Min illər boyu müxtəlif mədəniyyətlərin və xalqların üləmaları, şairləri və mütəfəkkirləri nankorluğu ağır günah, əxlaqi naqislik hesab ediblər. Hətta, hayların uydurma folklorunda nankorluğun bağışlanmaz şərindən çox danışılır. Amma görünən odur ki, ermənilər nə dədələrinin kitabına məhəl qoyur, nə də dünya müdriklərinin dediklərinə qulaq asırlar. Azərbaycan torpaqlarında yaradılan bu ölkədə cərəyan edən hadisələr Ermənistanın nankorluğunun sərhəd tanımadığını təsdiqləyir. Rusiya imperiyasının köməyi ilə Qafqaza sığınan ermənilər minnətdarlıq əvəzinə, siyasi hoqqabazlıq edir, yaşayışlarının Rusiyasız mümkün olmayacağını bilə-bilə Moskvanı qıcıqlandıran addımlar da atırlar.

Hayastan geosiyasi labirintdə ilişib qalıb. İrəvan gah Qərbin çətiri altına sı­ğınmaq istəyir, gah da fillər ölkəsi Hin­distandan imdad diləyir. Son günlər baş verənlər də bir daha aydın göstərir ki, siyasəti ilə gülüş obyektinə çevrilən Er­mənistan hökuməti “döngələrdə at də­yişdirməyə” çalışır. Fransa Ermənistana simvolik 50 zirehli transportyor verən kimi erməni rəhbərləri bir-birinin ardınca bəyan etməyə başladılar ki, Rusiyaya qapını göstərə bilərlər. Paris ermənilərə “Mistral” hava hücumundan müdafiə sistemlərini də verəcəyini vəd edəndə, İrəvan, ümumiyyətlə, belə qərara gəldi ki, Rusiya ilə hərbi sahədə əməkdaşlığı unutmaq lazımdır. 

İrəvanın Parisdən zirehli texnika almasını şərh edən erməni siyasi və ictimai xadimləri, jurnalistlər və mədə­niyyət xadimləri sevinclərini saxlaya bilmirdilər. Ermənilərin bu anti-Rusiya addımları, əlbəttə ki, şimal qonşumuzda reaksiyalar doğurur. Rusiyalı mütəxəs­sislər bildirirlər ki, ermənilər XVIII əsrin əvvəllərindən erməni xalqının yeganə təhlükəsizlik qarantının Rusiya İmpe­riyasının (əvvəllər çar Rusiyası, daha sonra isə Rusiya Federasiyası) olduğu­nu unudurlar. İndi ruslar erməni elitası­nın hər fürsətdə Qərbə meyillənməsini böyük nankorluq adlandırırlar. 

Ermənistan rəhbərliyinin, xüsusən də baş nazir Nikol Paşinyanın və onun yaxın çevrəsinin son dövrlərdə xarici siyasətin yenidən formatlaşdırılmasın­dan xəbər verən açıq-aşkar ifşaedici davranışı Rusiyaya ̶ köhnə müttəfiqə xəyanətdən başqa bir şey deyil. Tarix belə erməni nankorluqları ilə zəngindir. Uzun müddət Rusiyanın forpostu olan Ermənistan indi nəzərlərini Qərbə çe­virib. İstər döyüş meydanında, istərsə də siyasi arenada ağır məğlubiyyətdən sonra İrəvan özünə yeni ağa axtarır. 

Ümumiyyətlə, Ermənistanda “xə­yanət” və “nankorluq” anlayışları hə­mişə həddindən artıq müvəqqəti he­sab edilib və aydın konturları olmayıb. Erməni xalqı öz varlığını təmin etmək üçün bütün tarixi boyu yalandan, ikiüz­lülükdən çəkinməyib, istənilən qarşı­durmada hər iki tərəfi razı salmağa, iki stulda əyləşməyə çalışıb. Öncə Kollek­tiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı­na (KTMT) arxa çevirən İrəvan indi də ABŞ hərbçiləri ilə hərbi təlimlər keçir­məyə hazırlaşır. Bütün bu anti-Rusiya addımlar azmış kimi, Ermənistan ötən çərşənbə rusiyapərəst bloger Mikael Badalyanı bir neçə həmkarı ilə birlikdə həbs etdi.

Təbii ki, anti-Rusiya əhval-ruhiyyə­sini belə nümayişkarəni şəkildə büruzə verməsi Moskvada diqqətlə izlənilir. Rusiyanın İrəvandakı səfirliyi bəyanat yayaraq, vəziyyəti izlədiyini və saxla­nılanların taleyindən narahat olduğunu qeyd edib. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi­nin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxa­rova da öz Telegram kanalında Mikael Badalyanın Gorisdə həbs olunmasını İrəvanda keçirilən Rusiya ̶ Ermənistan media forumu ilə bağlı növbəti təxribat olduğunu istisna etmədiyini vurğulayıb: “Yatıb yuxuda iki ölkə arasında münasi­bətləri necə pozacağını görənlərin təxri­batıdır. Qərb isə buna külli miqdarda pul yatırıb. Açığı, buna yönəlmiş qüvvələr son zamanlar fəallaşıblar. 

“Mən “Söz azadlığı hər kəsin mütləq hüququdur” şüarı ilə gələn hökumətin jurnalistlərin təqibinə sanksiya qoyaca­ğını və məlumatların yayılmasının qar­şısını alacağını qəbul etmirəm”, – deyə o əlavə edib. Göründüyü kimi, Ermə­nistanın son addımları Moskvada qıcıq yaradır. Məlumat verilir ki, Badalyanın Rusiya Federasiyasının vətəndaşlığı var, Gevorkyan isə Rusiyanın “Sputnik Ermənistan” xəbər agentliyinin və radi­osunun əməkdaşıdır.

Erməni hakimiyyət nümayəndələrinin açıq-aşkar anti-Rusiya qərarları ölkədə birmənalı qarşılanmır. Rusiyanın Ermə­nistanın taleyini həll edən ölkə olduğunu anlayan erməni ekspertləri bir ağızdan narahatlıqa vurğulayırlar ki, Rusiyaya qarşı nümayiş olunan isteriya İrəvana yaxşı heç nə vəd etmir. Məsələn, şərq­şünas Vardan Voskanyan düşünür ki, Rusiya ilə münasibətləri zəiflətməyə və cəmiyyətdə Rusiyaya mənfi münasibətin yayılmasına yönəlmiş hərəkətlər Ermə­nistanın maraqlarından irəli gəlmir. 

“Rusiya dünyanın nüvə dövlətidir və dövləti idarə etmək məsuliyyətinin çiy­nində olan bir nəfər sağlam siyasətçi bu dövlətlə münasibətləri kəsə bilməz”, – deyə Voskanyan narahatlığını bildirib. Onun sözlərinə görə, Ermənistan rəh­bərliyi Rusiya ilə xüsusilə hərbi-siyasi sahədə daha sıx əməkdaşlığa çalışmalı­dır. İrəvan və Moskva arasında qarşılıqlı qınaqların hazırkı mərhələsi ikitərəfli mü­nasibətlərə ciddi zərbə vurur və Rusiya ilə müttəfiqlik münasibətlərinin ümumi məntiqindən çıxış etmir. “Əgər problem­lər varsa, onları müsahibə və təbliğat sə­viyyəsində deyil, hakimiyyətin məntiqinin tələb etdiyi kimi, daxili kanallarla həll et­mək lazımdır”.

Regionda qüvvələr balansından az-çox xəbəri olan şəxslər gözəl bilirlər ki, Ermənistanın ABŞ-ın köməyinə ümid etməsi tamamilə mənasızdır. “RİA No­vosti”nin köşə yazarı Pyotr Akopov da belə düşünür. Müəllif etiraf edir ki, hərbi münaqişəni dayandıran və Ermənis­tanı daha böyük məğlubiyyətdən xilas edən Rusiya oldu. P.Akopov qeyd edir ki, Nikol Paşinyan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımağa hazır olduğunu bildirir: “Ona görə də, indi rusların öz öhdəliklərini yerinə yetirməməsindən şi­kayətlənməyin mənası yoxdur. Əgər on­lar Moskvanı dinləsəydilər, indiki həsəd aparılmayan vəziyyətə düşməzdilər. Akopov düşünür ki, nə Vaşinqton, nə də Paris Azərbaycanla münaqişə olacağı təqdirdə ermənilərə real yardım göstər­məyəcək: “Üstəlik, böyük Amerika stra­tegiyası çərçivəsində Ermənistan heç vaxt yeni İsrailə çevrilməyəcək, lakin o, böyük Amerika oyununda sövdələş­mə predmetinə çevrilə bilər”. P.Akopov sonda ermənilərə xəbərdarlıq da edir: “Qərbə köçməklə” Rusiyanı qorxut­mağa ehtiyac yoxdur – Moskva bunun tamamilə qeyri-mümkün olduğunu çox gözəl başa düşür. Axı Ermənistan inti­har etmək fikrində deyil”.

“Golos Armenii” qəzetinin müxbiri Zara Gevorkyan da yazır ki, Ermənistan rəhbərliyi Moskvanın KTMT missiyasını Ermənistan–Azərbaycan sərhədində yerləşdirmək təklifini nümayişkaranə şəkildə sabotaj edir. Jurnalist yazısında Rusiya Təhlükəsizlik Şurası katibinin müavini Aleksey Şevtsovun bu gün­lərdə dediyi sözləri xatırladır: “Təəssüf ki, Ermənistan–Azərbaycan sərhədin­də KTMT missiyasının yerləşdirilməsi barədə qərar yerinə yetirilmədi, lakin təklif qüvvədə qalır”. Zara Gevorkyan Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nü­mayəndəsi Mariya Zaxarovanın da eyni sözü dediyini xatırladır və ancaq İrəva­nın Moskvadan ötürülən “topu” qəbul etmədiyini diqqətə çatdırır: “İrəvan bu “top”a məhəl qoymadı, lakin “gözlənil­mədən” NATO proqramı çərçivəsində ərazisində erməni-amerikan hərbi təlim­lərinin keçiriləcəyini elan etdi”. 

Müəllif yazır ki, belə açıq demarş fonunda NATO-nun İnkişafı üzrə Avro­pa Komitəsinin sədri Günter Fehlingerin ilk baxışdan absurd təxribat kimi səs­lənən “Nikol Paşinyan, mən Ermənista­nı NATO-ya üzv olmağa çağırıram. Co Bayden Ermənistanı müdafiə edəcək” sözləri o qədər də gülünc görünmür. Təxribatın məqsədi Ermənistanı Rusiya ilə Qərb arasındakı qarşıdurmada hərbi körpü kimi istifadə etmək və onu "ikinci Ukraynaya" çevirməkdirsə... Hətta Qər­bə açıq-aşkar istiqaməti olan Gürcüs­tan belə buna getmədi”–deyə erməni jurnalist əlavə edir. Z.Gevorkyan İranın da ABŞ ilə hərbi təlim keçməsinə mənfi reaksiya verəcəyini ehtimal edir: “Ha­zırkı partlayıcı vəziyyəti nəzərə alsaq, İranın burnunun dibində NATO təlimlə­rinə necə cavab verəcəyini söyləmək çətindir. Artıq həmin İran regionda heç bir geosiyasi dəyişikliyə dözməyəcəyini təkrarlamaqdan yorulub və burada regi­ondankənar hərbi oyunçuların olmasına qarşıdır”.

Bir sözlə, Ermənistan ənənəvi müt­təfiqini dəyişməyə hazır olduğunu nü­mayiş etdirir. Rusiyada İrəvanın addım­larına adekvat cavab verəcəyi şübhə doğurmur. Rusiyalı politoloq Eduard Solovyov Ermənistan–Rusiya media forumu zamanı bildirib ki, münaqişə kontekstində Ermənistan strateji seçim etməli olacaq: “Lakin güc tətbiqi təh­lükəsi fonunda Ermənistanın baş na­ziri Paşinyan strateji diversifikasiyaya diqqət yetirmək barədə bəyanat verir. Bu strateji diversifikasiya ona görə mü­bahisəli görünür ki, münaqişə şəraitində hələ də strateji seçim etməli olacaq və əhəmiyyətli dalğalanmalar fonunda bu seçim daha da çətin və mürəkkəb şə­raitdə aparılacaq”. Yəni, Rusiya aydın və net mesaj göndərir: Ermənistan, biz­siz batarsınız və geosiyasi jonqlyorluq baha başa gələcək.

Səbuhi MƏMMƏDOV
XQ