Bahəddin Xəlilov – 75

Bahəddin müəllimlə uzun illər bir-birini görməyən köhnə dost­lar kimi görüşüb hal-əhval tutduq. Səmimiliyi, mehribanlığı, bir qə­dər də az danışması, qarşısındakını daha çox dinləməyə üstünlük verməsi elə əvvəlki kimi qalıb – heç dəyişməyib.

Aqrar Universitetin, yəni Bahəddin müəllimin iş yerinin yanındakı “Xan Bağı”nda bir-iki stəkan pürrəngi çay içib söhbət edir, ötən günləri yada salırıq... 

İxtisasca memar olan Bahəddin Xəlilov 15 ildir ki, Aqrar Universitet­də çalışır. Əvvəlcə akademiyanın me­marlıq və texniki qrafika kafedrasında baş müəllim işləyib. Sonra kafedranın baş müəllimi, daha sonra on il həmin kafedraya başçılıq edib. Amma mən onu 1975–1976-cı illərdən, Azərbay­can Dövlət Layihə İnstitutunun Gəncə filialında memar işləyəndən tanıyıram. O vaxtlar tez-tez görüşürdük. Gəncə­nin baş meydanındakı İnzibati Binanın üçüncü mərtəbəsində çalışdığım şəhər qəzetinin redaksiyası, beşinci mərtə­bədə isə institutun filialı yerləşirdi və daha çox pilləkəndə rastlaşırdıq. Sa­lamlaşar, hal-əhval tutardıq.

Amma sonralar eşitdim ki, Bahəd­din Xəlilov ulu öndər Heydər Əliye­vin təşəbbüsü və köməyi ilə Gəncədə tikilib istifadəyə verilən və tezliklə şöhrəti keçmiş İttifaqın hər yerinə ya­yılan Çörək-Qənnadı fabrikinə konst­ruktor şöbəsinin rəisi vəzifəsinə dəvət olunub. Xatırlayırsınızsa, o zamanlar bu fabrikin istehsal etdiyi qənnadı məhsullarına ölkədə böyük tələbat vardı. Xüsusilə “Çinar” şokaladlarının şöhrəti hər yerə yayılmışdı. Həmin şirniyyatın nəfis tərtibatlı qutularını bir anlığa yadınıza salın. Bax, onun müəllifi Bahəddin Xəlilov idi. Yaxud yağlı boya ilə işlədiyi Məhsəti Gən­cəvi dünyasını tərənnüm edən iki rəsm əsəri bu gün də öz orijinallığına və ideyasına görə sayılıb –seçilir və mütəxəssislər tərəfindən yüksək qiy­mətləndirilir. Eyni qiymət Mirzə Şəfi Vazeh obrazını yağlı boya ilə kətan üzərində işləyib onun Gəncədə yara­dılmış muzeyinə bağışladığı əsərə də verilib.

Amma onu istehsalatdan, müxtəlif əsərlər yaratmaqdan daha çox pedaqoji sahə daha çox cəlb edirdi və ən böyük arzusu əldə etdiyi təcrübəni gələcəyin mütəxəssisləri ilə bölüşmək idi. Buna görə də onu bu sahəyə dəvət edərkən tərəddüd etmədən razılıq verdi və 20 ildən çox Gəncə Baza İnşaat Texniku­munda işlədi və 2009-cu ildən isə Azər­baycan Dövlət Aqrar Universitetində çalışır. Hazırda isə memarlıq və dizayn kafedrasınınnın professorudur və tələ­bələrinə peşənin sirlərini öyrədir.

1949-cu il mayın 5-də Gürcüstan Respublikasının Borçalı mahalının Faxralı kəndində anadan olan Bahəd­din Xəlilovun elmi fəaliyyəti çox­şaxəlidir, təkcə bir sahəni əhatə etmir. O, hələ gənc yaşlarında Azərbaycan SSR və keçmiş SSRİ-nin Memarlar İttifaqına üzv qəbul olunub. Bahəddin müəllimin rəhbərliyi altında tələbələr gözəl sənət əsərləri yaradaraq Bakı və Gəncədə keçirilən sərgilərdə dəfələrlə iştirak etmiş, fəxri fərmanlara və dip­lomlara layiq görülmüşlər. 

2012-ci ilin noyabrında Milli Elmlər Akademiyasında memarların müsabiqəsində iştirak edərək Şərq Ölkələri Beynəlxalq Memarlıq Aka­demiyasına müxbir üzvü seçilib. Elə həmin il ADAU Elmi Şurasının qərarı ilə B.Xəlilova ADAU-nun dosenti adı verilib. 2018-ci ildən isə Azərbay­can Respublikası Prezidenti yanında AAK-nın qərarı ilə “Dizayn” kafedra­sı üzrə professor olub. 

Onun elmi rəhbərliyi ilə bakalavr pilləsində təhsil alan çox sayda tələbə buraxılış işləri yazmış və müvəffəqiy­yətlə müdafiə etmişdir. Kafedra müdiri işlədiyi müddətdə tədris etdiyi fənnin tələbələr tərəfindən mənimsənilməsi­ni asanlaşdırmaq üçün bir sıra maraqlı ideyalar irəli sürmüş və onun tətbiqinə nail olmuşdur ki, bu gün də həmin üsullardan istifadə edilir. Bakalavriat səviyyəsi üzrə “Rəsm”, “Layihələn­dirmə”, “Maketləşmə”, magistratura səviyyəsi üzrə “Dizaynın fəaliyyət sahələri”, “Dizayn və informasiya”, “Dizayn və incəsənət” və digər fənləri tədris edən Bahəddin Xəlilov “Me­marlıq konstruksiyaları”, “Layihə qrafikası və rəngli kompozisiya” dərsliklərinin, “Dizayn tarixi” dərs vəsaitlərinin həmmüəllifi, “Rəsm” dərs vəsaitinin müəllifidir. Müəllifi və həmmüəllifi olduğu “Müasir şəhərsal­mada landşaft formaların seçilməsi”, “Təbii iqlim şəraitinin yaşayış binala­rının quruluşuna təsiri”, “Gəncə me­marlığının tarixi inkişaf mərhələləri”, “Qədim dövrün dini və xatirə tikililə­ri”, “Qarabağda memarlıq abidələri”, “Abşeron məscidləri”, “Azərbaycan dulusçuluq sənətinin formalaşması”, “Ornamentin yaranma tarixi və anali­zi”, “Həndəsi motivlərin tematikası”, “Məlumatların loqotip və etiketlərinin müasir tendensiyaları”, “Yeni şəhər­salma konsepsiyaları” ,“Azərbaycan tikililəri” və başqa elmi məqalələri respublikamızın və dünyanın bir çox ölkələrinin elmi ictimaiyyəti tərəfin­dən maraqla qarşılanmışdır. Gərgin in­tellektual əmək sərf edərək hazırlamış olduğu “Qrafik dizayn”, “Kompozisi­ya, layihə qrafikası və şriftin əsasları”, “Layihələndirmə”, “Mühit dizaynının əsasları”, “Aqrar sahənin qrafikası”, “Rəsm”, “Maketləşdirmə”, “Dizayn və reklam”, “Tədqiqat üsulları” fənn proqramları, “Landşaft memarlığının əsasları”, “Memarlıq ixtisası tələbələ­ri üçün buraxılış işinin yerinə yetiril­məsi” adlı metodik vəsaitləri bu gün uğurla tədris və tətbiq olunur.

Professor Xəlilov ADAU-nun ic­timai-siyasi həyatında da yaxından iştirak edir. Universitetin rəhbərliyi və iş yoldaşları arasında böyük hör­mət qazanıb. Siyasi tədbirlərdə fəal və hazırlıqlıdır. 2001-ci ildən Yeni Azər­baycan Partiyasının üzvüdür. 

Bahəddin Xəlilov Gəncə şəhə­rində qorunan qədim binaların bər­pasının layihələrini işləmiş, onların tarixi görünüşünün saxlanması üçün 100-dən artıq layihəni Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinə vermişdir. Həmin memarlıq inciləri arasında Bahəddin Xəlilovun ulu həmkarı və adaşı Şeyx Bəhəddinin 1606-ci ildə inşasını başa çatdırdığı Gəncə Cümə məscidi və ətrafındakı meydanın memarlıq an­samblı da var. 

Bahəddin müəllim, demək olar ki, bütün həyatını Gəncə şəhəri ilə bağla­mışdır. Onun hazırladığı kompozisi­yaları, quruluşları, dizaynları şəhərin müxtəlif yerlərində, tarixi abidələr­də, binalarda görmək mümkündür. Hələ inşaat texnikumunda işləyərkən XVIII əsr və XX əsrin əvvəllərində Gəncədə yaşayış binaları” mövzusu üzərində gərgin iş aparmış və tezliklə istədiyinə nail olmuşdur. O, bu illərdə qədim şəhərin küçə və meydanları­nı qarış-qarış gəzərək köhnə yaşayış binalarının tarixini, onları inşa edən, layihəsini verən şəxslərin həyatını diqqətlə öyrənmiş, yadigar binaların hansı üslubda tikilməsini sənətkar gözü ilə araşdırmağa həvəs göstər­mişdir. Məhz o illərdə “Şərq ölkələri Beynəlxalq Memarlıq Akademiya­sının müxbir üzvü” diplomuna layiq görülmüş B.Xəlilov deyir ki, hələ layihə institutunda fəaliyyət göstərdi­yim dövrlərdə Gəncənin abadlaşdırıl­masında, Mahrasa bağı yaşayış sahəsi layihəsinin işlənməsində, onun bütün sahələrinin planlaşdırılmasında yaxın­dan iştirak etmişəm.

...Bahəddin müəllim təvazökar insandır. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, özü haqqında danışmağı sevmir. Bu ilıq may günündə təsadüfən öyrəndim ki, ömrünün 75-ci baharını yola salır. Mayın 5-də 75 yaşını da yaxın çevrə­sində qeyd edib. Heç iki kəlmə xoş söz yazmaq barədə fikrimi də dəstək­ləmədi, “nə etmişəmsə, peşəmə olan məhəbbətimdən yaranıb bütün bun­lar”– dedi. Sonra da əlavə etdi ki, ya­şımın bu ahıl vədəsində tələbələrimin mənə dikilmiş mehriban gözlərinə baxarkən ruhum dincəlir. Mənə ruh verən, yaşadan budur, başqa heç nə!

Hamlet QASIMOV,
XQ-nin bölgə müxbiri, 

Gəncə