Prezident Emmanuel Makron çoxdandır iri kapital sahiblərinə söz verib ki, ölkədə hakimiyyətə gələn kimi təqaüd yaşını artıracaq. Dövlət başçısı iqtidarda olduğu birinci dönəmdə bu qeyri-populyar addımı “uğurla” həyata keçirib. Prezident ikinci dönəmdə də bu “missiya”nı davam etdirmək əzmindədir.
Dövlət başçısı son vaxtlar çıxışlarında tez-tez qeyd edir ki, ölkədə pensiya yaşını iki il artırmaqla, yəni 62-dən 64-ə qaldırmaqla büdcədə böyük vəsaitə qənaət etmək olar. Onun əsas arqumenti budur ki, Qərbi Avropa dövlətləri arasında ən aşağı pensiya yaşı Fransadadır və bu “səhvi” mütləq “düzəltmək” lazımdır.
Guya Fransa sosial xərclərlə bağlı özünün “yükü”nü azaltmaqla məmləkətin makroiqtisadi vəziyyəti dərhal yaxşılaşacaq, nəticədə “Xoruzlar ölkəsi” dünyada sayılıb-seçilən bir dövlətə çevriləcək. Makron açıq-aşkar bildirir ki, Fransa vətəndaşı cəmi iki il təqaüdə gec çıxsa, bütün dünya Fransanın qüdrəti qarşısında baş əyəcək.
Dövlət başçısının bu niyyəti Fransa ictimaiyyətinin, eləcə də bu ölkənin aparıcı həmkarlar təşkilatlarının kəskin etirazı və təpkisi ilə qarşılanıb. Əslində, bu, gözlənilən idi. Hər kəs başa düşür ki, pensiya islahatları yüz minlərlə sadə vətəndaşın sosial hüquqlarını pozmaq hesabına ölkə büdcəsini doldurmağa yönəldilib. Həmin vəsait isə son nəticədə onun iri burjuaziyanın daim artan iştahına yem olacaq.
Fransa vətəndaşları Makronun bəd niyyətindən xəbər tutan andan, yəni hələ ötən ilin sonundan prezidentin pensiya siyasətinə qarşı kütləvi etiraz aksiyalarına başlayıblar. İri həmkarlar təşkilatlarının dəstəklədiyi bu dinc aksiyalar ölkənin böyük şəhərlərini əhatə edib. Hər dəfə bu aksiyalarda yüz minlərlə sakin iştirak edir. Etirazçıların sayı artır ki, azalmır.
Etiraz aksiyalarına çıxanlar hesab edirlər ki, hökumət əhalinin real gəlirlərini azaltmaq əvəzinə, korrupsiyanın qarşısını almalı, bütün sahələrdə izafi xərcləri, xüsusilə hərbi xərcləri azaltmalıdır. Bəzi mənbələr qeyd edirlər ki, Yelisey sarayının hazırkı sahibi “lüzumsuz təntənəli məclislər” təşkil etməklə, hətta, “Günəş kralı” XIV Lüdoviki geridə qoyub.
Fransa mediası, həmçinin qeyd edir ki, Makron iqtidarı dünyanın müxtəlif ölkələrində, o cümlədən Suriya, Liviya, Yəmən və başqa dövlətlərdə cəlb olunduğu hibrid, “proksi” müharibələrdə iştirakına son qoymalı, ölkənin maliyyə vəsaitlərini münaqişə bölgələrinə “sel kimi” axıtmamalıdır. Bu, o deməkdir Makron Fransanın super güc olduğu ilə bağlı iddialarından əl çəkməlidir. Prezidentin isə hələlik belə bir planı yoxdur.
Yelisey sarayının rəhbəri onu da yaxşı başa düşür ki, təşəbbüsündə bulunduğu qeyri-populyar pensiya islahatları hesabına ölkəsinin gündən-günə pisləşən makroiqtisadi vəziyyətini düzəltmək gücündə deyil. Lakin Makron “oyun qaydaları”nı yaxşı bilir. Bilir ki, onu hakimiyyətə gətirən “dərin dövlət”in tələblərini yerinə yetirməyə bilməz. Fransa xalqının başını tovlamaq olar, amma “dünyanı idarə edənlər” belə zarafatları sevmirlər.
Fransa Prezidenti xalqın bu və başqa haqlı irad və tələblərinə heç cür məntiqi cavab tapa bilmədiyi üçün məkrli yollar axtarmağa başlayıb. Məlumdur ki, pensiya islahatları ilə bağlı qanun layihəsi əvvəlcə Fransa parlamentinin aşağı palatası – Milli Assambleyada müzakirə olunmalıdır. Burada isə iqtidar səs çoxluğuna malik deyil və ciddi müzakirələrin onun üçün başağrısına çevriləcəyi istisna edilmir.
Makron belə bir çətin məqamda “fənd işlədib” fövqəladə hallarda ona verilən səlahiyyətlərdən və qanunvericilikdəki boşluqlardan istifadə edərək bir müddət əvvəl qanun layihəsinin parlamentdə müzakirəsinin başa çatmasını gözləmədən təsdiq edib. Bununla da, prezident yanan alovun üzərinə sanki benzin töküb. İndi təkcə ölkə ictimaiyyəti deyil, Fransa parlamenti də dövlət başçısından narazı qalıb.
Prezidentin haqqında söz açdığımız addımından sonra əhali yenidən küçələrə axışıb. Ötən həftənin cümə axşamı etiraz aksiyalarında yarım milyona yaxın insan iştirak edib. Təkcə Parisdə 120 min adam dövlətin pensiya siyasətinə kəskin etirazını bildirib. Aksiya iştirakçıları şəhərin mərkəzi küçələrində mağazaların vitrinlərini sındırıb, maşınları yandırıblar. Polis etirazçıları dağıtmaq üçün gözyaşardıcı qazdan istifadə etməli olub.
Fransa Daxili İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, cümə axşamı keçirilən aksiyalarda ölkə üzrə 475 insan saxlanılıb, 441 polis isə xəsarət alıb. Ölkənin böyük şəhərlərindən biri olan Bordoda etirazçılar, hətta, yerli bələdiyyə binasına hücum edərək ona od vurublar. Lakin təhlükləsizlik xidməti orqanları yanğının genişlənməsinin qarşısını ala biliblər.
Cümə günü Böyük Britaniyanın Kralı III Karl Fransaya rəsmi səfər etməli idi. Parislilər hörmətli qonağın qarşısında Makronu gözdən salmaq məqsədilə həmin gün etiraz aksiyası keçirəcəkləri ilə hədələyiblər. Fransa prezidenti məcbur olaraq Böyük Britaniya Kralına zəng edib səfəri təxirə salmasını xahiş edib. Kral lütfkarcasına səfərini yayın əvvəllərinə kimi ertələyib.
İki gün əvvəl isə Makron ölkədə pensiya islahatları ilə bağlı populyar televiziya kanallarının birinə müsahibə verib və özünün “daşdan keçən” arqumentlərini bir daha səsləndirib. Bu zaman gözlənilməz bir məqam üzə çıxıb. Müsahibə zamanı prezidentin hardansa yadına düşüb ki, pensiyaya çıxmaq ümidlərini gözlərində qoyduğu on minlərlə sadə insan onun bahalı qol saatına baxıb bundan pəjmürdə ola bilərlər.
Makron canlı yayımdaca əllərini stolun altına salaraq qol saatını tələsik çıxarıb və yenidən əllərini şəstlə stolun üzərinə qoyanda hamı görüb ki, prezidentin qolunda artıq saatı yoxdur. Tamaşaçılar əvvəlcə buna təəccüb ediblər, sonra başa düşüblər ki, dövlət başçısı bu dəfə artıq fokusçu kimi sanki gözbağlayıcı rolunda çıxış edir.
Məsələ böyüyüb, sosial şəbəkələr buna geniş mənfi reaksiya verib Makronun onsuz da aşağı olan reytinqi bir anın içində daha da enib. Milli Assambleyanın solçu “Qalib Fransa partiyası”ndan olan deputatı Klemans Quett bu fokusa görə dövlət başçısını riyakarlarda günahlandırıb. Xanım siyasətçi deyib ki, “Zənginlərin prezidenti”nin (Makron nəzərdə tutulur) ləqəbi həqiqətən əyani şəkildə özünü doğruldub”.
Bu arada sosial şəbəkələrdə prezidentin əhalidən gizlətməyə çalışdığı qol saatının 86 min dollar olduğu barədə məlumatlar yayılıb. Lakin Yelisey sarayında bunu təkzib etməyə çalışıblar. Onların sözlərinə görə, bu markadan olan saatları hazırda 2400 avroya almaq mümkündür. İqtidar rəsmisi onu da bildirib ki, prezident artıq 6 aydır ki, bu qol saatını taxır. Düz deyirlər, səhv deyirlər, özləri, bir da allahları bilər.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ayxan Hacızadə Fransada etiraz aksiyaları ilə bağlı yerli mətbuatın sualını cavablandırarkən qeyd edib ki, Makronun qərarı ilə əlaqədar əhalinin etirazlarına qarşı hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları tərəfindən Fransada həddindən artıq və qeyri-proporsional güc tətbiq edilir, bəzi hallarda etirazçılara qarşı qeyri-insani davranışlara yol verilir. XİN rəsmisi Fransa hökumətini ölkədə fikir və sərbəst toplaşma azadlığı, dinc etiraz hüququ kimi konstitusion hüquqlara hörmət etməyə çağırıb. Yeri gəlmişkən, Fransada etirazçılara qarşı hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən geniş şəkildə güc tətbiq olunması Avropa Şurası, “Amnesty International” və bir çox digər beynəlxalq insan hüquqları təşkilatları tərəfindən də pislənilib.
Sonda Makrona xalqımızın bir zərb-məsəlini xatırlatmaq istəyirik: “Başqasının gözündə tük axtaranlar, nədənsə öz gözlərindəki tiri görmürlər”. Görmək lazımdır, hörmətli Fransa prezidenti. Başqa dövlətləri insan hüquqlarını pozmaqda suçlamaq əvəzinə, lütfən öz ölkənizdə insanların təməl hüquqlarına hörmət edin!
Məsaim ABDULLAYEV, “Xalq qəzeti”