İtaliya Avropa İttifaqının üzv ölkələri arasında Azərbaycanın ən mühüm siyasi, iqtisadi və ticarət tərəfdaşıdır. Ölkələrimiz arasında əlaqələr hər zaman yüksək səviyyəsi, çoxşaxəliliyi və nümunəvi dinamikası ilə seçilib. İtaliya, həm də ikitərəfli və çoxtərəfli müstəvidə Azərbaycanın strateji tərəfdaşıdır. 

İki ölkə arasında iqtisadi əlaqələr yük­sələn xətlə inkişaf edir. Azərbaycanın iqtisa­diyyat naziri Mikayıl Cabbarovun İtaliyaya səfəri çərçivəsində əməkdaşlığın müxtəlif sahələri ilə bağlı müzakirələr aparılıb. Bu barədə İqtisadiyyat Nazirliyindən məlumat verilib. 

Bildirilib ki, bu ölkənin şirkətlər və “Made in Italy” naziri Adolfo Urso ilə gö­rüşündə bildirilib ki, Azərbaycan və İtaliya çoxşaxəli strateji tərəfdaşlığın möhkəmlən­dirilməsinə böyük əhəmiyyət verir. Görüşdə ölkəmizin Şərqlə Qərbi birləşdirən mühüm ticarət marşrutu olan Orta Dəhlizin inkişa­fında rolu qeyd edilib, sahibkarlar üçün yara­dılmış cəlbedici investisiya imkanları barədə məlumat verilib. Görüş zamanı, həmçinin iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində çalışan İtaliya şirkətlərinin ölkəmizdə uğurlu fəa­liyyəti vurğulanıb, işgüzar dairələr arasında tərəfdaşlığın daha da genişləndirilməsinin əhəmiyyəti diqqətə çatdırılıb. 

İtaliyanın ətraf mühit və enerji təhlükə­sizliyi naziri Cilberto Piketto-Fratini ilə gö­rüşdə isə energetika sahəsində əməkdaşlığın müsbət nəticələri qeyd olunub. Bildirilib ki, enerji sahəsində əməkdaşlıq ölkələrimiz arasında ikitərəfli iqtisadi əlaqələrin mühüm hərəkətverici qüvvəsidir. Görüşdə Cənub Qaz Dəhlizinin seqmentlərindən biri olan Trans-Adriatik Boru Kəmərinin (TAP) həya­ta keçirilməsi əlaqələrimizdə mühüm tarixi mərhələ kimi dəyərləndirilib. Bununla yana­şı, qeyd olunub ki, Azərbaycan “yaşıl ener­ji”nin tədarükü, “yaşıl” hidrogen istehsalı və nəqli sahəsində lazımi təcrübəyə və nou-ha­uya malik İtaliya şirkətləri ilə əməkdaşlıqda maraqlıdır. Görüşdə Azərbaycan vasitəsilə Mərkəzi Asiya ölkələrindən Avropaya “ya­şıl enerji”nin ixracını nəzərdə tutan layihə­nin “yaşıl” keçidin dəstəklənməsində önəmi vurğulanıb. Nazirlər, həmçinin COP29-un prioritetləri, qlobal miqyasda faydaları və po­tensial tərəfdaşlıq imkanlarına dair fikirlərini bölüşüblər.

İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov İta­liyaya səfəri çərçivəsində bu ölkənin kənd təsərrüfatı, ərzaq suverenliyi və meşə təsər­rüfatı naziri Françesko Lollobrigida ilə də görüşüb. Diqqətə çatdırılıb ki, İtaliya şirkət­lərinin Azərbaycan iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrinə, o cümlədən işğaldan azad edilmiş ərazilərdə yenidənqurma layihələrinə cəlb olunması möhkəm iqtisadi əlaqələrin göstəri­cisidir və bu tərəfdaşlığın daha da genişləndi­rilməsi üçün potensial imkanlar mövcuddur. Xüsusilə, kənd təsərrüfatı, aqrar maşınqayır­ma, irriqasiya sahələrində İtaliyanın qabaqcıl təcrübəsinin öyrənilməsi və bu istiqamətdə tərəfdaşlıq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Görüşdə dayanıqlı iqtisadi artım, resurs­lardan səmərəli istifadə və ərzaq təhlükə­sizliyinin təminatı üzrə hədəflər müzakirə olunub. Tərəflər bu istiqamətdə tərəfdaşlığı inkişaf etdirmək və mövcud potensialı reallı­ğa çevirmək niyyətini ifadə ediblər.

Xatırladaq ki, artıq uzun illərdir ki, İtali­ya Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşı rolunu oynayır. Ölkəmizin istər ticarət dövriyyəsin­də, istərsə də ixrac əməliyyatlarında İtaliya öz birinciliyini qorumaqdadır. Elə 2023-cü ildə də Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşı məhz İtaliya olub. Belə ki, ötən il ölkələri­miz arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 15 milyard 685 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, il ərzində Azərbaycandan İtaliyaya 15 milyard 208 milyon dollar dəyərində məhsul ixrac olunub. Yeri gəlmişkən, ötən il Azər­baycandan İtaliyaya 40 milyon ABŞ dolları dəyərində qeyri-neft məhsulları göndərilib. İl ərzində İtaliyadan isə ölkəmizə 477 milyon 903 min dollar dəyərində məhsul idxal edilib.

Ölkələrimiz arasında qarşılıqlı ticarət əməliyyatları 2024-cü ilin əvvəlindən də da­vam etdirilib. Belə ki, cari ilin yanvar-may aylarında Azərbaycanla İtaliya arasında ti­carət əməliyyatlarının həcmi 4 milyard 409 milyon 619 min ABŞ dolları təşkil edib ki, bu da ölkəmizin ümumi ticarət dövriyyəsinin 23,91 faizi həcmində olub. Hesabat dövründə Azərbaycan İtaliyaya 4 milyard 228 milyon 930 min ABŞ dolları dəyərində məhsul ixrac edib. Bu isə Azərbaycanın ümumi məhsul ixracının 37,97 faizi deməkdir. Eyni zaman­da, yanvar-may aylarında ölkəmiz İtaliyadan 180 milyon 689 min ABŞ dolları həcmində müxtəlif məhsullar idxal edib ki, bu da ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 1,3 faiz çoxdur.

İtaliya, həm də Azərbaycanın Avropa mə­kanında ən böyük enerji tərəfdaşıdır. Məlum olduğu kimi, uzun illərdir ki, ölkəmizin neft ixrac etdiyi ölkələrin siyahısında birincilik məhz İtaliyaya məxsusdur. Bu tendensiya cari ilin ilk yarısında da davam edib. Belə ki, hesabat dövründə Azərbaycan 20 ölkəyə, ümumilikdə, 7 milyard dollar dəyərində 11,1 milyon ton neft ixrac edib ki, bu siyahıda İtaliya yenə birinci olub. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına əsasən, cari ilin yanvar-iyun aylarında bu ölkəyə 2,7 milyard dollar dəyərində 4,3 milyon ton “qara qızıl” göndərilib. 

2020-ci il dekabrın 31-də Cənub Qaz Dəhlizinin sonuncu seqmenti olan TAP-ın istismara verilməsi ilə ölkələrimiz arasında enerji sahəsində əməkdaşlıq yeni mərhələyə qədəm qoyub. Hazırda İtaliya Avropa mə­kanında Azərbaycan qazını idxal edən lider ölkədir. Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, Azərbaycan bu ölkənin qazla təchizatında ilk üçlükdə qərarlaşıb ki, bu da enerji sahəsin­də uğurlu əməkdaşlığı təsdiq edən mühüm məqam kimi diqqət çəkir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, indiyə kimi Avropaya təda­rük edilmiş 37,9 milyard kubmetr qazın 30 milyard kubmetrdən çoxu məhz İtaliyanın payına düşür. Cari ilin yanvar-may aylarında Azərbaycandan bu ölkəyə 4 milyard 129,5 milyon kubmetr “mavi yanacaq” ixrac olu­nub. Ümumilikdə isə, bu il Azərbaycandan İtaliyaya 9,6 milyard kubmetr qaz tədarükü proqnozlaşdırılır. 

Mirbağır YAQUBZADƏ
XQ