ABŞ Prezidenti Donald Tramp Şotlandiyaya rəsmi səfəri zamanı Avropada immiqrasiya siyasətinə dair qalmaqallı açıqlamalarla çıxış edib. Beşgünlük səfər çərçivəsində Edinburqa çatan Tramp, jurnalistlərin miqrasiya ilə bağlı sualını cavablandırarkən Avropanın “özünü itirdiyini” bildirib.
“İmmiqrasiya Avropanı öldürür. Əgər bu məsələ ilə bağlı bir araya gəlməsəniz, artıq Avropanı tanımayacaqsınız,” – deyə Tramp bildirib. O, xüsusilə Avropaya axın edən qeyri-qanuni miqrantların yaratdığı sosial və təhlükəsizlik problemlərini vurğulayıb. Prezident Tramp bu prosesi "dəhşətli işğal" adlandırıb və bəzi liderlərin bu axını dayandırmaq üçün cəsarətli addımlar atmadığını bildirib: “Avropada baş verən bu dəhşətli işğalı dayandırmalısınız. Bəzi insanlar, bəzi liderlər bunun qarşısını almağa çalışdılar, amma onlar layiq olduqları təqdir və dəstəyi ala bilmədilər,” – deyə o əlavə edib.
Donald Tramp açıqlamasında konkret adlar çəkməkdən yayınsa da, onun ritorikası tez-tez sağçı populist dairələrdə səslənən “Böyük Əvəzetmə” nəzəriyyəsi ilə səsləşirdi. Bu nəzəriyyəyə görə, Avropanın yerli əhalisi planlı şəkildə qeyri-avropalı miqrantlarla əvəzlənir.
Ağ ev sahibinin səfəri Avropa İttifaqı ilə Birləşmiş Ştatlar arasında iqtisadi münasibətlərin kritik nöqtəyə çatdığı bir vaxta təsadüf edir. ABŞ prezidenti səfəri çərçivəsində Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen və Böyük Britaniyanın yeni baş naziri Kir Starmerlə də görüşlər planlaşdırır. Ursula fon der Leyen görüş ərəfəsində verdiyi açıqlamada avqustun 1-dək intensiv diplomatik təmasların davam edəcəyini bildirib. Söhbət, əsasən, transatlantik əlaqələrin gələcəyindən və ticarət münasibətlərindən gedir.
ABŞ tərəfindən AB-yə idxal olunan məhsullara 30 faizlik tarif tətbiq ediləcəyi ilə bağlı cənab Trampın xəbərdarlığı Brüsseldə ciddi narahatlıq yaradıb. Aİ-yə üzv ölkələr isə bu riskə qarşı artıq öz əks-tədbirlər siyahısını təsdiqləyiblər. Razılaşmanın əldə olunmaması halında, Avropa ABŞ məhsullarına qarşı cavab sanksiyalarını gündəmə gətirə bilər.
Bəs miqrantlar həqiqətənmi Avropa üçün təhlükəlidirlər? Əlbəttə, bu çoxcəhətli və həssas bir sualdır, ona qısa cavab vermək çətindir, çünki bu məsələ həm statistik, həm sosial, həm də ideoloji baxımdan dərin təhlil tələb edir. Amma qeyd etmək olar ki, Avropa son onilliklərdə ciddi miqrasiya dalğaları ilə üzləşib – xüsusən də 2015-ci ildən sonra Suriya, Əfqanıstan, Liviya və Afrika ölkələrindəki münaqişələr səbəbilə “Qoca qitə” miqrant axınına məruz qalıb. Bu proses müxtəlif cəmiyyətlərdə qorxu, gərginlik və müzakirələr doğurub. Ən çox narahatlıq doğuran məqamlar adətən cinayətkarlıq, terrorizm və sosial gərginlik kontekstində ortaya çıxır. Lakin, bu mövzuya obyektiv yanaşmaq üçün faktlara və elmi araşdırmalara əsaslanmaq vacibdir.
Tədqiqatlar göstərir ki, miqrantlar arasında cinayət nisbəti ilə bağlı ictimai qavrayış, real statistikalardan fərqli ola bilər. Bir çox Avropa ölkəsində aparılan araşdırmalar göstərir ki, miqrantların ümumi cinayət nisbətinin yerli əhalidən əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olduğuna dair açıq bir sübut yoxdur. Bəzi hallarda, miqrantlar arasında müəyyən növ cinayətlərin nisbəti daha yüksək görünə bilər, lakin bu, adətən sosial-iqtisadi faktorlarla (yoxsulluq, təhsilsizlik, işsizlik, inteqrasiya çətinlikləri) əlaqələndirilir, miqrant statusunun özü ilə deyil. Yerli əhali arasında da oxşar sosial-iqtisadi problemlərlə üzləşən qruplarda cinayət nisbətləri yüksək ola bilər.
Bundan başqa, miqrant əhalisinin gənc və əsasən kişilərdən ibarət olması, bu qrupun hər hansı bir cəmiyyətdə (həm yerli, həm də miqrant) cinayətkarlıq statistikasına təsir edən demoqrafik bir faktordur. Eyni zamanda, Avropada son illərdə baş vermiş terror aktlarının kiçik bir hissəsinin miqrant fonuna malik şəxslər tərəfindən törədildiyi iddia edilsə də, ümumilikdə terror aktlarının böyük əksəriyyəti yerli vətəndaşlar tərəfindən həyata keçirilir. Bəzi miqrantların radikal ideologiyalara meyilli ola biləcəyi narahatlığı mövcuddur, lakin bu, bütün miqrantları əhatə edən bir fenomen deyil. Radikallaşma prosesi mürəkkəbdir və bir çox fərdi, sosial və ideoloji faktorlardan asılıdır. Bir çox ölkə miqrant axınları zamanı təhlükəsizlik yoxlamalarını gücləndirir. Bu, potensial təhlükələrin aşkarlanmasına yönəlib. Lakin miqrantların kütləvi şəkildə təhlükə mənbəyi kimi qələmə verilməsi adətən reallığı əks etdirmir.
Bir sözlə, miqrantların Avropa üçün ümumi bir təhlükə olduğu fikri statistika və faktlarla dəstəklənmir. Hər hansı bir böyük əhali qrupunda olduğu kimi, miqrantlar arasında da cinayətkar və ya radikal düşüncəli fərdlər ola bilər, lakin bu, bütün qrupa aid edilməməlidir. Avropa ölkələri miqrasiyanın idarə edilməsi və potensial risklərin minimallaşdırılması üçün təhlükəsizlik yoxlamaları, inteqrasiya proqramları və hüquq-mühafizə tədbirlərini gücləndirirlər.
Miqrasiya ilə bağlı narahatlıqlar əksər hallarda ictimai inteqrasiya, resursların paylanması və mədəni fərqliliklər ilə bağlı olur. Açıq və obyektiv dialoq, habelə faktlara əsaslanan yanaşma, bu mövzuda düzgün qavrayışın formalaşmasında əsas rol oynayır. OECD və Dünya Bankı hesabatları göstərir ki, düzgün miqrasiya siyasəti ilə miqrantlar uzunmüddətli inkişaf üçün faydalıdırlar. Avropada əhalinin yaşlanması və işçi qüvvəsinin azalması fonunda miqrantlar boşluğu doldururlar. Məsələn, Almaniyada və Skandinaviyada bir çox sektorda (xüsusilə texniki və xidmət sahələrində) miqrantlar olmasa, sistem iflic ola bilər.
S.ELAY
XQ
