İqtisadiyyata ötən ildən 9 faiz çox sərmayə qoyulub

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, cari ilin yanvar–iyun aylarında ölkəmizdə əsas kapitala 7 milyard 984,8 milyon manat və yaxud ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 9,4 faiz çox investisiya yönəldilib.

Hesabat dövründə istifadə olu­nan investisiyanın 4 milyard 373 milyon manatı və yaxud 54,8 faizi məhsul istehsalı sahələrinə, 2 mil­yard 747 milyon manatı və yaxud 34,4 faizi xidmət sahələrinə, 864,3 milyon manatı və yaxud 10,8 faizi isə yaşayış evlərinin tikintisinə sərf olunub. Əsas kapitala yönəldilən in­vestisiyaların 6 milyard 452 milyon manatını və yaxud 80,8 faizini daxili investisiyalar təşkil edib, 5 milyard 513,4 milyon manatı və yaxud 69 faizi isə bilavasitə tikinti-quraşdır­ma işlərinin yerinə yetirilməsinə sərf olunub.

Məlumata görə, son 1 ildə neft-qaz sektoruna investisiyalar 4,5 faiz, qeyri-neft-qaz sektoruna inves­tisiyalar isə 12,6 faiz yüksəlib. Yuxa­rıda qeyd edilən rəqəmlərdən də göründüyü kimi, ölkəmizdə yaradılan əlverişli biznes və investisiya mühi­ti iqtisadiyyatın bir çox sahələrində önəmli layihələrin icrasını şərtləndi­rir. Son bir neçə ildir ki, respublika­mızda milli iqtisadiyyatın investisiya cəlbediciliyi baxımından uğurlu is­lahatlar həyata keçirilir. Dünyanın aparıcı təşkilatlarının hesabatlarında iqtisadiyyatımızın sürətlə inkişaf et­diyi, iqtisadi göstəricilərə görə lider ölkələr sırasına çıxdığı göstərilir. Azərbaycanın yüksək investisiya cəlbediciliyinə malik olması, təbii ki, aparılan islahatlarla bağlıdır. 

Azərbaycanın investisiya mühiti investorların hüquq və mənafeləri­nin qorunması, mülkiyyətin toxunul­mazlığı, yerli və xarici sahibkarlara bərabər şəraitin yaradılması, Ap­pelyasiya Şuralarının təşkili, “İnves­tisiya fəaliyyəti haqqında”, “Xarici investisiyaların qorunması haqqın­da”, “Sahibkarlıq sahəsində apa­rılan yoxlamaların dayandırılması haqqında” Azərbaycan Respublika­sının qanunları və bir sıra normativ sənədlərlə tənzimlənir.

Azərbaycan Prezidentinin “Sa­hibkarlıq fəaliyyətinin xüsusi razılıq (lisenziya) tələb olunan növlərinin sayının azaldılması, xüsusi razılıq (lisenziya) verilməsi prosedurlarının sadələşdirilməsi və şəffaflığının tə­min edilməsi haqqında” 19 oktyabr 2015-ci il tarixli Fərmanına əsasən, 2015-ci il noyabrın 2-dən İqtisadiy­yat Nazirliyi tərəfindən dövlət təh­lükəsizliyi ilə bağlı hallar istisna ol­maqla lisenziyaların “ASAN xidmət” mərkəzləri vasitəsilə verilməsinə başlanılıb. Həmçinin dövlət başçı­sının “Lisenziyalaşdırma sahəsində bəzi tədbirlər haqqında” 21 dekabr 2015-ci il tarixli Fərmanına əsasən, lisenziya tələb olunan fəaliyyət növ­lərinin sayı 59-dan 37-yə endirilib, indiyə kimi verilən qüvvədə olan müddətli lisenziyalar, eləcə də yeni verilən lisenziyalar müddətsiz elan edilib. Lisenziyanın verilməsinə görə ödənilən dövlət rüsumunun məbləğləri təxminən 2 dəfə, region­lar üzrə 4 dəfə (regional televiziya və radio yayımı istisna olmaqla) azaldılıb, lisenziya verən dövlət orqanların sayı 23-dən 4-ə, lisenzi­yaların verilməsi müddəti 15 gün­dən 10 iş gününə endirilib, lisenziya verilməsi üçün tələb olunan prose­durlar isə sadələşdirilib. 

Ölkədə elektron xidmətlə­rin, müasir texnologiyaların və mütərəqqi beynəlxalq təcrübənin tətbiqi nəticəsində Azərbaycanda sahibkarlıq subyektlərinin “bir pən­cərə” sistemi tətbiq edilməklə qey­diyyatı sadələşdirilib. Elektron xid­mətlərin tətbiqi nəticəsində fiziki və hüquqi şəxslərin sahibkarlıq fəaliy­yətinin onlayn rejimində qeydiyyatı­na, vergi bəyannamələrin elektron qəbuluna başlanılıb. Nazirlər Ka­binetin 8 sentyabr 2014-cü il tarixli Qərarına əsasən, elektron imzanın alınması müddəti 2 gündən 1 günə endirilib. Həmçinin “Tikinti layihələ­rinin ekspertizadan keçirilməsi Qay­daları”nın tələbinə uyğun olaraq, tikinti layihələrinin ekspertizasının “bir pəncərə” prinsipi ilə həyata ke­çirilməsinə başlanılıb. Aparılan isla­hatların davamı olaraq 2015-ci ilin oktyabrında Tranzit Yükdaşımalar üzrə Koordinasiya Şurası yaradılıb, Şuranın Əsasnaməsi və tərkibi təs­diqlənib. 

Azərbaycan Respublikasının ərazisindən dəmir yolları, dəniz nəqliyyatı, dəniz limanları və dəniz terminalları vasitəsilə tranzit yük­lərin daşınmasında “bir pəncərə” prinsipinin tətbiq olunması nəzərdə tutulub və “bir pəncərə” prinsipinin tətbiqi üzrə vahid dövlət orqanının səlahiyyətlərinin həyata keçirilməsi Kordinasiya Şurasına həvalə edilib. 

Yuxarıda sadalananlarla ya­naşı, Azərbaycan Prezidentinin 2016-cı il 18 yanvar tarixli Fərmanı ilə “İnvestisiya təşviqi sənədinin ve­rilməsi Qaydası” təsdiq edilib ki, həmin sənəd Vergi Məcəlləsində və “Gömrük tarifi haqqında” Qanunda müəyyənləşdirilən güzəştləri əldə etməyə əsas verir. Müvafiq olaraq Vergi Məcəlləsinə 2016-cı il 19 yan­var tarixində edilən dəyişikliklərə əsasən, investisiya təşviqi sənədini alan hüquqi şəxslər və fərdi sahib­karlar mənfəət və gəlirin 50 faizinin vergisini, əmlaka görə əmlak vergi­sini və mülkiyyətində və ya istifadə­sindəki torpaqlara görə torpaq ver­gisini, həmçinin idxala yönəldilən texnika, texnoloji avadanlıqlar və qurğular üzrə əlavə dəyər vergisi­ni ödəməkdən 7 il müddətinə azad edilib. Eyni zamanda, “Gömrük ta­rifi haqqında” Qanunda 2016-cı il 19 yanvar tarixində edilən dəyişik­liklərə əsasən, investisiya təşviqi sənədini alan hüquqi şəxslər və fərdi sahibkarlar, habelə sənaye, yaxud texnologiyalar parklarının rezidentləri tərəfindən texnika, tex­noloji avadanlıq və qurğuların idxalı 7 il müddətinə, sənaye, yaxud tex­nologiyalar parklarının idarəedici təşkilatı və ya operatoru tərəfindən texnika, texnoloji avadanlıq və qur­ğuların idxalı isə idxal rüsumların­dan azad olunub. 

“Gömrük sistemində islahatla­rın davam etdirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Prezidentinin 4 mart 2016-cı il ta­rixli Sərəncamına əsasən, elekt­ron gömrük xidmətlərinin daha da genişləndirilməsi, gömrük rəs­miləşdirilməsi zamanı tələb olunan sənədlərin və prosedurların sayı­nın minimuma endirilməsi, gömrük orqanlarına əvvəlcədən elektron formada qısa idxal bəyannaməsini təqdim etmək yolu ilə malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük sər­hədindən keçirilməsi üçün “Yaşıl dəhliz” və beynəlxalq təcrübədə mövcud olan digər buraxılış siste­minin yaradılması və s. kompleks məsələlərin həlli ilə bağlı tapşırıqlar müəyyənləşdirilib. 

Azərbaycana investisiya qoyulu­şuna marağın getdikcə artması həm də ölkəmizin siyasi cəhətdən sabit olması, milli, dini və irqi tolerantlığı baxımından seçilməsi ilə bağlıdır. Bununla bərabər, respublika hö­kuməti tərəfindən həyata keçirilən iqtisadi siyasət, aparılan islahatlar nəticəsində ölkədə güclü iqtisadi potensial mövcuddur. Yaradılan əl­verişli biznes və investisiya mühiti, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə etibarlı tərəfdaş kimi tanınması, regionda əlverişli mövqeyə malik mühüm tranzit mərkəzi olması, in­san kapitalının inkişafı da ölkəmizin investisiya qoyuluşu baxımından cəlbediciliyini artırır. Eyni zaman­da, Azərbaycan beynəlxalq müqa­vilələrdən irəli gələn öhdəliklərini tam şəkildə və vaxtında yerinə ye­tirir. Ölkəmizin təşəbbüskarı olduğu transmilli layihələr hazırda Avro­panın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm rol oynayır. 

“Azərbaycan Respublikasının milli iqtisadiyyat perspektivi üzrə Strateji Yol Xəritəsi” də ölkədə in­vestisiya mühitinin daha da yaxşı­laşdırılmasına müsbət təsir göstərir. Adı çəkilən Yol Xəritəsinin müvafiq hədəflərini reallaşdırmaqla biznes mühitinin səmərəliliyinin artırılması istiqamətində orta müddətli xərc­lər strategiyası çərçivəsində yeni siyasətin tətbiqini, maliyyə-bank sisteminin sağlamlaşdırılması və monetar siyasətin üzən məzənnə rejimi üzərində təkmilləşdirilməsini, habelə xarici bazarlara çıxış imkan­larının genişləndirilməsini gerçək­ləşdirir. 

Sözügedən Strateji Yol Xəritə­sinin 5-ci bölməsində göstərilir ki, 2025-ci ilə qədər Azərbaycanda hər il ÜDM istehsalı 3 faizdən çox arta­caq və əlavə olaraq 450 mindən çox yeni iş yeri yaradılacaq. İqtisadiyya­tın sektorları üzrə nəzərdə tutulan tədbirlərin həyata keçirilməsi nəticə­sində isə qeyri-rəsmi məşğulluğun payı azalacaq.

Göründüyü kimi, hökumət ölkə­də investisiya fəaliyyətinin genişlən­dirilməsinə, biznes mühitinin yaxşı­laşdırılmasına, sənaye istehsalının artırılmasına, qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsinə ciddi önəm ve­rir. Bu istiqamətdə qarşıya qoyulan əsas hədəflər sərmayə qoyuluşla­rının artırılması, sahibkarların ixrac potensialının gücləndirilməsi, inves­tisiya imkanlarının genişləndirilmə­si, potensial tərəfdaşların tapılması və birgə əməkdaşlıq layihələrinin həyata keçirilməsidir.