dəvət olundu və mən həmin yerdə Qara­bağın muğam qrupu ilə birgə kiçik bir kon­sert verdim. Və biz sonra Şuşaya səfər etdik, orada birinci Xarıbülbül festivalın­da iştirak etdik. Ansamblın üzvlərindən Elçinə dedim ki, sən hiss edirsənmi ki, biz Cıdır düzündəyik... İnanın ki, baş verənlər bizə yuxu kimi gəlirdi. 

Əsas vacib məqamlardan biri isə odur ki, torpaqlar azad edildikdən sonra, san­ki, Azərbaycan xalqının əhvali-ruhiyyəsi dəyişdi. Pandemiyadan sonra dünyada və ölkəmizdə olan sıxıntılar, çətinliklər, elə bil, heç olmamış kimi təsir bağışladı. Bütün bunların kökündə isə Vətən mü­haribəsində qazanılmış qələbə dururdu. O qələbə, sanki, xalqımızı daşlaşmış bir ümidsizlikdən qurtardı. Axı, biz təkcə er­məni ilə yox, onun arxasında dayanan namərdlik dünyası ilə üz-üzə gəlmişdik. Bizi ağır bir savaş gözləyirdi.

– Bu ağır durumun, çətinliyin ağu­şunda insanlar başqa heç nəyin deyil, töhmət damğasından qurtulmağın eh­tiyacını yaşayırdı, qələbənin acı idi. 

– Təkcə biz yox, xaricdə yaşayan soy­daşlarımız da eyni üzüntünü yaşayırdılar. Oradakı insanlar indi nə qədər sevinirlər. Onlar nə qədər xoşbəxtdirlər. İnanın ki, bizdən ikiqat artıq dərəcədə sevinirlər. Çünki onlar yad ölkələrdə, yad millətlə­rin içində başlarını qaldıra bilmirdilər ona görə ki, dünya bizə qorxaq və aciz xalq kimi baxırdı. İşğalçı bizə həqarətlə baxır­dı. Lakin bu qələbə ilə alnımıza yazılmış bu ləkə təmizləndi.

Bu yaxınlarda biz Kubada və Meksi­kada xarici səfərlərdə olduq. “Qarabağ muğam qrupu” ilə həm Havanada, həm də Mexikoda konsertlər verdik. Artıq biz Qarabağ harayı ilə deyil, Qarabağ zəfəri ilə yaşayırdıq. Mexikoda dostluq parkı açıblar, Azərbaycanın xəritəsinin abi­dəsini qoyublar. Orada da Azərbayca­nın xəritəsini bütöv gördük. Artıq orada Xankəndi, Kəlbəcər, Şuşa – hamısı bir yerdədir. Deməli, dünyada artıq bizim haqlı olduğumuz qəbul edilir. Bizim üçün o mənzərəni, həmin epizodu görmək çox qürurverici oldu. Orada bir Qarabağ abi­dəsi də var idi. O da Qələbəmizin əks-sə­dasıdır. Bürtün bunlar bizə Azərbaycan adına fəxarət hissi yaşatdı. 

Artıq bizim xaricdəki diaspor nü­mayəndəliklərimiz və təşkilatlarımız da çox böyük və gözəl işlər görürlər. Demək olar ki, Azərbaycan və Türkiyə diaspora­sı birləşib və bizim bütün tədbirlərimizdə iştirak edirlər. Əllərində Azərbaycan bay­raqları hamısı meydanlardadırlar. Şükür­lər olsun ki, bu gün bizim sənətimiz də qalibdir.

Bu gün Qarabağda güllə səsi eşidil­mir. Bundan sonra inanırıq ki, Qarbağda yalnız sülh və əmin-amanlıq olacaq. Bü­tün bunların əsasında isə Ali Baş Koman­danın yüksək sərkərdəlik bacarığı daya­nır. Çünki sərkərdə güclü olanda ordunu bada vermir. Əgər biz birinci Qarabağ müharibəsi ilə İkinci Qarabağ müharibəsi­ni müqayisə etsək görərik ki, 90-cı illərdə təkcə Ağdam 6 mindən çox şəhid verib. Ölkədə isə bu rəqəm daha böyükdür.

İkinci Qarabağ müharibəsində isə itki­nin az olması güclü dövlət, iqtisadiyyat və ordu sayəsində mümkün oldu. Bütün bun­lar isə Ali Baş Komandanın müdrik siyasə­tinin bəhrəsi idi. Ayyarımlıq Vətən müha­ribəsi günlərində Azərbaycan xalqı Ali Baş Komandanın ətrafında sıx birləşərək bu qələbənin qazanılmasına töhfə verdi. Hətta döyüşə getməyən insanlarımız öz kiçik payları ilə – apardıqları isti geyim, ərzaq yardımları ilə ordumuza dəstək ol­mağa çalışırdılar. Şəhid verən ailələrin isə qələbədə iştirakı və payı misilsizdir. Onla­rın doğmaları Vətənə qurban gedib.

Bizim ailəmizdə də Vətən müharibəsi iştirakçısı var idi. Bu, mənim qardaşım oğlu – şəhid İsrafil İbrahimovdur. Ümu­miyyətlə, mənim üç qardaşım Birinci Qa­rabağ mühatibəsi qazisidir. İsrafilin atası da Birinci Qarabağ müharibəsinin qazi­sidir. O, gənc yaşlarından deyirdi ki, istə­yirəm hərbçi olum, düşməndən qisasımızı alım. Sentyabrın 27-də Vətən müharibəsi başlayan kimi, könüllü olaraq irəli atıldı. O, getdi və 30 gün döyüşdü. Oktyabrın 26-da Laçının Səfiyar kəndində şəhidlik zirvəsinə ucaldı.

– O torpaqlarımız ki, işğalda olarkən bizim muğamlarımızdan, mu­siqimizdən də qəlbimizə hüzn-kədər süzülürdü. Sanki, müsiqimizin ruhu işğal olunmuşdu. Gəlin, indi bu gün azad edilmiş o ruhumuzdan söz açaq. Çağlayan muğamımızdan danışaq. Onun daha böyük qəhrəmanlar yetiş­dirəcəyinə inanaq.

– Əlbəttə, 30 il ərzində, təbii ki, bizim musiqimiz də işğal altında idi. Sanki, mu­siqimizin ruhu azad deyildi. Amma buna baxmayaraq, bizim ustadlarımız, musiqi­çilərimiz dövlətimizin dəstəyi ilə muğam müsabiqələri, festivallar və müxtəlif təd­birlər keçirirdilər. Çünki Azərbaycanın haqq sözünü biz musiqi ilə dünyaya çat­dırırdıq. O dövrdə Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu Milli Konserva­toriya yarandı. 2005-ci ildən başlayaraq, Heydər Əliyev Fondunun rəhbəri, ölkə­mizin Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın təşkilatçılığı ilə muğam televiziya müsabiqələrinə start verildi. Bu muğam müsabiqələri də, sanki, xalqı özünə qaytardı. 

Prezident İlham Əliyevin dövründə isə – 2014-cü ildə Milli Konservatoriyanın yeni binasının açılışı oldu. Bu gün bizim Milli Konservatoriyada çox gözəl şəra­it yaradılıb. Muğamın tədrisi üçün bütün imkanlar var. Bununla yanaşı, muğama bağlı gənclər də çoxdur. Bunun özü çox sevindirici haldır. 

Artıq tarixi zəfərimiz hər şeyi öz yerinə qaytarıb. Bu gün hər şey tamamilə dəyişib. Həm də bu dəyişmədə bəzi mahnılarımı­za yeni sözlər də əlavə olunub. Məsələn, Qarabağa həsr edilmiş mahnılara məşhur sənətkarlarımızın, qəhrəmanlarımızın ad­ları əlavə edilib: “Cabbarın, Xanın səsi, Arifin xoş nəfəsi, Şuşamızda səslənir Qa­rabağın şikəstəsi. 

Mənim Bəhram Nəsibovun “Qarabağ” mahnısına əlavəm isə belədir: “Vətənimi­zin neçə qəhrəman övladı var, Surxayı, İsrafili, Mübarizi, Poladı var”. “Şuşanın dağları”, “Qarabağ şikəstəsi” isə Qarabağ zəfərinin himninə çevrilib. 

– Sovet dövründəisə ifrat beynəl­miləlləşmə və yad təsirlər milli musiqi­mizə öz neqativ təsirini göstərmişdi. Lakin buna baxmayaraq, o dövrdə də kiçik bir qrup muğamı bir milli yaddaş bayarağı kimi yuxarı qaldırmış, onu qoruyub saxlamışdı.

– Mən deyərdim ki, Ulu öndərimi­zin hakimiyyətə qayıdışı ilə muğam yeni nəfəs qazandı. Onun qorunub saxlanma­sı və təbliği milli dövlət siyasətinə çevrildi. Xatırlayırsınızsa, Füzulinin 500 illik yu­bileyi keçirildi. İraqda, Bakıda və bir sıra başqa ölkələrdə Dədə Qorqud dastanının 1300 illik yubileyi də qeyd olundu. Bunlar Ulu öndərin dövründə milli mədəni mühiti öz məcrasına qaytardı.

2004-cü ildən sonra isə Heydər Əliyev Fondunun yaradılması ilə bizim milli mu­siqimiz, muğamımız yüksəliş dövrü yaşa­dı. Bunu ona görə əminliklə deyə bilirəm ki, mən bu işin əvvəl günündən bütün Mu­ğam müsabiqələrində münsif kimi iştirak etmişəm. Bugünədək 8 muğam televiziya müsabiqəsi keçirilib, 6 beynəlxalq muğam festivalı təşkil edilib. Bunların da nəticə­sində onlarla gənc ifaçı bizim sənətimizə gəlib. 

– Bütün bunların nəticəsi idi ki, necə deyərlər, muğamımız yüksəldi. Azərbaycan öz muğamı ilə Şərq ölkələ­rinin bayraqdarına çevrildi. Həm də xalqımızın ümidsizliyi əridildi, cəmiy­yət qələbə əhvalına kökləndi. 

– İnsanın əhvalını müsiqi qədər ikinci bir sənət yüksəldə bilməz. Musiqi ruhun qidası, yaralı qəlbin məlhəmidir. Biz çalı­şırdıq ki, çıxışlarımızla xalqımızın qəlbiqı­rıqlığını sağaldaq. Beynəlxalq aləmdəki çıxışlarımızla sübut olundu ki, muğam Azərbaycanın milli musiqisidir. Onun be­şiyi Azərbaycandır. Dünya gördü ki, bu sənəti yaradan xalqın mədəni səviyyəsi necədir. Bu musiqinin kökləri bizim qədim tariximizdədir. Deməli, biz bu torpağın qədim və həqiqi sahibiyik. Artıq bizdə bu sahənin mükəmməl tədrisi və tədqiqi də var. 3 pilləli tədris forması – uşaq musiqi məktəbi, musiqi kolleci və milli konserva­toriya sistemi qurulub. Yəni, uşaqlarımız gözünü açandan bu məktəbin içində bö­yüyürlər. 

– Başqa Şərq ölkələrində də belə tədris varmı?

– Yox. Çünki bu məktəbin əsasını Azərbaycanın dahi bəstəkarı Üzeyir Ha­cıbəyli qoyub. Elə muğamımızın da təd­risinin əsasını Üzeyir bəy qoyub. Bu gün həmin məktəb davam edir. Eyni zaman­da, Üzeyir bəy muğamı operaya gətirib. Təbii ki, müxtəlif vaxtlarda da təkmilləşmə gedib. Ancaq bu işlərin əsasını Üzeyir bəy qoyub. Bu gün çox sevindirici hallar­dan biri də odur ki, Azərbaycanda ustad sənətkarlar üçün Milli Konservatoriya bir muğam məbədi rolunu oynayır. Leylilər və Məcnunlar, Aşıq Qəriblər, Koroğlular yetişir. 

Yəni, artıq baza var. Dövlətimizin bu sahəyə göstərdiyi diqqət və qayğı sayə­sində bu gün bu işlər uğurla həyata keçiri­lir. Onu da qeyd edim ki, biz həm Qarabağ savaşında, həm digər sahələrdə, həm də muğam məktəbində qalibik. Bunun da başlıca səbəbi arxamızda güclü Azərbay­can dövlətinin və onun müdrik rəhbərinin dayanmasıdır. 

Sonda onu da xüsusi qeyd etmək istərdim ki, dövlət başçımızın rəhbərliyi və göstərişi ilə Ağdamda Muğam Mərkə­zinin tikilişinə başlanılması sənətə verilən dəyərin növbəti təzahürüdür. Bu, respub­likada ən böyük muğam mərkəzi olacaq. Orada neçə-neçə Seyidlər, Cabbarlar, Xanlar, Ariflər, Qədirlər, Səxavətlər ye­tişəcək. Çünki Ağdam tarixən Qarabağın mədəniyyət mərkəzi rolunu oynayıb. Bu torpağın iqlimi – saf havası və təmiz suyu şirin, şaqraq səsin yetişməsində böyük rol oynayır. Artıq bu torpaq bizimdir. Dünyaya səs salmış Qarabağ bülbülləri öz yuvası­na qayıdır. Çünki yaddan çıxmadı Qara­bağ!

– Maraqlı söhbətə görə təşəkkür edirik.

Hazırladı:
Tahir AYDINOĞLU
XQ