8 ayda ölkədə 19 milyard 235,4 milyon kVt/saat alternativ güc yaradılıb

Energetika Nazirliyi mətbuat xidmətinin məlumatına görə, cari ilin yanvar–avqust aylarında respublikada elektrik enerjisinin istehsalı 19 milyard 235,4 milyon kVt/saat olub. Bu dövrdə elektrik enerjisi istehsalı İstilik Elektrik Stansiyalarında (İES) 16 milyard 463,6 milyon kVt/saat, Su Elektrik Stansiyalarında (SES) 2 milyard 138,4 milyon kVt/saat, digər mənbələr üzrə isə 633,4 milyon kVt/saat təşkil edib.

Yanvar–avqust aylarında külək elektrik stansiyalarında 37,9 milyon kVt/saat, günəş elektrik stansiyalarında 424,3 milyon kVt/saat, Bərk Məişət Tullantılarının Yandırıl­ması Zavodunda isə 171,2 milyon kVt/saat elektrik enerjisi istehsal olunub. Beləliklə, “yaşıl” enerji mənbələri üzrə elektrik ener­jisi istehsalı ötən ilin müvafiq dövrünə (1 milyard 531,1 milyon kVt/saat) nisbətən 1 milyard 240,7 milyon kVt/saat artaraq 2 milyard 771,8 milyon kVt/saat təşkil edib.

Bu müddətdə elektrik enerjisinin is­tehsalı “AzərEnerji” ASC üzrə 16 milyard 975 milyon kVt/saat (İES-lərdə 14 milyard 989 milyon kVt/saat, SES-lərdə 1 milyard 986 milyon kVt/saat), Naxçıvan MR Döv­lət Energetika Xidməti üzrə 334,5 milyon kVt/saat (İES-lərdə 151,7 milyon kVt/saat, SES-lərdə 139,7 milyon kVt/saat, Günəş ES-də 43,1 milyon kVt/saat), “Azərişıq” ASC üzrə külək elektrik stansiyalarında 28,5 milyon kVt/saat, müstəqil elektrik stansiyaları üzrə isə 1 milyard 897,4 mil­yon kVt/saat təşkil edib. Hesabat dövrün­də elektrik enerjisinin ixracı 858,9 milyon kVt/saat, idxalı isə 125,5 milyon kVt/saat olub.

Qeyd edək ki, cari ilin avqust ayında respublika üzrə elektrik enerjisinin istehsa­lı 2 milyard 966,3 milyon kVt/saat olub. Bu dövrdə elektrik enerjisinin ixracı 338 mil­yon kVt/saat, idxalı isə 13,4 milyon kVt/saat təşkil edib. 

Yeri gəlmişkən, Beynəlxalq Bərpa Olu­nan Enerji Agentliyinin (IRENA) 2024-cüil üzrə hesabatına əsasən, Azərbaycan 2014-2023-cü illər ərzində “Yaşıl enerji” ehtiyatlarını 567 meqavat artıraraq 1688 meqavata çatdırıb. Sənədə görə, 2023-cü ildə respublikada hidroenergetika gücü 2014-cü illə müqayisədə 224 meqavat arta­raq 1302 meqavata çatıb. Hesabat dövrün­də külək enerjisinin gücü 2014-cü ildəki 3 meqavatdan 2023-cü ildə 67 meqavata, günəş enerjisi 2 meqavatdan 282 meqava­ta yüksəlib. “Yaşıl enerji”nin digər hissəsi isə bərk bioyanacaq, bərpa olunan tullantı­lar, bioqazla işləyən güclərdən alınan bər­paolunan ehtiyatın payına düşüb.

Azərbaycanın enerji sistemində bərpa­olunan enerji mənbələrinin (o cümlədən su elektrik stansiyaları) payı 2014-cü ildəki 15,2 faizdən 2023-cü ilin sonuna 20,3 faizə yüksəlib.

Bütün bu göstəricilər deməyə əsas ve­rir ki, respublikamızda reallaşdırılan so­sial-iqtisadi inkişaf strategiyası ətraf mü­hitin mühafizəsi istiqamətində ardıcıl və səmərəli tədbirlərin görülməsinə əlverişli şərait yaradır. Bunun nəticəsidir ki, hazır­da ölkəmizdə “yaşıl” enerji növləri uğurla gerçəkləşdirilir və “yaşıl” enerjinin dünya bazarlarına nəqli enerji siyasətinin yeni pri­oritet istiqaməti kimi diqqətdə saxlanılır. 

Təmiz ekoloji mühitin gerçəkləşdiril­məsi məqsədilə mövcud təbii resursların dayanıqlı və səmərəli istifadəsi, tullantı­ların idarə edilməsi ilə bağlı infrastruktu­run yaradılması istiqamətində də davamlı layihələr gerçəkləşdirilir. Azərbaycanın 2050-ci ilə qədər istixana effekti yaradan qazların emissiyası həcminin 40 faizə qə­dər azaldılmasının, habelə düşməndən təmizlənən ərazilərimizdə “təmiz 0” emis­siya zonasının yaradılmasının şərti hədəf kimi götürülməsi də bunun bariz ifadəsidir.

Son illər ölkəmizdə sözügedən sahə­də bir sıra mühüm layihələr reallaşdırılıb. Məsələn, MDB-də ən böyük və Xəzər də­nizi regionunda ilk sənaye miqyaslı günəş elektrik stansiyası – 230 MVt-lıq Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyası (GES) istismara verilib. Eyni zamanda, həmin stansiyanın açılışı zamanı digər yeni layihələrin də əsası qoyulub: “Masdar” şirkəti ilə Neft­çalanın Bankə qəsəbəsində 315 MVt-lıq, Biləsuvarda isə 445 MVt-lıq GES və Ab­şeron-Qaradağ rayonları ərazisində 240 MVt-lıq külək elektrik stansiyasının (KES) tikintisi ilə bağlı, ümumilikdə, 1 qiqavat bərpaolunan enerji mənbəyinin istismara buraxılmasını özündə ehtiva edən 3 yeni la­yihə imzalanıb. Bərpaolunan enerjinin payı isə hazırda 17 faizə yüksəlib. 

Respublikada “yaşıl enerji”nin reallaş­dırılması ilə bağlı qısa müddətdə normativ hüquqi bazanın formalaşdırılması ilə bağlı da xeyli iş görülüb. “Elektrik enerjisi isteh­salında bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadə haqqında” qanundan irəli gələn 4 alt qanunvericilik aktı təsdiqlənib. “Bər­pa olunan enerji mənbələrinin ərazisində elektrik enerjisi istehsalçısının seçilməsi Qaydası” əsasında bağlanan müqavilələr və keçiriləcək hərraclarla bağlı hüquqi çərçivə müəyyənləşdirilib. Bununla da investor­ların səmərəli fəaliyyətinə əlverişli zəmin yaradılıb. Eyni zamanda, fəal istehlakçıla­rın dəstəklənməsi və “yaşıl” sertifikatlarla bağlı qaydalar təsdiqlənib. Bütün bunlarla bərabər, bərpaolunan enerji mənbələri üzrə informasiya sistemi formalaşdırılaraq artıq istifadəyə verilib.

Hazırda ölkəmizdə “yaşıl” enerjidən is­tifadənin genişləndirilməsi məqsədilə Bey­nəlxalq Maliyyə Korporasiyası ilə əmək­daşlıq layihələri, o cümlədən dənizdə külək enerjisi üzrə Yol Xəritəsi, elektrik enerjisi şəbəkəsinin gücləndirilməsi və bərpaolu­nan enerji ixracı planları, “yaşıl” enerjinin Xəzərdən Avropaya və Naxçıvandan Tür­kiyəyə ixracı, enerji keçidi, enerji effektiv­liyi, “yaşıl” hidrogen, elektromobillik və digər məsələlər haqqında danışıqlar aparı­lır. Ümumiyyətlə, “yaşıl” inkişaf və qlobal iqlim hədəflərinə uyğun olaraq layihələrin vaxt itirmədən və səmərəli şəkildə həyata keçirilməsi məsələsi daim diqqətdə saxla­nılır.