Yeni yaranmış bu rubrikanın adı “Xalq qəzeti” redaksiyasının qonağı, tanınmış rəssam, 58 il “Ulduz” jurnalında çalışmış, indi həmin dərginin bədii rəhbəri olan Ədalət Həsənin baş redaktorumuz Əflatun Amaşovun kabinetindən çıxarkən söylədiyi fikirlərdən sonra yarandı. Həmsöhbətim pilləkənləri düşərkən dedi ki, belə xoş münasibəti, səmimi ünsiyyəti, sənətə məhəbbəti və sənətkara diqqəti görəndə adam elə bilir ki, doğmaları ilə üz-üzədir. 

Üstəlik, əlavə etdi ki, təmasda ol­duğun kəsin söhbəti həqiqətən ürə­yincədirsə, deməli, o elə sənin doğma insanındır. Baş redaktorumuzla rəssam həmin gün bir-biri ilə ilk dəfə görüşür­dülər. Mənim isə Ədalət müəllimlə qırx ilə yaxındır ki, salam-kalamım var. 

Beləliklə, bundan sonra hər ba­zar günü oxucuların görüşünə gələcək “Doğmalarla üz-üzə” rubrikamızda elm, sənət, mədəniyyət, ədəbiyyat və təhsil sahələrində böyük xidmətlər göstərmiş, ancaq o qədər də üzdə olmayan yaradı­cı soydaşlarımız barədə söz açacağıq. Ədalət müəllim bu şərti çərçivəyə tam uyğun olan sənət adamlarımızdandır. İstənilən rəssam onun haqqında necə səxavətlə söz açırsa, bir Allah bilir. An­caq indiyədək onun bircə dəfə də olsun fərdi sərgisində iştirak etməmişik. Elə rəsmi mükafatı və ya fəxri adı da yox­dur. Amma çox yüksək qiymətləndirilən sadəliyi, səmimiliyi, təvazökarlığı var. Onunla söhbət edəndə sanki “87 yaşlı körpə”nin təbəssümünü izləyirsən...

Xalq rəssamı Arif Hüseynov onun haqqında söz düşəndə dedi ki, Ədalət vicdanlı rəssamdır. Mənim köhnə dos­tim, ağac üzərində oyma ustası Sey­fəddin Məmmədvəliyev Ədalət Həsənin yaradıcılığı barədə danışanda demişdi ki, o, adi cizgilərdən məhz Ədalətə xas olan bir dünya yaradır. Mən qocaman jurnalist Ələkbər Abbasovun Ədalət müəllim haqqında dediklərinin də şahi­diyəm: “Ədalət də öz şeirlərini belə ya­zır”. 

... “Vicdanlı rəssam”, “adi cizgilər­dən özünə xas dünya yaradan” insan, “qrafika ilə şeirlər yazan” Ədalət Həsən fevralın 15-də redaksiyamızın qonağı oldu. Ona bir faktı xatırlatdım. 1990-cı ildə “Dalğa” qəzetinin Novruz nömrəsi­ni hazırlayırdıq. Nahid Hacızadə Ədalət müəllimdən xahiş etmişdi ki, bu mövzu­da bir qrafik illüstrasiya çəksin. Ədalət müəllim çəkib gətirmişdi. Ancaq əsərin adı yox idi. Ələkbər müəllim mənə dedi ki, bu əsərə diqqətlə bax və bir ad ver. Baxdım. Yamacda quzular otlayır, daş üstündə oturmuş “çoban” uşaq tütək ça­lır, baharın gəlişini özünəməxsus qanad rəqsləri ilə qeyd edən quşlar səmanı bəzəyir, novruzgülü naz edir, buludlar sanki torpağa yaxınlaşmaq istəyirdilər. Dedim ki, bu əsərin adı “Torpağın səsi”­dir. Ələkbər müəllim də məmnun oldu, bu adı sonradan qəzetdə görən Ədalət müəllim də. 

Redaksiyamızda ondan soruş­dum ki, rəssamlıq məktəbində oxu­duğunuz illər yadınızda necə qalıb? 

Dedi ki, tələbə yoldaşlarımızın sə­mimiyyəti ilə. Qrup yoldaşlarımızdan rəhmətlik Fərman Kərimzadə sonradan görkəmli yazıçı kimi tanınmışdı. Ancaq onun rəssamlıq istedadı ədəbi yaradı­cılığından az deyildi. Seyfəddin Məm­mədvəliyev ağac üzərində oyma sənəti və xəttatlıq üzrə ölkənin ən tanınmış sənətkarlarındandır. Rəssamlar Həsən Haqverdiyev və Güllü Mustafayevanın ailəsində dünyaya gəlmiş mərhum Əli Haqverdiyev həm opera solisti, həm də aktyor kimi ad-san qazansa da, ömrü­nün sonunadək rəssamlıqla da məşğul olurdu. 

Bir məsələni də xatırladım ki, təyi­nat bölgüsü olanda Fərman Daşburuna göndərilmişdi. Orada dərs deyirdi. İndi məşhur yazıçı-tərcüməçi kimi tanınan Məmməd Oruc da o vaxtlar Fərmanın rəssamlıqdan dərs dediyi gənclərdən­dir. Seyfəddin Cəbrayılın Böyük Mər­canlı kəndinə göndərilmişdi. Onun oğlu Fəxrəddin ölkənin ən məşhur, istedadlı rəssamlarından biri idi. Mən isə Salyan­da doğulsam da, təyinatım Bakıya ve­rilmişdi. Rəssamlıqdan dərs dedim. Elə mənim oğlum Həsənağa da rəssamdır. 

– Rəssamlıq məktəbində müəllim­ləriniz kim idi?

– Dünya şöhrətli sənətkarımız Mi­kayıl Abdullayev, Vəcihə Səmədova və görkəmli qrafika ustası Cəmil Müfidza­də. Mikayıl müəllim məni öz evində oğlu kimi qəbul edirdi. O, mənim üçün çay dəmləyəndə rəngim qıpqırmızı olurdu. Cəmil müəllimin insanlığı danışmağa da sığmaz, yazmağa da. Vəcihə müəllimə­nin dərslərini isə elə bu qədər də yaşa­sam, yenə unuda bilmərəm. Onlardan dərs aldığıma görə özümü xoşbəxt hiss edirəm. Elə diplom işimin mövzusunun qardaşımın nişanında çəkdiyim bəzi xır­da ştrixlərə görə “Toy” olması da müəl­limlərimin təşəbbüsü idi. Həmin cizgilər xoşlarına gəlmişdi. 

– Təyinatla getdiniz dərs deməyə? 

– Yox, təyinatla getdiyim idarədə boş yer olmadı. Elə təyinatla getdiyim yerdə işləmədiyimə görə sənədlərimi Tbilisi Rəssamlıq Akademiyasına qəbul etmədilər. “Dəmiryolçular” qəzetində 12 manat əməkhaqqı ilə retuşçu işlədim. Sonra rəhmətlik Nəsir İmanquliyev məni bir az artıq maaşla “Bakı” qəzetinə götür­dü. Sonra bir az Teleradio Komitəsində çalışdım. Daha sonra qısa müddət Pe­daqoji İnstitutda ibtidai sinif müəllimi ola­caq tələbələrə rəssamlıq dərsi keçmək üçün laborant ştatına götürüldüm. Hər halda həyat insana ayaq üstdə durmağı öyrədir.

– Amma deyəsən, “Ulduz” jurnalı sizin bəxt ulduzunuz olub. 

– Bəli, “Ulduz” yaranandan bəri bura­da verilən yazıların böyük əksəriyyətinə illüstrasiya çəkmişəm. Yazıçılar, şairlər mənim illüstrasiyalarımı çox bəyəndik­lərinə görə daim orada işləməyi üstün tutdum. İndi nə mən “Ulduz”dan əl çəkə bilirəm, nə də “Ulduz” məndən əl çəkir. 

– Qələm sahibləri sizin işlərinizi niyə bəyənirdilər ki? 

– Çünki onların ilk oxucusu mən olurdum. Hansısa əsəri oxumamış ona illüstrasiya çəkmək olmaz ki... Hansısa yazı məni silkələməyəndə ona illüst­rasiya çəkə bilməmişəm. Heç kəs də inciməyib. Hamı bilir ki, ürəyimcə olma­yan işə qol qoymuram. 

– Onda yazıçılar, şairlər arasında dostlarınız çox olar. 

– Hamısı dostum, qardaşımdır. Ki­minsə mənə mənfi münasibəti olduğunu hiss etməmişəm. Ancaq rəhmətlik Sə­yavuş Sərxanlı ilə həqiqətən çox yaxın dost idik.

– Onunla bağlı bir xatirə danışa bilərsinizmi?

– 1970-ci il idi. Mən Respublika Xəstəxanasının İnfeksion xəstəliklər şö­bəsində müalicə olunurdum. Heç kəsi yanıma buraxmırdılar. Bir axşam dedilər ki, yazıçılar sənin yanına gəlmişdilər. İçəri buraxmadıq, məktub verib getdilər. Məktubu Səyavuş yazmışdı : 

“Əzəldən belədir çünki kainat, 

Qrip daimidir, ömür əmanət. 

Əldən-ələ keçir yazıq krovat, 

Biz gəldik, gedirik, sən yaşa, rəs­sam”. 

– Mükafatlarınız barədə danışma­dınız. 

– Mən o barədə heç zaman danış­mamışam. O sualın cavabı yerində yazın ki, rəngkarlıq musiqi ilə qaynaq­lanmasa heç bir rəssamın işi uğurlu alınmaz. Elə yazılar olub ki, mən onla­rı oxuyanda hönkürməsəm də, hıçqırtı ilə ağlamışam. Sonra yaxşı işlər alınıb. Fikrimcə, insan ağrımasa, yaxşı heç nə yarada bilməz. 

– “Ulduz”dan əl çəkməyin.

– “Ulduz” məndən əl çəkir ki? Qulu Ağsəs elə bir adamdır ki... Yaxşı, o barədə danışmayaq. Bu yazını hazırla­dığınıza görə sizə də, redaksiya rəhbər­liyinə də “Ulduz”dakılar adından təşək­kür edirəm! 

– Sağ olun. 90 yaşınızda yenə də qonağımız olacaqsınız, İnşallah!

Həmsöhbət oldu:
İttifaq MİRZƏBƏYLİ,
Əməkdar jurnalist,
“Xalq qəzeti”