8 ayda aqrar sektorda 8,7 milyard manatlıq məhsul istehsal edilib

Son illər Azərbaycanda aqrar sahənin potensialından səmərəli istifadə olunması məsələsi getdikcə daha çox aktuallıq kəsb edir. Təsadüfi deyil ki, ölkədə kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi, bu sahədə fəaliyyətin təşviq edilməsi məqsədilə çoxşaxəli dəstək tədbirləri həyata keçirilir. 

Bu baxımdan iqtisadiyyatın mühüm sahələrindən sayılan kənd təsərrüfatının modernləşdirilməsi, aqrar sektorun inkişa­fını ləngidən problemlərin həllinə sistemli və kompleks yanaşılması, dövlətin inzibati və maliyyə resurslarından səmərəli istifa­də olunması istiqamətində reallaşdırılan tədbirlər diqqət çəkir. Ötən müddətdə döv­lətin bu sahədə həyata keçirdiyi ünvanlı, konkret hədəflərə yönələn stimullaşdırıcı tədbirləri aqrar sektorda təşəbbüskarlığa geniş meydan açıb. Məhz bunun nəticəsi­dir ki, son illər iri biznes qruplarının, eləcə də kiçik və orta sahibkarların kənd təsər­rüfatı sektorunda xüsusi fəallığı müşahidə olunur. 

Azərbaycan əhalisinin, təqribən, ya­rısının yaşadığı regionlarda kənd təsərr­rüfatının inkişaf etdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən istənilən tədbir yerlərdə məşğulluğun təminatına mühüm töhfə verir. İqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafını sürətləndirən fermerlər daxili bazarda məhsul bolluğuna şərait yarat­maqla yanaşı, ölkənin ixrac potensialının artırılmasında da yaxından iştirak edirlər. Bu da ölkədə bitkiçilik və heyvandarlıq məhsullarının istehsalına, ümumi ixracda kənd təsərrüfatı mallarının payının artma­sına səbəb olur. 

Aqrar sektorda müşahidə olunan müs­bət dinamika 2024-cü ilin ötən dövründə də davam edib. Dövlət Statistika Ko­mitəsinin məlumatına görə, bu ilin yan­var–avqust aylarında Azərbaycanda kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun faktiki qiymətlərlə dəyəri 8 milyard 723 milyon manat təşkil edib. Bu isə əvvəlki ilin eyni dövrünə nisbətən 0,8 faiz çoxdur. Ümumi məhsulun 4 milyard 528 milyon manatı bitkiçilik, 4 milyard 195 milyon manatı isə heyvandarlıq məhsullarının payına düşüb. Bitkiçilik və heyvandarlıq məhsullarının istehsalı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisə­də müvafiq olaraq 0,3 faiz və 1,3 faiz artıb. 

Komitənin məlumatına əsasən, sent­yabrın 1-nə qədər tarlalardan qarğıdalı da daxil olmaqla 3 milyon 26 min ton və ya ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 0,8 faiz çox dənli və dənli paxlalı bitkilər, 1 milyon 498,2 min ton (0,8 faiz çox) tərəvəz, 503,4 min ton (1,7 faiz çox) meyvə və giləmey­və, 482,3 min ton (11,9 faiz çox) bostan məhsulları, 25,8 min ton (14,9 faiz çox) günəbaxan, 24,5 min ton (2,7 dəfə çox) şəkər çuğunduru, 3,3 min ton (56,6 faiz çox) tütün, 901,4 ton (1,8 faiz çox) yaşıl çay yarpağı yığılıb. Bununla belə, hesabat dövründə kartof, pambıq və üzüm tədarü­kündə azalma qeydə alınıb. 

Bu ilin 8 ayında ölkədə quş əti də daxil olmaqla diri çəkidə 379,2 min ton ət, 1 milyon 489,2 min ton süd, 1572,5 milyon ədəd yumurta, 14,5 min ton yun və 239,4 ton barama istehsal olunub. Əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ət istehsalı 1 faiz, süd istehsalı 0,5 faiz, yumurta isteh­salı 6,2 faiz artıb. Hesabat dövründə yun istehsalı 1,8 faiz, barama istehsalı isə 32,9 faiz azalıb.

Kənd təsərrüfatı məhsulları ixracının son bir neçə ildən etibarən başlayan yük­sək artım dinamikası cari ilin ötən dövrün­də də müşahidə olunub. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin məlumatına görə, bu ilin yan­var–iyul aylarında Azərbaycan 540 milyon ABŞ dolları dəyərində kənd təsərrüfatı məhsulları ixrac edib. Bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 8,5 faiz çoxdur. Na­zirliyin məlumatına əsasən, hazırda Azər­baycandan Avropa ölkələrinə ixrac olunan kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının, təqribən, 90 faizini fındıq ləpəsi, az bir his­səsini isə nar şirəsi təşkil edir. 

Bununla belə, aqrar sahə üzrə ixracyö­nümlü meyvəçilik sahələri kimi fındıqçılıq və narçılığın daha da genişləndirilməsi üçün potensial olduqca yüksəkdir. Son il­lər, həmçinin gilas, albalı, nektarin, gavalı, ərik kimi çəyirdəkli meyvələrin də ixracın­da yüksək dinamika müşahidə olunur. Bu məhsulların istehsalının artırılmasına nail olmaqla ənənəvi Rusiya ilə yanaşı, Çin və digər Asiya ölkələrinin bazarlarına da çıx­maq mümkündür.

Göründüyü kimi, aqrar sahədə mövcud potensialdan səmərəli istifadə olunması, əkin sahələrinin genişləndirilməsi, eləcə də heyvandarlığın inkişaf etdirilməsi üçün göstərilən dövlət dəstəyi ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı ilə yanaşı, ix­rac potensialının da artırılmasına mühüm töhfələr verir. Gələcəkdə isə kənd təsər­rüfatının hər il orta hesabla 4 faiz artacağı proqnozlaşdırılır. Elə Azərbaycan Respub­likasının 2022–2026-cı illərdə sosial-iqti­sadi inkişaf strategiyasında da aqrar sek­tor, sənaye və xidmət sahələrində müasir texnologiyaların tətbiqi ilə məhsuldarlığın artacağı, həmçinin yeni iş yerlərinin yara­dılacağı qeyd olunub.