Müasir dünya təcrübəsi göstərir ki, hansısa ölkədə aparılan hüquqi islahatların səmərəli nəticələr verməsi, ilk növbədə, ədliyyə orqanlarının fəaliyyətinin müasirləşdirilməsi, yeni dövrün tələbləri səviyyəsində qurulması ilə sıx şəkildə bağlıdır. Bu mənada, əminlikdə deyə bilərik ki, respublikamızın hüquq sistemində mühüm yeri və rolu ilə seçilən ədliyyə orqanları mövcudluğunun bütün mərhələlərində xalqa və dövlətə layiqli xidməti özünün əsas fəaliyyət prinsipinə çevirmiş, vətəndaşların qanuni mənafelərini hər zaman uca tutmuşdur. 

Yaranmasının 105-ci ildönümünü qeyd etdiyimiz ədliyyə orqanları mövcudluq tarixi­nin sərt sınaqlarından üzüağ çıxaraq qarşısın­da duran vəzifələri şərəflə yerinə yetirmiş və müstəqil respublikamızın mühüm dövlət təsi­satlarından birinə çevrilmişdir. Azərbaycanda digər sahələrdə olduğu kimi, ədliyyə sistemin­də də ardıcıl, sistemli islahatların aparılması, ədliyyə orqanlarının istər keçmiş sovetlər bir­liyi, istərsə də müstəqillik dövründə hərtərəfli dövlət qayğısı ilə əhatə olunmaları, yeni ça­ğırışlara adekvat şəkildə müasirləşdirilməsi xalqımızın Ümummilli lideri, dünya şöhrətli siyasi xadim Heydər Əliyevin misilsiz xidmət­ləri ilə bağlıdır. 

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 29 sentyabr 2022-ci il tarixli “Azərbaycan Respublikasında 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi haqqında” sərəncamı ilə anadan olmasının 100-cü ildö­nümünün böyük təntənə ilə qeyd edilməsi Ulu öndərin müasir tariximizdəki müstəsna rolu­na verilən yüksək ictimai dəyərin ifadəsidir. Ədliyyə orqanlarının çoxsaylı əməkdaşları Ümummili liderin dövlət və xalq qarşısındakı tarixi xilaskarlıq və quruculuq missiyasını hər zaman böyük ehtiramla vurğulayır, əziz xatirə­sini uca tuturlar.

Ümummilli liderin 11 noyabr 2000-ci il tarixli sərəncamı ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ədliyyə Nazirliyinin Əsasnaməsinin təsdiq edildiyi 22 noyabr tarixi ədliyyə işçilərinin peşə bayramı günü kimi təsbit edilmişdir. Ölkəmizdə ədliyyə sisteminin inkişafına hüquqi dövlət quruculuğu prosesinin ayrılmaz tərkib hissəsi kimi yanaşan Heydər Əliyevin həmin sərəncamı həm də tarixi irsimizə, Azər­baycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradıcılarına ehtiramın ali təzahürü olmuşdur. 

Tarixi faktlar göstərir ki, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandığı gündən insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi istiqamətində qə­tiyyətli addımlar atmış, milli dövlət qurucu­luğunu ədalətə və qanunçuluğa tapınaraq re­allaşdırmışdır. Azərbaycan ədliyyəsinin şanlı tarixi 1918-ci il mayın 28-dən – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan edildiyi tarixi bir gündə, eyni zamanda, Ədliyyə Nazirliyinin tə­sis edilməsi ilə başlamış, təcrübəli dövlət xadi­mi Xəlil bəy Xasməmmədov ilk ədliyyə naziri təyin olunmuşdur. Həmin il noyabrın 22-də nazirliyin Əsasnaməsi təsdiq edilmiş, funksiya və səlahiyyətləri müəyyən edilmişdir.

Nazirlik həmin dövrdə sosial-iqtisa­di, siyasi şəraitin çətinliyinə, imkanların və kadrların məhdudluğuna baxmayaraq, ölkənin ədliyyə sisteminin formalaşdırılması və inki­şafı yolunda xeyli iş görmüşdür. İlk növbədə, ədliyyə strukturları yaradılmış, respublikada qayda-qanunun bərqərar olması, yeni hüquq sisteminin təşkili ilə bağlı əhəmiyyətli qərarlar qəbul olunmuşdur. Zəruri hüquqşünas kadr­ların hazırlanması ilə yanaşı, əhalinin hüquqi maarifləndirilməsi istiqamətində mühüm təd­birlər görülmüşdür.

Xalq Cümhuriyyətinin mövcud olduğu 23 ayda hökumətin 1919-cu il 11 avqust tarixli qərarı ilə əvvəllər Daxili İşlər Nazirliyinin tər­kibində olan həbsxanalar Ədliyyə Nazirliyinin tabeliyinə verilmiş, nazirliyin təşəbbüsü ilə “İstintaq hissəsinin quruluşu və gücləndiril­məsi haqqında”, “Məhkəmə idarəsi sahəsində vəzifələrə namizədlər haqqında”, “Azərbay­can andlı iclasçılar məhkəməsinin təsis edil­məsi haqqında”, “ADR-in yaranmasından il yarım keçməsi münasibətilə ümumi amnistiya haqqında” və digər qanunlar Parlamentin mü­zakirəsinə çıxarılaraq qəbul edilmişdir.

Fəaliyyəti unudulmaz hadisələrlə zəngin olan Ədliyyə Nazirliyi mövcudluğu illərində bir sıra çətin mərhələləri də inamla adlamışdır. 1920-ci ildə Cümhuriyyətin süqutundan son­ra milli dövlətçiliyin əsas sütunlarından olan Ədliyyə Nazirliyi ləğv edilərək, əvəzində Xalq Ədliyyə Komissarlığı yaradılmış, səlahiy­yətləri xeyli məhdudlaşdırılmış, funksiyaları ayrı-ayrı vaxtlarda prokurorluq və məhkəmə orqanlarına verilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikasında ilk ədliyyə orqanı 1924-cü il yanvarın 18-də yaradılmış, 1946-cı ilə qədər Xalq Ədliyyə Komissarlığı, sonra Ədliyyə Na­zirliyi adlandırılmışdır.

Azərbaycanda Ədliyyə Nazirliyinin ye­nidən, eyni zamanda, əsaslı surətdə təşkili, ədliyyə orqanlarının cəmiyyətdəki layiqli ye­rinin təmini isə məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin 1969-cı ilin iyul ayında respublika rəhbərliyinə gəlişindən sonra mümkün ol­muşdur. 27 oktyabr 1970-ci ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin qərarı əsasında Azərbaycan SSR-in Ədliyyə Nazirliyi, Azərbaycan Kom­munist Partiyasının Naxçıvan Vilayət Komitə­sinin 5 may 1971-ci il tarixli, 6 nömrəli büro iclas protokolu ilə Naxçıvan MSSR-in Ədliyyə Nazirliyi yenidən təsis olunmuşdur. Beləliklə, Azərbaycan ədliyyə tarixində yeni mərhələ başlanmış, ədliyyə işi təkmilləşdirilərək onun gələcək inkişafı üçün zəmin yaradılmışdır. 

Böyük fransız yazıçısı Viktor Hüqo de­yirdi: “Gücün kimin tərəfində olmasının əhəmiyyəti yoxdur, əsas odur ki, haqq kimin tərəfindədir”. Haqq-ədalət uğrunda müba­rizəni həyat kredosuna çevirmiş ulu öndər Heydər Əliyev sovet Azərbaycanına rəhbər­liyinin ilk günlərindən etibarən hər bir fərdin qanuni maraq və mənafeyini, ədalət meyarını uca tutmuş, cəmiyyətdə, dövlət idarəçiliyində özünü göstərən neqativ hallarla qarşı prinsipi­al mübarizə aparmışdır. Böyük strateq qanun­çuluğun və hüquq qaydalarının qorunmasını dövlətin ümdə vəzifəsi kimi müəyyən edərək, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının qorun­ması baxımından mükəmməl ədliyyə sistemi­nin formalaşdırılmasının vacibliyini daim önə çəkmişdir. 1981-ci ilin dekabr ayında o dövrün nüfuzlu nəşri olan “Literaturnaya qazeta”da dərc olunan “Qoy, ədalət zəfər çalsın!” sərlöv­həli müsahibəsində yer almış qətiyyətli fikir­ləri ulu öndər Heydər Əliyevin şəxsiyyətinin miqyası barədə dolğun təsəvvür yaradır.

Ümumilikdə, ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında 70-80-ci illərdə həyata ke­çirilmiş kompleks iqtisadi, hüquqi, mədə­ni-humanitar tədbirlər respublikamızın ötən əsrin 90-cı illərə doğru müstəqillik uğrunda mübarizəsinə etibarlı əsaslar yaratmışdır. Böyük strateq 1982-ci ildə SSRİ Nazirlər Soveti Sədrinin birinci müavini vəzifəsinə irəli çəkildikdən sonra respublikaya rəhbərlik edən şəxslər təəssüf ki, Azərbaycanı yenidən iqtisadi və mənəvi tənəzzül məngənəsinə sü­rüklədilər. 80-ci illərin sonuna yaxın bədxah qonşularımız imperiya rəhbərliyinin himayəsi altında Azərbaycana qarşı aşkar ərazi iddiaları ilə çıxış etməyə başladılar. Bütün bunlara göz yuma bilmədiyi üçün SSRİ rəhbərliyindən istefaya verən ulu öndər Heydər Əliyev son­rakı dövrdə belə, millətinin haqq səsini ucalt­maqdan çəkinmirdi. 1990-cı ilin 20 Yanvar hadisələrindən dərhal sonra ailəsi ilə Azərbay­canın Moskvadakı nümayəndəliyinə gəlmiş müdrik şəxsiyyət imperiya rəhbərliyini Krem­lin bir addımlığında sərt şəkildə tənqid etmiş, qınamış, xalqının faciəsinə vətənpərvərliklə reaksiya vermiş, dərdinə şərik çıxmışdı.

1990-cı ilin iyununda ulu öndər Heydər Əliyevin Mosk­vadan Azərbaycana – Naxçıvana dönüşü ümumən respublikada milli azadlıq mübarizə­sinə yeni təkan vermiş, dövlət müstəqilliyinin bərpasına xidmət edən hüquqi qərarların qəbu­lu prosesini sürətləndirmişdir. Məhz Ümum­milli liderin təşəbbüsü ilə 1991-ci il noyab­rın 17-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin yekdil qərarına əsasən müstəqil­liyimizin rəmzi olan üçrəngli bayrağımız ilk dəfə muxtar respublikanın rəsmi bayrağı kimi qəbul edilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respubli­kası İttifaqın qalıb-qalmaması barədə səsver­mə prosesində iştirakdan imtina edərək, “Yeni ittifaq müqaviləsi”ni cəsarətlə rədd etmişdir. 

Əsl siyasi lider hansısa taleyüklü mərhələ­də məsuliyyəti öz üzərinə götürərək, xalqının gələcəyi baxımından cəsarətli qərarlar qə­bul etmək məharəti ilə seçilir. Xalqın təkidli istəyi ilə 1993-cü ilin 9 iyununda Naxçıvan­dan Bakıya qayıdan ulu öndər Heydər Əliyev yorulmaq bilmədən Azərbaycanın başı üstünü almış vətəndaş müharibəsi alovunu söndür­müş, qanunsuz silahlı dəstələrin zərərsizləşdi­rilməsinə, ictimai-siyasi sabitliyin bərpasına, qanunçuluğun və hüquq qaydalarının möh­kəmləndirilməsinə nail olmuşdur. Ulu öndər Heydər Əliyev bu mərhələdən etibarən de-yu­re mövcud olan Azərbaycanı de-fakto qurma­ğa, onun milli dövlətçilik sütunlarını möh­kəmləndirməyə, milli inkişaf strategiyasını müəyyənləşdirməyə başlamışdır. Ümummilli liderin 1993-cü ilin 15 iyununda Azərbaycan Ali Sovetinin Sədri, həmin ilin oktyabrında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçil­məsi isə ölkədə qanunçuluğun, hüquq qayda­larının bütün sahələrdə möhkəmlənməsini tə­min etməklə yanaşı, davamlı inkişaf və tərəqqi üçün etibarlı zəmin hazırlamışdır.

Böyük filosof Tur Xander zamanında ya­zırdı ki, “İdeya və iradə müəyyən sosial baza­ya yiyələnəndə siyasətə çevrilir”. Ulu öndər Heydər Əliyevin ümummilli liderlik zirvəsinə yüksəlməsi, xalqın qəlbində özünə möhtəşəm abidə ucaltması həm də onun milli inkişaf strategiyasının banisi olması ilə şərtlənir. Bu mərhələdən ictimai həyatın digər sahələrində olduğu kimi, hüquq sistemində də köklü isla­hatların reallaşdırılması istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilmişdir. 1995-ci ildə Ümummilli liderin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə hazırlanaraq qəbul edilmiş Azərbaycan Res­publikasının ilk milli Konstitusiyası demok­ratik quruluşun və hüquqi dövlətin möhkəm təməlini qoymuşdur. Əsas Qanunun qəbulun­dan sonra respublikamızda bir sıra sahələrlə yanaşı, ədliyyə orqanlarının fəaliyyətinin key­fiyyətcə yeni dövrün tələbləri ilə təkmilləşdi­rilməsi istiqamətində də kompleks islahatlar həyata keçirilmişdir. 

Heydər Əliyev şəxsiyyəti bu mərhələdən etibarən Ədliyyə Nazirliyinin inkişafı, hüquqi və demokratik dövlətdə layiqli yerini tutma­sı üçün əlindən gələni əsirgəməmiş, ədliyyə orqanlarının fəaliyyətinin yeni dövrün çağı­rışlarına adekvat şəkildə müasirləşdirilməsini zəruri saymışdır. Dahi rəhbərin təşəbbüsü ilə ədliyyə sisteminin inkişafını təmin edən ardı­cıl və məqsədyönlü islahatların həyata keçiril­məsi nazirliyin səlahiyyətlərini genişləndirmiş və cəmiyyətdə rolunu artırmışdır. Aparılan köklü islahatlar respublikamızın dövlət quru­luşu sistemində ədliyyə orqanlarının layiqli yerinin müəyyənləşdirilməsi, onun statusu, fəaliyyət prinsipləri, səlahiyyət dairəsi və və­zifələrinin qanunvericilik qaydasında təsbit edilməsi məqsədinə yönəlmişdir. Onun təşəb­büsü ilə Məhkəmə nəzarətçiləri və məhkəmə icraçıları xidməti təsis edilməklə yanaşı, keç­miş MDB-də ilk olaraq Azərbaycanda istintaq təcridxanaları Ədliyyə Nazirliyinin tərkibinə verilmişdir. Ədalət mühakiməsi əleyhinə olan və bəzi digər cinayətlərin ibtidai istintaqının aparılması, bütün qeyri-tibbi məhkəmə eks­pertizalarının həyata keçirilməsi, Azərbaycan Respublikası adından xarici dövlətlər və bey­nəlxalq təşkilatlarla hüquqi sahədə əməkdaşlıq üzrə müqavilələrin bağlanması və onların icra­sının təmin edilməsi, cinayət işləri üzrə hüquqi yardımın göstərilməsi, o cümlədən ekstradisi­ya və digər məsələlərin həlli Ədliyyə Nazirli­yinə tapşırılmışdır. 

Ölkəmizdə aparılan hərtərəfli isla­hatların səmərəli iqtisadi sistemin bərqərar olmasına gətirib çıxar­ması əhalinin hüquq və mənafelərinin daha etibarlı qorunması, vətəndaşlara göstərilən hüquqi xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldil­məsi zərurətini yaradırdı. 2000-ci ildə iqtisa­di və hüquqi proseslərin tənzimlənməsində mühüm əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, notariat və vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının qeydiyyatı – Notariat və VVADQ orqanlarında da köklü dəyişikliklər və əsaslı tədbirlər həyata keçiril­miş, yerli özünüidarəetmə orqanı olan bələdiy­yələrə metoloji yardımın göstərilməsi Ədliyyə Nazirliyinin funksiyalarına aid edilmişdir. 

Ümumiyyətlə, 1993-2003-cü illərdə hüquqi dövlət quruculuğu prosesində yaxın­dan iştirak edən Ədliyyə Nazirliyinin fəaliyyət dairəsi genişlənmiş, cəmiyyətdəki rolu artmış­dır. Ədliyyə fəaliyyətinin yeni qanunvericili­yin tələbləri səviyyəsində qurulması məqsə­dilə müvafiq struktur dəyişiklikləri aparılmış, yeni qurumlar yaradılmış, onların işinin təşkili üzrə zəruri tədbirlər görülmüşdür. 

Xüsusi vurğulamaq istərdik ki, ulu öndər Heydər Əliyevin “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin bəzi fərmanlarına dəyişiklik­lər və əlavələr edilməsi barədə” 2002-ci il 24 avqust tarixli fərmanı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ədliyyə Nazirliyinə notariat, vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının dövlət qey­diyyatı, cəzaların icrası, normativ aktların dövlət qeydiyyatı və digər sahələr üzrə əlavə səlahiyyətlər verilmişdir. Əgər həmin əlavə və dəyişikliklərə qədər nazirlik azsaylı ştat vahidi ilə fəaliyyət göstərirdisə, həmin fərmanın qə­bulundan sonra qurumun mərkəzi aparatının yeni strukturu təsdiq edilmiş, yeni şöbə və böl­mələri yaradılmış, təkcə aparatının ştat sayı 3 dəfədən çox artırılmışdır.

Ulu öndər Heydər Əliyevin şəxsiyyət kimi müdrikliyi və nəhəngliyi onun həm də özün­dən sonra dövləti inamla irəli aparan, Azər­baycan dövlətini böyük uğur və tarixi zəfərlərə qovuşduran layiqli siyasi lider yetişdirməsi ilə ölçülür. Ümummilli liderin ən layiqli siyasi davamçısı – Prezident İlham Əliyevin ötən 20 ildə imzaladığı mühüm fərman və sərən­camlar, dövlət proqramları ədliyyə sisteminin işinin əhəmiyyətli dərəcə təkmilləşməsini, keyfiyyətcə yeni dövrün tələbləri səviyyəsində qurulmasını təmin etmişdir. Dövlət başçısının rəhbərliyi, Azərbaycan Respublikasının ədliy­yə naziri cənab Fikrət Məmmədovun yüksək təşkilatçılığı ilə aparılan bu islahatlar ədliyyə orqanlarının cəmiyyətdəki nüfuzunu və layiqli mövqeyini təmin etmişdir. 

Prezident İlham Əliyevin 18 aprel 2006-cı il tarixli fərmanı ilə Ədliy­yə Nazirliyi haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi, nazirliyə ədliyyə sahəsində vahid dövlət siyasətini və tənzimlənməsini həyata keçirən hüquq-mühafizə orqanı statu­sunun verilməsi onun roluna verilən yüksək qiymət olmuşdur. Bu sənədə əsasən, Ədliyyə Nazirliyi qanunvericilik aktlarının layihələrini hazırlayır, rəy verir, normativ-hüquqi aktların, normativ xarakterli aktların hüquqi ekspertiza­sını, dövlət uçotunu, dövlət qeydiyyatını hə­yata keçirir, notariat orqanlarının fəaliyyətinə nəzarəti təmin edir, vətəndaşlıq vəziyyəti akt­larının, hüquqi şəxslərin, həmçinin Azərbay­can Respublikası əhalisinin dövlət reyestrini aparır, penitensiar müəssisələrin fəaliyyətini təşkil edir. Eyni zamanda, bələdiyyələrin işi­nin təşkilinə kömək edir, onlara metodoloji yardım göstərir, fəaliyyətinə inzibati nəzarəti həyata keçirir, hüquq sahələrinə dair elmi-tədqiqat işlərini aparır, məhkəmə ekspertizala­rının keçirilməsini təşkil edir. 

26 may 2006-cı il tarixdə Azərbaycan Res­publikasının Milli Məclisi tərəfindən qəbul edilmiş “Ədliyyə orqanlarında qulluqkeçmə haqqında” Qanun isə ədliyyə qulluqçularının fəaliyyət prinsiplərini, bu orqanda işə qəbulun hüquqi əsaslarını müəyyənləşdirən əhəmiy­yətli sənədlərdən olmuşdur. Qanunla ədliyyə sistemində, onun strukturlarında – idarə və təşkilatlarında, penitensiar xidmətdə qulluq­keçmə qaydaları və şərtləri, ədliyyə qulluqçu­larının hüquqi vəziyyətinin əsasları müəyyən edilmişdir. 

Dövlətimizin başçısı İlham Əliye­vin “Ədliyyə orqanlarının inkişa­fı haqqında” 17 avqust 2006-cı il tarixli fərmanı isə Azərbaycan ədliyyəsi üçün mühüm və proqram xarakterli sənəd olaraq, nazirliyin strukturunda yeni dövrün tələblərin­dən irəli gəlın dəyişikliklərin edilməsinə, bir sıra qurumların funksiyalarının dəqiqləşdiril­məsinə imkan yaratmışdır. Ümumən, fərman dövlət başçısının ölkədə güclü ədliyyə siste­minin formalaşmasına dair siyasi iradəsinin təzahürü olmuşdur. Sənəddən irəli gələn və­zifələrin icrası ilə bağlı konkret işlər görülmüş, o cümlədən normativ sənədlərin hazırlanması üzrə təcrübəli ədliyyə işçilərindən ibarət xüsu­si işçi qrup yaradılmış, mərkəzi aparatın yeni strukturu, onun tərkibinə daxil olan baş idarə və idarələrin əsasnamələri təsdiq edilmişdir. 

Yerlərdə ədliyyə orqanlarının işinin əlaqələndirilməsi, onlara nəzarətin gücləndi­rilməsi, əhalinin bu qurumlara müraciətetmə imkanlarının asanlaşdırılması, bələdiyyələrin fəaliyyətinə inzibati nəzarətin səmərəsinin ar­tırılması üçün 10 regional ədliyyə şöbəsi yara­dılmış, onların strukturu və ştat bölgüsü təsdiq edilmiş, səlahiyyətlərinə aid məsələlər və ərazi yurisdiksiyaları müəyyən olunmuşdur. Həmçi­nin, regional ədliyyə şöbələrinə zəruri şəraitin yaradılması, onlara ayrılmış binalarda təmir, abadlıq işlərinin aparılması, maddi-texniki tə­minat üzrə müvafiq tədbirlər görülmüşdür.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il 6 fevral tarixli fərmanı ilə təsdiqlən­miş “Azərbaycan ədliyyəsinin inkişafına dair 2009–2013-cü illər üçün Dövlət Proqramı” isə milli ədliyyə sisteminin müasirləşdirilməsi və fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində reallaşdırılmış məqsədyönlü tədbirlər siste­minin uğurlu davamı olmuşdur. Proqramla ədliyyə sahəsində islahatlar, bu sahədə inki­şafın təmin edilməsi; ədliyyə sistemində yeni informasiya-kommunikasiya texnologiyala­rının tətbiqi işinin sürətləndirilməsi, müasir tələblərə cavab verən yeni iş prosesinin təşkili; cəzaçəkmə müəssisələrinin fəaliyyətinin müa­sirləşdirilməsi; vətəndaşların ədliyyə orqanla­rına və məhkəmələrə müraciət imkanlarının genişləndirilməsi və digər mühüm hədəflər uğurla reallaşdırılmışdır. 

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, dövləti­mizin başçısının “Məhkəmə-hüquq sistemin­də islahatların dərinləşdirilməsi haqqında” 2019-cu il 3 aprel tarixli fərmanı ədliyyə siste­mində islahatlar üçün də “yol xəritəsi” rolunu oynayaraq, ədliyyə orqanlarının fəaliyyətində müəyyən yeniliklərə hüquqi zəmin yaratmış­dır. 

İnsan hüquq və azadlıqlarınının müda­fiəsinə xidmət edən islahatlatların uğurla re­allaşdırılmasında Azərbaycan Respublikası­nın Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın xidmətlərini də xüsusi qeyd etmək lazımdır. Mehriban xanım Əliyeva eyni za­manda Heydər Əliyev Fondunun rəhbəri kimi son 19 ildə aztəminatlı, həssas təbəqələrdən olan insanların hüquq və azadlıqlarının müda­fiəsi, sosial problemlərinin həlli istiqamətində bütün zəruri tədbirləri həyata keçirmişdir. Mil­li Məclisin deputatı kimi 2007, 2009, 2013 və 2016-cı illərdə amnistiya təşəbbüsü ilə çıxış edən Heydər Əliyev Fondunun prezidenti in­san hüquq və azadlıqlarına necə həssaslıqla yanaşdığını bir daha göstərmişdi. Milli parla­mentarizm tarixində ilk dəfə olaraq məhz Milli Məclisin deputatı tərəfindən irəli sürülmüş və geniş ictimai dəstək almış amnistiya aktları böyük mənəvi-əxlaqi və siyasi məzmun kəsb etmişdir. Fondun prezidentinin təşəbbüsü əsa­sında gerçəkləşmiş amnistiya aktları cəmiyyət­də ürəkdən dəstəklənmiş, təqdir olunmuşdur. 

İnsan amilini daim uca tutan Prezident İlham Əliyevin vətəndaş məmnunluğuna xid­mət edən siyasətinin mahiyyətinə uyğun olaraq milli ədliyyə sistemi yeni dövrün çağırışlarına uyğun müasirləşdirilir, ədliyyə orqanlarının fəaliyyətində elektron xidmətlərin, müasir texnologiyaların və innovasiyaların tətbiqi xüsusi diqqət mərkəzində saxlanılır. “Elektron hökumət” sisteminin fəal iştirakçısı olan Əd­liyyə Nazirliyi tərəfindən vətəndaşlara hazırda 30-dan çox müxtəlif elektron xidmətlər göstə­rilir. Son illərdə reallaşdırılmış “Elektron nota­riat”, “Elektron icra” “Mobil notariat”, “Mobil əhali”, habelə məsafədən ədliyyə xidmətlərini təmin edən “ƏN TEZ” (Ədliyyə Nazirliyinə Təcili Elektron Zəng) kimi innovativ layihələr mövcud istiqamətdəki keyfiyyətin və operativ­liyin yüksəldilməsinin bariz nümunəsidir.

Azərbaycan Respublikasında aparı­lan ardıcıl hüquqi islahatlar, eləcə də ədliyyə sisteminin təkmilləşdi­rilməsi istiqamətində görülən tədbirlər Naxçı­van Muxtar Respublikasının Ədliyyə Nazirli­yinin fəaliyyətinin də müasir çağırışlara uyğun qurulmasını şərtləndirir. Xüsusi vurğulanmaq istərdik ki, Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsilə reallaşdırılan əsaslı kadr islahatları çərçivəsində 2022-ci il 22 dekabr tarixində hörmətli Fuad Nəcəflinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətli nümayəndəsi təyin edilməsi, eləcə də “Naxçıvan Muxtar Res­publikasında Azərbaycan Respublikası Prezi­dentinin səlahiyyətli nümayəndəliyi haqqında Əsasnamə”nin təsdiqi qısa müddətdə öz müs­bət nəticələrini vermiş, Naxçıvan Muxtar Res­publikasında digər sahələrlə yanaşı, Ədliyyə Nazirliyinin fəaliyyətində də əsaslı islahatlara, innovativ yeniliklərin tətbiqinə imkan yarat­mışdır. 

Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əd­liyyə Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin milli ədliyyə sistemi qarşısında müəyyənləşdirdiyi strateji vəzifələrə uyğun quraraq, vətəndaş məmnun­luğunun təmini istiqamətində bütün zəruri tədbirləri reallaşdırmağa çalışır. Ədliyyə sahə­sində dövlət siyasətini və idarəetməni həyata keçirən nazirlik muxtar respublika əhalisinin hüquqi maarifləndirilməsində iştirak edir, qeyri-kommersiya hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatına və dövlət reyestrinə, penitensi­ar sistemə, notariat orqanlarının və qeydiyyat orqanlarının fəaliyyətinə rəhbərliyi həyata keçirir, bələdiyyələrə metodoloji yardımı, in­zibati nəzarəti, məhkəmə ekspertizalarının ke­çirilməsini, normativ hüquqi aktların və nor­mativ xarakterli aktların hüquqi ekspertizasını, dövlət uçotunu və dövlət qeydiyyatını aparır, həmin aktların layihələrinin Azərbaycan Res­publikasının qanunvericiliyinə uyğunluğu barədə hüquqi rəylər verir, sahibkarlıq sahə­sində aparılan yoxlamaların vahid məlumat reyestrini aparır və digər vəzifələri təmin edir.

Dahi rəhbər Heydər Əliyevin ana­dan olmasının 100 illiyi, eləcə də Azərbaycanın ən ağır və taleyüklü məsələsini, işğal altında olan torpaqlarımızın azad olunması missiyasını uğurla reallaşdırmış müzəfər Ali Baş Komandan cənab İlham Əli­yevin ölkəyə rəhbərliyinin 20 illiyi ilə əlaqədar Muxtar Respublikanın ədlyyə orqanlarında sil­silə tədbirlər təşkil edilmişdir. Ədliyyə fəaliy­yəti ilə əlaqədar maarifləndirici toplantılar və görüşlər, həmçinin vətəndaşları narahat edən müxtəlif məsələrlə bağlı davamlı qəbullar ke­çirilmiş, bir sıra problemlər yerindəcə həllini tapmış və digər məsələrlə bağlı Nazirliyin ta­beliyində olan qurumlara müvafiq tapşırıqlar verilmişdir.

Azərbaycanın ədliyyə sisteminin çoxsaylı təmsilçiləri bu il peşə bayramlarını daha yük­sək ovqatda – yüksək təntənə, milli qürur və fəxarət hissi ilə qeyd edirlər. Azərbaycan Or­dusunun 2023-cü il sentyabr 19-20-də həyata keçirdiyi, cəmi 23 saat davam edən lokal xa­rakterli uğurlu antiterror tədbirləri nəticəsində Ermənistanın tarixi ərazimiz olan Qarabağda formalaşdırdığı qanunsuz rejimin özünü bu­raxmağa məcbur edilməsi, regionda separa­tizmə son qoyulması, suverenliyimizin bər­pası ədalətin, beynəlxalq hüquq normalarının təntənəsi və xalqımızın böyük zəfəridir. 

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevin suverenliyimizin tam təmin olduğu ərazilərimizdə üçrəngli Dövlət Bay­rağımızı ucaltması, noyabrın 8-də – Zəfər Günündə Xankəndidə keçirilən hərbi paradda iştirakı və möhtəşəm çıxışı çağdaş tariximzin qızıl səhifəsidir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə son 20 ildə qazanılan həlledici uğurlar, eyni zaman­da, ərazi bütövlüyümüzün, suverenliyimizin təmini ölkəmizin daha sürətli tərəqqisinə, qar­şıya qoyduğu strateji hədəflərə doğru inamla irəliləməsinə, inkişaf etmiş ölkələrlə bir sırada dayanmasına etibarlı təminat yaradır. Ədliyyə orqanlarının əməkdaşları əmindirlər ki, ölkə­mizin ən müasir tarixinin bu möhtəşəm uğur­ları insan və vətəndaş hüquq-azadlıqlarının reallaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən islahatlara yeni təkan verəcək, o cümlədən əd­liyyə orqanlarının fəaliyyətinin müasirləşdiril­məsi, keyfiyyətcə yeni dövrün tələblərinə uy­ğunlaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən kompleks islahatlar ölkəmizin beynəlxalq nü­fuzunu daha da yüksəldəcəkdir. 

Hüseyn SƏFƏROV, 
Naxçıvan MR ədliyyə naziri vəzifələrini müvəqqəti icra edən, nazir müavini