Beynəlxalq yükdaşımada mühüm əhəmiyyət daşıyan Orta Dəhliz son illər Avrasiya məkanında cərəyan edən siyasi proseslər, xüsusən də Rusiya–Ukrayna müharibəsi fonunda cəlbediciliyini getdikcə artırır. Dəhliz boyunca vahid tarif, “bir pəncərə” prinsipinin tətbiqi, həmçinin dəhlizin keçdiyi ölkələrdə təhlükəsizliyin təmin olunması Avropa və Asiya ölkələri, eləcə də yükdaşıma sahəsində fəaliyyət göstərən beynəlxalq şirkətlər üçün son dərəcə əlverişlidir. Orta Dəhlizin əsas üstünlüklərindən biri də ondan ibarətdir ki, bütün iştirakçı dövlətlər bu marşrutun funksionallığının artırılmasına güclü siyasi iradə nümayiş etdirirlər. 

Məlum olduğu kimi, Orta Dəhlizin funksionallığının artmasında Azərbaycan və Gürcüstan da mühüm rol oynayırlar. Ötən müddətdə dost və qonşu ölkələr­də yaradılmış siyasi sabitlik və lazımi qanunvericilik bazası, təhlükəsizliyə ve­rilən zəmanətlər, optimal qiymətlər, ke­çid prosedurlarının sadələşdirilməsi, ən başlıcası məsafənin qısalığı və s. amillər Orta Dəhlizdən yaralanmaq istəyən bey­nəlxalq yükdaşıma şirkətlərinin sayının xeyli artmasına səbəb olub. 

Hazırda hər iki ölkədə Orta Dəhlizin fəaliyyətinin genişləndirilməsi istiqamə­tində işlər davam etdirilir. Bu məqsədlə yol-nəqliyyat infrastrukturun yaxşılaşdırıl­ması və müvafiq ötürücülük qabiliyyətinin artırılması istiqamətində mühüm tədbirlər həyata keçirilir. Elə aprelin 7-də Qəbələ şəhərində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Gürcüstanın Baş naziri İrakli Qaribaşvili arasında ke­çirilən təkbətək görüşdə də yol-infrast­ruktur layihələrinin həyata keçirilməsinin önəmi vurğulanaraq Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsinin genişləndirilməsi istiqamətində birgə fəaliyyət xüsusi qeyd olunub. Görüşdə, həmçinin Azərbayca­nın və Gürcüstanın Orta Dəhlizdə önəmli rolu, bu baxımdan birgə səylərin göstəril­məsinin vacibliyi qeyd olunub.

Yeri gəlmişkən, 2022-ci ildə TransXəzər Beynəlxalq Nəlqiyyat Dəhlizi marşrutu ilə 3,9 milyon ton yük daşınıb ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 41 faiz çoxdur. Bununla belə, istər Azərbaycan­da, istərsə də Gürcüstanda Orta Dəhlizin genişləndirilməsi üçün imkanlar çoxdur. 

Bu amil Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Gürcüstanın Baş naziri İrakli Qaribaşvilinin mətbuata bəyanatlarında da öz əksini tapıb. Gür­cüstan və Azərbaycanın Orta Dəhlizdə birgə uğurla fəaliyyət göstərdiklərini diqqətə çatdıran Prezident İlham Əliyev növbəti mərhələdə yükdaşımaların həc­minin artırılması istiqamətində əlavə ad­dımların atılacağını bildirib: “Yeni yüklərin Orta Dəhliz üzrə nəql edilməsi üçün çox gözəl imkanlar var. Burada həm bütün in­zibati məsələlər öz həllini tapmalıdır, tarif siyasəti vahid prizmadan həll edilməlidir, eyni zamanda, yüklərin cəlb edilməsi və nəqli üçün birgə səylər göstərilməlidir. Təbii ki, bu gün bu məsələ də geniş mü­zakirə olunub və hələ olunacaq”.

Hazırda Azərbaycanın nəqliy­yat-logistika sahəsində strateji tərəfdaşı olan Gürcüstanda da Orta Dəhlizin im­kanlarının genişləndirilməsi istiqamətin­də mühüm layihələrin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Elə dost və qonşu ölkə­nin hökumət başçısı İrakli Qaribaşvilinin mətbuata bəyanatında səsləndirdiyi fi­kirlər də onu deməyə əsas verir ki, ötən müddətdə enerji və nəqliyyat sahələrin­də bir sıra önəmli layihələr reallaşdıran Azərbaycan və Gürcüstan Orta Dəhlizin fəaliyyətinin genişləndirilməsi istiqamə­tində də birgə səy göstərəcəklər. Belə ki, ölkələrimizin Orta Dəhliz layihəsi üzrə birgə koordinasiyalı şəkildə çalışdıqlarını vurğulayan Baş nazir İ. Qaribaşvili deyib: “Bizim məqsədimiz də yaxın gələcəkdə bütün maneələri aradan qaldıraraq inf­rastrukturu – dəniz limanlarımızı, dəmir yollarımızı birgə inkişaf etdirməkdir”. Bildiyiniz kimi, biz Gürcüstanda yeni li­manın inşası üzərində çalışırıq. Bir ildən sonra biz dəmir yolunun genişləndirilmə­si layihəsini həyata keçirəcəyik”. Onun fikrincə, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun fəaliyyətinin genişləndirilməsi Orta Dəhliz vasitəsilə daha çox yüklərin cəlb olunma­sına imkan yaradacaq. 

Artıq adıçəkilən dəhlizin mühüm seq­mentlərindən sayılan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun Gürcüstandan keçən his­səsinin genişləndirilməsinə başlanılıb. Ölkəmiz bu məqsədlə 120 milyon dollar­dan çox investisiya ayırıb. Genişləndirmə işlərinin gələn il başa çatdırılması nəzər­də tutulur. Bununla da, adıçəkilən dəmir yolunun illik yük dövriyyəsinin həcmi 1 milyon tondan 5 milyon tona yüksələcək.

Orta Dəhlizin fəaliyyətinə əlavə güc qatan Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarə­ti Limanı da əhəmiyyəti ilə seçilir. Ötən il liman vasitəsilə ümumi yükaşırmanın həcmi 15 faiz artaraq 6,4 milyon ton təş­kil edib ki, onun da 89 faizi tranzit yük­lərin payına düşüb. Bununla belə yaxın perspektivdə limanın imkanlarının geniş­ləndirilməsi nəzərdə tutulur. Həyata ke­çiriləcək genişləndirmə işlərindən sonra limanın ötürücülük qabiliyyəti 15 milyon tondan 25 milyon tona yüksələcək. 

Qeyd edək ki, Orta Dəhlizin əhəmiy­yəti və ölkəmizin bu layihədə uğurlu iştira­kı beynəlxalq arenada da bəyənilir, təqdir edilir. Amerika Birləşmiş Ştatları ticarət nazirinin qlobal bazarlar üzrə kömək­çisi Arun Venkataraman bu yaxınlarda bildirib ki, Orta Dəhliz regionda ticarətin inkişafına böyük imkanlar yaradacaq və buna görə də dəhlizin müvəffəqiyyətli olması üçün ölkəsi bütün səylərə dəstək veriləcəkdir. Onun fikrincə, dəhliz boyu yerləşən bütün ölkələr bu imkandan fay­dalanacaq və regionun inkişafına stimul verəcək.

Elə Dünya Bankı (DB) da Orta Dəhliz çərçivəsində Azərbaycanla əməkdaşlıq­da maraqlıdır. Bankın Azərbaycan üzrə regional meneceri Sara Maykl deyib ki, təmsil etdiyi qurum Azərbaycanda real­laşdırılan layihələrə dəstək kontekstində, həmçinin Çindən Avropaya yük daşıma­larını həyata keçirməyə imkan verən Orta Dəhlizin inkişaf perspektivlərini nəzərdən keçirir. O bildirib ki, DB-nin Azərbaycan hökuməti ilə birgə həyata keçirdiyi proq­ramlar tələb olunan və aktual sferaları əhatə edir ki, onlardan biri də Orta Dəhli­zin inkişafıdır. 

Göründüyü kimi, Azərbaycan və Gür­cüstanın beynəlxalq dəstək qazanmış Orta Dəhlizdə birgə iştirakçılığı hər iki ölkənin nəqliyyat-logistika imkanlarını artırmaqla yanaşı, regional əməkdaşlığa və tranzit daşımalara da mühüm töhfələr verir.

Mirbağır YAQUBZADƏ, “Xalq qəzeti”