“Biz Qarabağdakı erməni icmasının nümayəndələri ilə praktiki təmaslara başlamağa hazırıq. Dövlət katibi Blinkenin qarşısında mən Ermənistandan olan həmkarıma bu barədə dedim. Lakin biz bunu o zaman edə bilərik ki, Rusiya vətəndaşı, cinayətkar oliqarx, Avropada çirkli pulların yuyulmasında əli olan şəxs – Vardanyan bizim ərazimizi tərk etsin”. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bu fikirləri fevralın 18-də Münxendə keçirilən “Dağları aşmaq? Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin qurulması” mövzusunda keçirilən plenar iclasdakı çıxışı zamanı bildirib.
Qeyd edək ki, cənab İlham Əliyev bundan əvvəl də Vardanyana münasibətdə sərt fikirlər səsləndirmişdi. Dövlətimizin başçısı 2022-ci il noyabrın 17-də Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı üzrə xüsusi elçisi Dirk Şuebelin rəhbərlik etdiyi, Avropa İttifaqının və bir sıra üzv ölkələrin Şərq Tərəfdaşlığı üzrə məsul şəxslərinin daxil olduğu nümayəndə heyəti ilə görüşərkən Ermənistan rəhbərliyinə xitabən bunları bildirmişdi: “Əgər onlar Qarabağda ermənilərin hüquqları və təhlükəsizliyi barədə söhbət aparmaq istəyirlərsə, bu, alınmayacaq. Biz bu haqda Qarabağda yaşayan ermənilərlə danışmağa hazırıq, amma Moskvanın göndərdiyi, ciblərində rus xalqından oğurladığı milyardlarla pula sahib Vardanyan kimi insanlarla yox.
O, Moskvadan oraya çox aydın gündəliklə göndərilib. Biz Qarabağda yaşayan və orada yaşamaq istəyən insanlarla söhbətə hazırıq. Biz buna hazırıq. Yeri gəlmişkən, bu proses başlayıb. Əgər elə indicə qeyd etdiyim bəzi ölkələrdən, yəni, kənardan müdaxilə olmasa və həmin prosesi dayandırmaq cəhdləri edilməsə, onda hesab edirəm ki, proses daha dinamik gedə bilərdi. Lakin bunun Paşinyana və onun hökumətinə heç aidiyyəti yoxdur”.
Azərbaycan Prezidentinin haqqında söz açdığı və Qarabağ erməniləri ilə danışıqların aparılmasına yönələn proses artıq pozulmuş kimi görünür. Bu xüsusda, ilk növbədə, separatçı rejimdə “təhlükəsizlik şurasının katibi” vəzifəsini tutmuş Vitali Balasanyanın uzaqlaşdırıldığını vurğulaya bilərik. Bildirildiyinə görə, məhz Balasanyan ölkəmiz ilə texniki xarakter daşıyan danışıqlarda əsas fiqur idi. İndi onun həbs perspektivi aktuallaşıb.
Cənab İlham Əliyevin isə Münxendə söylədiklərindən hasil olan qənaət budur ki, ölkəmizin Qarabağ erməniləri ilə dialoqunda başlıca məqam onların bölgəyə bağlılıqlarıdır. “Biz bunu etməyə hazırıq, lakin erməni icmasının Qarabağda doğulmuş və bütün ömrü boyu orada yaşamış nümayəndələri ilə, Qarabağda Rusiyadan rəhbər mövqe tutmaq üçün ixrac edilmiş (exported) şəxslə deyil. Qarabağ erməniləri Azərbaycan vətəndaşlarıdır, azlıqdır”, – deyən dövlətimizin başçısı kifayət qədər konkretdir.
Maraqlı məqam budur ki, Prezident İlham Əliyevin, məhz, bu xüsusda bildirdiklərinə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan heç bir reaksiya vermir. Görünən budur ki, Paşinyan administrasiyası ilə Vardanyan arasındakı gərginlik müstəvisində Ermənistan mediasında yer alan fikirlər həqiqəti əks etdirməkdədir. Yeri gəlmişkən, Vardanyan özü də bir müddət öncə BBC-nin “Hard talk” (“Çətin söhbət”) proqramında aparıcının ona bu mövzuda verdiyi sualdan yayınmışdı. Separatçı “dövlət naziri” suala cavabında ümumən separatçı rejim rəhbərliyinin Ermənistanın siyasi administrasiya ilə əlaqələrindən söz açmış, bilavasitə, qondarma rejimin “prezidenti” Arayik Arutyunyanın baş nazir N.Paşinyan ilə müsbət təmaslarının olduğunu vurğulamışdı.
Onu da bildirək ki, Azərbaycan Prezidenti “Dağları aşmaq? Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin qurulması” mövzusunda keçirilən plenar iclasda, həmçinin Ermənistanın Laçın yolu ilə bağlı qaldırdığı “Qarabağ erməniləri üçün blokada” məntiqinin əsassızlığını sübut edən fikirlərində də Ruben Vardanyanın üzərinə gəlmiş, onun Qarabağa gəliş-gedişindən söz açmışdı: “Çünki heç kim onun Qarabağda necə peyda olduğunu, İrəvana qayıtmağa, oradan Moskvaya və yenidən İrəvana, sonra isə Qarabağa qayıtmağa necə çalışdığını və buna nail olduğunu bilmir. Təkcə bu fakt blokadanın olmadığını göstərir”.
Bəli, proseslər Qarabağdakı separatçı rejimdə “dövlət naziri” kimi oyuncaq postu tutan, əslində, bölgənin Rusiya marağının ifadəçisi olan Ruben Vardanyan üçün, necə deyərlər, çəmbərin daraldığını göstərməkdədir. Bunu söyləmək üçün müxtəlif səbəblər var. Məsələn, “Azadlıq” radiosunun erməni redaksiyası yazır ki, yaxın gələcəkdə Qarabağ separatçılarının lideri A.Arutyunyan Vardanyanı “vəzifəsindən azad edəcək”, onun yerinə Qurgen Nersisyanı təyin edəcək.
Tiqran Petrosyan adlı digər separatçı isə bildirib ki, bu məlumatı Nersisyan, Arutyunyan və Vardanyan ilə görüşlərdən sonra alıb: “Əvvəla, Qurgen Nersisyanla görüş oldu, o, mənə bildirdi ki, qərar artıq qəbul olunub və Ruben Vardanyan getməlidir. Onun necə gedəcəyi məlum deyil, amma o, gedəcəyini deyib və Arayik Arutyunyan ona dövlət naziri vəzifəsini təklif edib”.
Petrosyan, eyni zamanda, Vardanyan ilə görüşdüyünü və görüş nəticəsində özündə Rubenin “işdən çıxarılması” barədə qərarın kənardan verildiyi qənaətinin formalaşdığını dilə gətirib. “Mən bilirəm ki, Ruben Vardanyan istefa verməyəcəyini deyir və Arayik Arutyunyan onu işdən çıxarmalı olacaq”, –deyən Petrosyandan başqa onun söylədiklərini hələlik nə Arutyunyan, nə Vardanyan, nə də Nersisyan təsdiqləyir.
Bu arada “haqqın.az” erməni analitik, Regional Demokratiya və Təhlükəsizlik Mərkəzinin rəhbəri Tiqran Qriqoryan da Vardanyanın yaxın günlərdə “vəzifəsindən” azad ediləcəyini bildirdiyindən yazıb. Qriqoryan “vəzifə səlahiyyətləri” onsuz da azaldılmış Vardanyanın yerinə “baş prokuror” Qurgen Nersisyanın təyinat alacağını vurğulayır. Maraqlıdır ki, Qriqoryan, eyni zamanda, Vardanyanın Qarabağda qalacağına və siyasi həyatda fəal iştirakını davam etdirəcəyinə, müxalifət qüvvələrini birləşdirməyə çalışacağına əmindir.
Ümumiləşdirmə aparsaq, onu deməyə əsas yaranır ki, bütün tərəflər və ya tərəf kimi göstərilənlər Qarabağdakı separatçılığın Rusiya qanadını təmsil edən Ruben Vardanyana qarşıdır. Ancaq prinsip etibarilə Vardanyanın bölgədən uzaqlaşdırılması hələ o demək deyil ki, Ermənistan hakimiyyəti Qarabağ ermənilərinin Azərbaycana inteqrasiyasına “yaşıl işıq” yandıracaq. Nəzərə alaq ki, Bakı üçün məsələyə prinsipial baxış, ümumən, bölgədə hər hansı separatçı idarəçilik formasının olmamasıdır.
Ə.RÜSTƏMOV,
“Xalq qəzeti”