Beynəlxalq hüquq üzrə ekspert, “Temple Garden Chambers” hüquq firmasının məsləhətçisi Rodni Dikson və “Caliber.az” informasiya-analitik portalının siyasi şərhçisi Orxan Amaşov BBC-nin aparıcısı Kristian Freyzerin Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunda yaşayan erməni əhalinin guya “blokada”da qalması barədə təxribatçı suallarını cavablandırıblar.
R.Dikson Azərbaycan hökumətinin ona Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (BCM) keçmiş prokuroru Luis Moreno Okamponun Azərbaycan əleyhinə hazırladığı qərəzli hesabatı və orada Azərbaycana qarşı irəli sürülən ittihamları nəzərdən keçirməyi tapşırdığını vurğulayıb. Bu işi qanunvericiliyə əsasən və ictimaiyyətə açıq bütün faktlar əsasında araşdırdığını deyən hüquqşünas bildirib ki, Okamponun guya Qarabağın erməni əhalisinə qarşı “soyqırımı” törədilməsi ilə bağlı ittihamları əsassızdır və bununla bağlı heç bir sübut yoxdur. Bunu soyqırımı ilə eyniləşdirmək olmaz, çünki Okampo buna dair heç bir sübut təqdim etməyib.
Hüquqşünas söyləyib ki, Azərbaycan hökuməti Qarabağın erməniəsilli əhalisinə Ağdam yolu vasitəsilə ərzaq göndərilməsini təklif edir, bu marşrutu Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi və Avropa İttifaqı da dəstəkləyir. “Hesab edirəm ki, özünü ciddi hüquqşünas hesab edən şəxs mülki əhalinin fiziki məhv edilməsi ilə bağlı niyyətin olmasına dair ittiham irəli sürməmişdən əvvəl bu vacib faktları nəzərə almalıdır. Bu, çox ciddi ittihamdır və ərzaq məhsullarının çatdırılması üçün yollar mövcud olduğu halda bunu irəli sürmək olmaz, çünki bunlar bir-birinə zidd olan məsələlərdir”, – deyə hüquqşünas bildirib.
O.Amaşov vurğulayıb ki, Azərbaycan hökuməti Ağdam–Xankəndi yolu ilə Qarabağın erməni əhalisinə ərzaq yardımı təklif edib. Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi və Avropa İttifaqı da bu marşrutdan istifadənin mümkünlüyünü qeyd edib. Ərzaq məhsulları Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi kimi müstəqil təşkilatlar tərəfindən bu yolla təmin edilir.
Bildirilib ki, Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti Qarabağda yaşayan erməni əhaliyə humanitar yük göndərib. Lakin Qarabağın erməni əhalisi bu yardımın qəbul edilməsinə mane olur. Bu yoldan beynəlxalq təşkilatlar istifadə edə bilər. Bu, bir hüquqşünasın mülki əhalinin fiziki məhvi ilə bağlı iddia irəli sürməzdən əvvəl nəzərə almalı olduğu vacib sübutdur. Bu, çox ciddi bir ittihamdır. Ərzaq təminatı üçün yolların mövcud olduğu halda belə bir ittiham irəli sürmək ziddiyyətli fikirdir.
“Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti Qarabağda yaşayan ermənilərə 40 ton un çatdırmağa çalışır. Lakin bu yük hələ də yolda qalıb və Rusiya sülhməramlı kontingentinin nəzarətində olan əraziyə giriş üçün gözləyir. Sosial şəbəkələrdə yayılan foto və videolardan aydın olur ki, Qarabağda həyatdan zövq alan və heç bir çətinlik çəkmədən yaşayan ermənilər var. Amma təbii ki, ən yaxşı şəraitdə yaşamayanlar da var. Bu problemin həlli üçün Azərbaycan dəfələrlə Ağdam–Xankəndi yolundan istifadə olunmasını təklif edib”, – deyə O.Amaşov qeyd edib.
Ərzaq məsələsini Ermənistanın və Xankəndidəki separatçı rejimin siyasiləşdirdiyini vurğulayan siyasi şərhçi bildirib ki, Laçın yolu açıqdır, tibbi yardıma ehtiyacı olanlar və dərman preparatlarının çatdırılması üçün məhdud rejimdə işləyir: “Laçın yolunun böyük yüklərin daşınması üçün niyə uyğun olmaması məsələsi başa düşülməlidir. Çünki bu məsələ ilə bağlı ciddi təhlükəsizlik riski var”.
O.Amaşov Azərbaycan tərəfindən “Laçın” dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsinin yaradılması məsələsinə də toxunub. Bildirib ki, bu məntəqənin yaradılmasının əsas səbəbi Laçın yolundan qanunsuz istifadə olub. Həmin dövrə qədər Laçın yolu ermənilər tərəfindən silah-sursatın daşınması üçün istifadə olunurdu.
Həmçinin qeyd edilib ki, iyunun 15-də Azərbaycan hərbçilərinin atəşə tutulması ilə bağlı insident baş verib, iyulun əvvəlində isə Qarabağ erməniləri Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinə məxsus avtomobillərdən Qarabağa icazəsiz yük daşımaq üçün istifadə etməyə cəhd ediblər. İyulun 15-də razılıq əldə olunmuşdu ki, həm Laçın yolu, həm də Ağdam–Xankəndi yolu bir-birini tamamlama prinsipinə uyğun işləsin. Daha sonra Ermənistan tərəfi bundan imtina edib.
AZƏRTAC
