Biz elə etməliyik ki, bütün münaqişələr tezliklə öz həllini tapsın. Elə etməliyik ki, insanlar bir-biri ilə xoş, mehriban ün­siyyətdə olsunlar. Bu işdə təkcə siyasət­çilərin fəaliyyəti kifayət ola bilməz. Cə­miyyətdə yüksək hörmətə malik olan dini liderlərin sözünə böyük ehtiyac vardır. Bu söz eşidilir. Bu gün Bakıdan səslənən söz­lər, verilən bəyanatlar, əlbəttə ki, dünyada da geniş əks-səda yaratmışdır.

İlham ƏLİYEV,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 

Bakı, 26 aprel 2010-cu il

Bəli, 13 il əvvəl Azərbaycan Prezidentinin təşəbbüsü ilə paytaxtımızdakı “Gülüstan” sarayında keçirilmiş Dünya Dini Liderlərinin ikigünlük Bakı Sammitinin çağırışları və qəbul edilən qətnamə bu gün də aktualdır. Çünki bəşəriyyət Üçüncü dünya müharibəsinin astanasındadır. Planetimizin müxtəlif yerlərindəki münaqişə, müharibə və qarşıdurmalar gündən-günə daha da alovlanır. 

Öz hegemonluğunu qorumağa və maraqlarını təmin etməyə çalışan qüv­vələr “uf!” demədən, bəşər sivilizasiyası­nı ayaqlar altına atır, xalqların əsrlərdən bəri yaradıb topladığı maddi-mənəvi sər­vətlərə qənim kəsilirlər. Heç kəs nə qa­zanacağını, nəyə nail olacağını bilməsə də, öz hikkəsindən əl çəkmir. Prezident İlham Əliyevin dönə-dönə vurğuladığı kimi, bu dəhşətli proseslərin dayandırıl­masının təkcə siyasətçilərin, dövlət baş­çılarının öhdəsinə buraxılması o qədər də doğru addım deyil. Bu işdə dünyanın dini liderlərinin müxtəlif konfessiya təm­silçilərinin və görkəmli ədəbiyyat, mədə­niyyət xadimlərinin xüsusi rolu ola bilər. 

Azərbaycan Prezidenti və Heydər Əliyev Fondu bu məqsədlərə özünəməx­sus töhfələr vermək üçün bəşər ta­rixinə düşəcək addımlar atmışlar. Mən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təşəbbüsü ilə 2008-ci ildə mədəniyyətlər və sivilizasiyalar arasında səmərəli və ef­fektiv dialoqun qurulması məqsədilə irəli sürülmüş “Bakı prosesi”ni və Dünya Dini Liderlərinin Bakı sammitlərini nəzərdə tu­turam. Azərbaycanın belə bir qlobal hərə­katların təşəbbüskarı kimi çıxış etməsi­nin əsasında ərazisində tarixən fərqli dini mənsubiyyəti olan icmaların, milli-etnik qrupların və zəngin mədəni müxtəlifliyin olması dayanır. Xatırladaq ki, 2018-ci il iyunun 12-də Parisdə Heydər Əliyev Fondu, ölkəmizin Fransadakı səfirliyi və UNESCO yanında daimi nümayəndəliyi­mizin təşkilatçılığı ilə “Bakı prosesi”nin 10 illik yubileyi qeyd olunmuşdu.

O zaman siyasi-diplomatik münasi­bətlərimizin yaxşı olduğu Fransa paytaxtı ilə bağlı bir faktı yada salmışkən, xatır­ladaq ki, Dünya Dini Liderlərinin Birinci Bakı Sammitində Ermənistan katolikosu II Qaregin də iştirak etmişdi. Katolikos Bakıdan bütün dünyaya çağırış səslən­dirmişdi ki, bütün münaqişə və mühari­bələr sülhlə nəticələnməlidir. İndi həmin Fransa Azərbaycana qarşı tamamilə də­yişilmiş siyasət yürüdür, həmin qaragün­lü Qaregin də açıq düşmənçilik toxumları səpməkdən əl çəkmir. 

Xatırladaq ki, 13 il əvvəlki Bakı sam­mitində dünyanın 33 ölkəsindən ənənə­vi dünya dinlərini təmsil edən 200-dən çox yüksək səviyyəli nümayəndə iştirak edirdi. Həmçinin bu mötəbər tədbirə 14 nüfuzlu beynəlxalq təşkilatın, eləcə də Rusiya Federasiyasının 11 subyektinin dini rəhbərləri və nümayəndələri də qa­tılmışdılar. 

Prezident İlham Əliyev sammitdə­ki çıxışında demişdi ki, Azərbaycanda dini və milli dözümlülüyün çox böyük və şərəfli bir tarixi vardır. Biz çox şadıq ki, son vaxtlar Bakıda sivilizasiyalararası di­aloqun gücləndirilməsi işinə böyük töhfə verən mötəbər beynəlxalq tədbirlər ke­çirilir: “Mən şübhə etmirəm ki, bu gözəl görüşün çox gözəl nəticələri olacaq, din­lər, millətlər və ölkələr arasında daha da yaxşı anlaşmanın əldə edilməsinə xidmət göstərəcəkdir. Buna böyük ehtiyac var­dır. Bir daha vurğulamaq istəyirəm ki, biz Bakının, Azərbaycanın dinlərarası dia­loqun bir növ mərkəzinə çevrilməsinə də çox böyük ümidlərlə baxırıq... Bu, bizim üçün böyük şərəfdir. Dinlərarası dialoqun praktiki nöqteyi-nəzərdən gücləndirilməsi işinə Azərbaycan öz töhfəsini verə bilər, verir və verməyə davam edəcəkdir”.

Dövlət başçımız dəfələrlə xatırladıb ki, biz öz milli və dini dəyərlərimizə sa­diqik. Biz gənc nəsli vətənpərvərlik ru­hunda, milli ruhda tərbiyə etmək istəyirik və bunu edirik. 

Sonda qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyev 2019-cu il noyabrın 14-də Bakıda keçirilən Dünya Dini Liderlərinin II Sam­mitinin açılışında İslam aləminin ən qə­dim məscidlərindən birinin Azərbaycan­da yerləşməsi ilə fəxr etdiyini söyləmişdi: “Şamaxı Cümə məscidi 743-cü ildə inşa edilmişdir, bir neçə il bundan əvvəl əsaslı təmir olunmuşdur. Bu məscid Dərbənd məscidindən sonra Qafqazın ən qədim məscididir. Eyni zamanda, qədim dövlət olan Qafqaz Albaniyasının kilsəsi Azər­baycanın digər tarixi şəhəri – Şəkinin yaxınlığında yerləşir və bu kilsənin qədim tarixi var. Bu, Qafqazın ən qədim kilsələ­rindən biridir. Bakıda atəşpərəstlik məbə­di – Atəşgah yerləşir. Bu da onu göstə­rir ki, Zərdüştlük dininin Azərbaycanda qədim kökləri vardır. Sonrakı dövrlərdə rus pravoslav kilsələri, sinaqoqlar, kato­lik kilsəsi inşa edilmişdir. Onu da bildir­məliyəm ki, Azərbaycan dövləti tarixi-dini abidələrimizin qorunması və yeni dini məbədlərin inşası istiqamətində səyləri­ni əsirgəmir. Azərbaycan dövlətinin ma­liyyə dəstəyi ilə bütün dinlərin məbədləri əsaslı şəkildə təmir edilmiş və ya yenidən tikilmişdir. Beləliklə, dinlərarası dialoqun Azərbaycanda qədim tarixi vardır və müasir Azərbaycan dövləti bu ənənələrə sadiqdir”. 

İttifaq MİRZƏBƏYLİ, “Xalq qəzeti”