Fransa nə istəyir? Ermənistan vasitəsilə bölgədə möhkəmlənmək, ona revanş şansını vermək və Azərbaycanı cəzalandırmaq? Burada Rusiyadan, Türkiyədən, İrandan da böyük söz sahibinə çevrilmək? Yəni, son məqsəd budurmu? Parisin üzdə hayları silahlandırmaq ssenarisinin arxasında “uzaqmənzilli” hansı niyyətinin gizləndiyini ancaq ehtimal edə bilərik. Onda gəlin reallığa daha yaxın hesab olunan ehtimal və fərziyyələrə müraciət edək.

Əslində, Fransanın Ermənistan üzərindən Cənubi Qafqaz­da düzənlədiyi “oyun” özün­də risk amilini daşıyır. Parisin İrəvanla geosiyasi, hərbi-texniki baxımdan bu dərəcədə yaxından əməkdaşlığı təkcə bölgədə maraq və mövqelərinə zərbə vurduğu Rusiyanı, həmçinin Türkiyəni deyil, hətta “tarixi müttəfiqi” sayılan İranı da qıcıqlandırmağa başlayıb. 

Afrika və Asiya hərbi-diplomatik plat­formalarında uğursuzluğa düçar olmuş Emmanuel Makron hakimiyyəti özünü reabilitasiya üçün sonuncu “platsdarm” kimi seçdiyi Cənubi Qafqazda üzləşə biləcəyi acı aqibəti göz önünə alıbmı? Yelisey sarayının müvəqqəti sahibinin Ermənistana bunca qucaq açması yal­nız qarşıdakı seçkilərdə milyona yaxın hay elektoratın rəğbətini qazanmaq məqsədini daşıyırmı? Əlbəttə, burada Parisin əsas hədəfi Azərbaycana təzyiq deyil, daha çox Fransa–Rusiya və Fran­sa–Türkiyə münasibətləridir, desək, ya­nılmarıq. 

Yerli ekspertlərin bir çoxu belə hesab edirlər ki, strateji nöq­teyi-nəzərdən Azərbaycan rəsmi Paris üçün arxa plandadır. Ön planda Rusiya və Türkiyədir. Çünki, Fransanı Afrikadan vurub çıxaran, onu ucuz xammaldan məhrum edən, yerli xalqları ona qarşı qaldıran məhz Rusiya oldu. Revanş barədə düşünən Makron bunun cavabını Moskvaya MDB mə­kanında verməyə çalışır. Bunu həyata keçirmək üçün bölgənin ən münasib ölkəsi Ermənistandır. 

İndiki məqamda Paris Ermənistan­da həm siyasi, həm də hərbi mövcud­luğunu gücləndirməklə Rusiyaya və Türkiyəyə qarşı mövqeyini sərgiləyir. Bir anlıq təsəvvür edək ki, Fransa hər müstəvidə Ermənistanda yerləşib. Belə olan təqdirdə, o, Azərbaycan–Türkiyə birliyinə təsir imkanı qazanır, eləcə də ayrıca Türk dünyasına qarşı fəaliyyət meydanı əldə etmiş olur. Və bütün bun­ların fövqündə Fransanın Türk birliyinə, Turana qarşı hərəkətə keçəcəyini indi­dən söyləmək olar. Bu zaman hətta Tür­kiyə–Azərbaycan strateji müttəfiqliyinin özünün təhlükə ilə üzləşə biləcəyini is­tisna etmirik. Əlbəttə, bunlar ehtimal və fərziyələrdir, Parisin belə genişmiqyaslı “əməliyyat planı”nı reallaşdıra biləcəyi də sual altındadır.

Ermənistanı öz himayəsinə götürməklə onu növbəti fəlakətə sürükləyən Fransa beynəlxalq aktor kimi bölgədə nüfuzunu genişləndirməyə çalışır. Rəsmi Parisin Cənubi Qafqaz siyasəti, əslində, erməni dövlətçiliyinin altını qazımağa xidmət edir. Bəli, Paris açıq-aydın Ermənistanı yeni müharibəyə, həm də dağıdıcı nəticələri əv­vəlcədən məlum olan uğursuz savaşa sürükləyir. Azərbaycana qarşı uzun müddətdir davam edən informasiya savaşı məhz müharibə planının tər­kib hissəsi sayılmalıdır. Həmin dezinformasiya kampaniyasının əsas şüarını yada salaq: “Azər­baycan Ermənistana hücuma hazırlaşır”. Hitler Almaniyasının ideoloji arsenalından götürülən bu taktikadan yararlanan Paris və İrəvan sinxron hərəkət etməyə üstünlük verirlər. 

“Erməni–fransız tandeminin əsas məqsədi Rusiyanı regiondan sıxışdırmaq və erməni cə­miyyətində Parisin hərbi müttəfiq kimi Moskvanı əvəz edə biləcəyi illüziyasını yaratmaqdır”. Bu sözlərin müəllifi hərbi ekspert David Camalyan gəldiyi qənaətində tamamilə haqlıdır: “Biz yeni müharibənin astanasındayıq. Bu müharibəyə isə Azərbaycan deyil, Fransa və Ermənistan maraq­lıdır”.

İntəhası, Paris–İrəvan münasibətlərində bütün xətlər, kənardan göründüyü kimi, heç də hamar deyil. Ermənistan cəmiyyətinin özündə Fransa–Ermənistan strateji əməkdaşlığının o qədər də təhlükəsiz olmadığını düşünənlər yetə­rincədir. Bəzi erməni ekspertlər Fransadan təda­rük edilən silah-sursatın yararsız olduğunu qeyd edirlər. Onlar Parisin əsl məqsədinin özünü Er­mənistanın başlıca silah tədarükçüsü kimi gözə soxmaq olduğunu deyirlər.

Başqa bir hərbi ekspert Hayk Naqapetyan jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, Fransa Ermənistana silah tədarükü üzərində imitasiya edir. Yəni özünü bu ölkənin fədakarı kimi göstər­məyə çalışır. H.Naqapetyan nümunə kimi, “Bas­tion” zirehli texnikasını göstərərək, onun döyüş meydanında faydasızlığına diqqəti çəkib: “Bu texnikanı Ukraynaya təklif etdilər, amma Kiyev istəmədi. Çünki, bu maşının zirehi iriçaplı pulem­yotların qarşısında acizdir”.

Belə qənaətə gəlmək olar ki, Yelisey sara­yının drijorluğu ilə Ermənistanı yenə üfürür, on­dan yeni mif düzəldirlər. Nikol Paşinyan başda olmaqla onun komandasından anti-Rusiya ob­razı formalaşdırılır. Paşinyan iqtidarına müxalif düşərgədə yer alan bəzi siyasilər də rəsmi İrə­vanı Qərbin yağlı vədlərinə inanıb reallıq hissini itirməkdə, əsas xətdən kənar, beşinci dərəcəli məsələləri gündəmə gətirməkdə qınayırlar. Apa­rıcı xətt isə ondan ibarətdir ki, əgər Ermənistan təxribata əl atıb Azərbaycanla aşkar gərginliyə gedərsə, sonda zərərçəkən özü olacaq. 

Deyilən xəttin tərəfdarları hesab edirlər ki, NATO üzvü olan Fransa hələlik KTMT-də qalan Ermənistana hərbi yardım göstərə bilməyəcək. Rəsmi Parisin Ermənistanı NATO sistemində olmayan fransız silahları ilə təchiz etməsinə, bu­nun elə də böyük effekti olmayacaq. İndiki və­ziyyətdə Makron Fransasının Ermənistanı xam xəyallarıa, illüziya bataqlığına sürüklədiyini ək­səriyyət anlasa da, Nikol Paşinyan iqtidarı bunu başa düşmək istəmir. Onu da qəbul etməkdə çətinlik çəkir ki, Fransa indiki halda özünü BMT-nin, eləcə də üzv olduğu digər beynəlxalq qu­rumların prinsiplərinə riayət edən sivil dövlət kimi yox, irticaçı ölkə kimi aparır. Bu zaman o, Cənubi Qafqazda yeritməyə çalışdığı kolonialist xislətini heç gizlətməyə çalışmır. 

Mövzu ilə bağlı qəzetimizə açıqlama verən Milli Məclisin deputatı, politoloq Rasim Mu­sabəyov hesab edir ki, Fransanın Ermənistanı koloniyasına çevirməsi barədə deyilənlərin heç bir əsası yoxdur: “Rusiyanın Ermənistanda beş minlik ordusu durur. Onun bütün sərhədlərinin keşiyini rus hərbçiləri çəkirlər. Bu ölkənin iqtisa­diyyatı bütünlüklə Rusiyanın sərəncamındadır. Yəni, indi Fransa oraya on-on beş hərbçi, ra­ket göndərməklə Ermənistanı özünün müstəm­ləkəsinə çevirəcək? Bu məsələni o qədər də şişirtməyə ehtiyac yoxdur. Bəli, rəsmi Paris bu bölgəyə Ermənistanın vasitəsilə daxil olmağa çalışır. Amma bunun Fransanın kolonialist si­yasəti kimi qələmə verilməsi ciddi əsaslara malik deyil”. 

* * * 

Fransa bu istiqamətdə nə qədər çalışsa da, Ermənistanı başdan-ayağa cəbbəxanaya dön­dərsə də, bölgədə qüvvələr nisbətini heç vaxt dəyişə bilməyəcək. Yəqin Paris Azərbaycanın hansı hərbi qüdrətə malik olduğunu ya unudub, ya da xatırlamaq istəmir. Cəmi 23 saat ərzində ermənilərin 30 ilə qurduğu “keçilməz” istehkam­ları yerlə bir etmiş Azərbaycan Ordusuna İrəva­nın Fransa və Hindistandan aldığı hərbi texnika­nı, avadanlığı darmadağın etmək üçün bir neçə saat kifayət edər. Ermənistanı hərbiləşdirmək siyasəti yürüdən Fransa, Hindistan və başqaları­nın cavabını Prezident İlham Əliyev bu il yanva­rın 10-da da yerli mediaya müsahibəsində dəqiq verib: “Azərbaycan təhdid hiss etsə, tərəddüd etmədən məhv edəcək”.

Birmənalı olaraq deyə bilərik ki, Fransanın son vaxtlar sərgilədiyi siyasəti Cənubi Qafqaz­da onsuz da kövrək olan sülhə və təhlükəsizliyə yalnız xələl gətirir. Parisin erməni canfəşanlığı Bakı və İrəvan arasında normallaşmaya doğru gedən ikitərəfli münasibətlərə, sülh prosesinə də mənfi təsir göstərir. Məhz indiki kövrək məqam­da rəsmi Paris qısamüddətli də olsa, yeni hərbi qarşıdurmaya nail olmaqla, Ermənistan ərazi­sində özünün hərbi kontingentini yerləşdirmək bəhanəsini əldə etməyi hədəfləyir. Bu mənada uğursuzluqlar zolağından çıxa bilməyən Makron iqtidarı üçün Ermənistan yeni müstəmləkəyə çevrilməyə ən real namizəddir. Yazının əvvə­lində sadaladığımız sualların cavabı ortadadır: Azərbaycanla növbəti savaşın ona nəyin baha­sına başa gələ biləcəyi bir yana, ərazisində Ru­siya hərbi bazasının yerləşdiyi, İranın da nüfuz dairəsində olan Ermənistan üçün Fransa hərbi kontingentinin ölkəyə gəlişinin hansı nəticələrə aparıb çıxara biləcəyini təsəvvür etmək belə qorxuludur.

Axı, İrəvan iqtidarı diz çökdüyü 44 günlük müharibədə, dabanının yerə dəymədiyi 23 saat­lıq lokal antiterror tədbirində Azərbaycan Ordu­sunun malik olduğu silahın qüdrətini, eləcə də bizim zabit və əsgələrimizin heç vaxt azalmaya­caq şücaətini əyani şəkildə gördü və dərisində hiss etdi. 

İmran BƏDİRXANLI
XQ