Dostoyevskinin gözəl bir deyimi var: “Yer kürəsində ən nadir tapıntı– ədalətli insandır”. Anar məhz belə insan idi. Qayğıkeş ailə başçısı, bacarıqlı zabit, Vətən sevdalı komandir, sadiq dost, qədirbilən övlad – bir sözlə, bütün gözəl keyfiyyətlərə malik idi. Bu fikirləri igid şəhidin həyat yoldaşı Vüsalə Əliyeva söyləyir. 

Söhbət Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı, Zəngilanın işğaldan azad olunmasını Azər­baycan Prezidentinə məruzə edən polkovnik-leytenant Anar Əliyevdən gedir. O Anar Əliyevdən ki, Naxçıvandan başlayan döyüş yolu Xocavəndin Tuğ kəndindən Şuşaya açdığı yolda şəhidlik məqamına ucalmaqla bitmişdi. Anar Azərbaycan Si­lahlı Qüvvələrinin “Usta” məharət dərə­cəli hərbi qulluqçusu, Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Bölməsinin komandiri idi.

Ömürlüyünə nəzər

Qəhrəmanımız 1980-ci ilin avqustun­da Kəlbəcər rayonunun Boyaqlı kəndində Xarici Dillər İnstitutunun məzunları–ingi­lis dili müəllimləri Vaqif Əliyevlə Səkinə Bayramovanın ailəsində dünyaya göz açıb. Valideynlərin təyinatı ilə bağlı Ağ­dərə rayonunun Levonarx ( indiki Göyarx) kəndində yaşayan ailə 1988-ci ildə Ağdərə terrorundan sonra Tərtər rayonunun Bə­yimsarov kəndində, daha sonra müvəqqəti Şəmkir rayonunun Çaykənd kəndinə kö­çüb orada yaşayıblar. Anar 1-ci sinfə Ağ­dərənin Göyarx kəndində gedib. Yaşayış yerlərini dəyişdiklərinə görə, Bəyimsarov­da, sonra Çaykənddə təhsil alıb. 1995-ci ildə Çaykənd kənd tam orta məktəbin 9-cu sinfini bitirib.

Ali təhsil arxasınca...

...Və onun hərbçi olmaq üçün seçdiyi yol bundan sonra, Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Liseydə təhsillə başlayır. 1995-ci ildə liseyə, 1997-ci ildə Bakı Ali Birləşmiş Komandanlıq Məktəbinə daxil olur. 2001-ci ildə ali hərbi məktəbi qoşun kəşfiyyatı ixtisası üzrə bitirir və həmin il xidmətini davam etdirmək üçün Silahlı Qüvvələrin Təlim Tədris Mərkəzində zabit ixtisas kursunun dinləyicisi olur. 2012–2014-cü illərdə Silahlı Qüvvələrin Hərbi Akademiyasında təhsilini davam etdirir. 

Döyüş bacarığını mükəmməlləşdirdiyi təlim və kurslar

Ali təhsilini bitirdikdən sonra öncə Bakıdakı “N” saylı hərbi hissədə, sonra Salyanda, ardınca Naxçıvanda xid­mət edir. 2008-ci ilin yanvar ayında kapi­tan, 2012-ci ilin iyununda mayor, 35 yaşın­da – 2015-ci ilin iyununda vaxtından əvvəl polkovnik-leytenant rütbəsi alır. Azərbay­can, türk, ingilis, rus, erməni dillərini bilən Azərbaycan Ordusunun yüksək rütbəli za­biti 2003–2019-cu illərdə mütəmadi olaraq xarici ölkələrdə müxtəlif təlimlərdə iştirak edir. Türkiyədə “təməl paraşüt”, Maca­rıstanda “ingilis dili”, Çexiyada “sülh­məramlı əməliyyatlar üçün təlimatçı”, İsveçrədə “qış-dağ”, Rumıniyada “hərbi əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsi”, həmin ildə Türkiyədə keçirilən “sərbəst paraşüt”, Sloveniyada “təkmilləşdirilmiş qış-dağ” kurslarında və İordaniya Krallığında baş tutan SOFEX–2010 Xüsusi Əməliyyat Qü­vvələri Sərgisində iştirak edir. O, sonuncu dəfə Pakistanda 2019-cu ilin iyulundan 2020-ci ilin yanvarınadək davam edən 5 aylıq kurs keçir. 2019-cu ildə ordumuzun nümayəndələri Beynəlxalq Qars təlimin­də Anar Əliyevin rəhbərliyi ilə birincilik əldə edirlər. O, təlimlərdə əldə etdiyi təc­rübələrdən kəşfiyyata aid dərslik yazmaq istəyirdi. Qismət olmadı.

İlk döyüş – Günnüt əməliyyatı

2018-ci il mayın 20-dən 27-nə qədər Naxçıvan Muxtar Respublikasında Azər­baycan və Ermənistan arasında Günnüt kəndi uğrunda döyüşlər başladı. Bu dö­yüşlər Azərbaycan–Ermənistan münaqişə­si tarixinə Günnüt əməliyyatı kimi düşdü. Anar Əliyev həmin vaxt Naxçıvan Əla­hiddə Ümumqoşun Ordusunun təcrübəli zabiti idi və özü bu döyüşlərdə yaxından iştirak edirdi. 7 gün davam edən döyüş­lər və Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun əks-həmləsi nəticəsində Şərur rayonunun Günnüt kəndi, “Ağbulaq” yüksəkliyi, Qı­zılqaya dağı və Qaraqaya dağı azad olun­du, Dərələyəz mahalının Arpa kəndi isə Azərbaycan ordusunun atəş nəzarəti altına keçdi. Həmin döyüşlərdə fərqləndiyinə görə, o, “Şücaətə görə” medalı ilə təltif edildi. 

Zəfər tarixi yazılır: Dövlət başçısına məruzə

2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbay­can Silahlı Qüvvələrinin komandanlığı tərəfindən cəbhəboyu zonada əks-hücum əməliyyatlarının başlaması barədə qərar veriləndə Anar Əliyev Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun xüsusi təyinatlı briqada komandiri idi. O, müharibənin ilk 13 günü Naxçıvanda, oktyabrın 11-dən isə Qarabağda – düşmənlə üzbəüz döyüşlərdə olur.

Müharibənin Füzuli, Cəbrayıl, Zəngi­lan və Xocavənd cəbhəsində fərqlənir. Xo­cavənd ərazisində 10 gündən çox davam edən döyüşlərin nəticəsi olaraq strateji əhəmiyyətə malik Hadrut qəsəbəsi azad edilir. Komandiri olduğu xüsusi təyinatlı briqadanın fərqlənməsi nəticəsində okt­yabrın 14-də Füzuli rayonunun Qaradağ­lı, Xatınbulaq, Qarakollu və Xocavənd rayonunun Bulutan, Məlikcanlı, Qır­mızıqaya, Dağdöşü, Tağaser kəndlə­ri azad olunur. Günbəgün azad edilən ərazilər çoxalır. Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun da iştirak etdi­yi əməliyyatlarla oktyabrın 15-də Füzuli rayonunun Arış, Cəbrayıl rayonunun Do­şulu, Xocavəndin Edişə, Düdükçü, Edil­li, Ciraquz kəndləri yağı tapdağından xilas olur. Oktyabrın 16-da Xocavən­din Ağbulaq, Axullu və Xırmancıq kənd­ləri, 17-də Füzuli rayonunun Qoçəhməd­li, Çimən, Musabəyli, Pirəhmədli, Də­dəli, İşıqlı, Cuvarlı kəndləri və Füzuli şəhərinin işğaldan tam azad edildiyi açıq­lanır. Həmin gün Anar Əliyev “N” saylı hərbi hissənin komandiri vəzifəsinə təyin olunur. Anar Əliyevin qrupu Füzuli rayo­nunda yerləşən Məngələnata dağı və Qa­car kəndində yerləşən Şaqriven dağı istiqamətində irəliləyərək Tehran Mənsi­movun xüsusi təyinatlılarına yol açır. Okt­yabrın 20-də Xocavəndin Ağcakənd, Mül­küdərə, Daşbaşı, Günəşli, Çinarlı kəndləri işğaldan azad edilir. Anar Əliyev Zəngi­lanın azad edilməsi üçün həyata keçirilən hərbi əməliyyatların rəhbərlərindən biri olaraq Zəngilan şəhərinin azad edilmə­sini Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun bir qrup hərbi qulluqçusu ilə birlikdə Ali Baş Komandan İlham Əliyevə məruzə edir. 

Şəhidliyə aparan “772 metr” yüksəkliyi

Anar Əliyev sonuncu dəfə Füzuli– Xo­cavənd istiqamətində vuruşub. Oktyabrın 21-də briqadasının iştirak etdiyi son əmə­liyyatlarda Füzuli rayonunun Gecəgöz­lü, Aşağı Seyidəhmədli, Zərgər kəndləri azad edilir. 

Həmin gün Xüsusi Təyinatlı Qüvvələ­rin Komandan müavini Zaur Cavanşir və keçmiş komandan müavini Kənan Seyi­dov tərəfindən Anar Əliyevə ciddi tapşırıq həvalə edilir. Xocavənd–Şuşa istiqamətin­də Azərbaycan Ordusunun Şuşaya daxil ol­masında böyük rol oynayacaq strateji yük­səkliklər, xüsusilə, “772 metr” yüksəkliyi və Xocavəndin Tuğ kəndi azad edilməli idi. 

Döyüş yoldaşlarının dediklərinə görə, o, aramsız atəş nəticəsində qəfildən əvvəl­cə, sağ qolundan, sonra isə gözündən vu­rulur. Ona ilk tibbi yardım edən leytenant Adil Əfəndiyev olur. Əsasnaməyə görə, yaralı zabiti ərazidən feldşer və ya sanitar çıxarmalı olsa da, Adil Əfəndiyev israrla qabağa atılır. Anar Əliyevin gözünə iynə vurur, lakin yaxınlıqda olan qarşı tərəfin açdığı atəş Adil Əfəndiyevin ürəyini tutur, həmçinin, düşmənin atdığı əl qumbarası onların yaxınlığında partlayır. Açılan in­tensiv atəşdən və əl qumbarası partlayı­şından ağır yaralanan polkovnik-leytenant Anar Əliyev və leytenant Adil Əfəndiyev oktyabrın 21-də şəhidlik məqamına ucalır­lar. 

Oktyabrın 23-də onun nəşi mühasirə­dən çıxarılaraq Füzulidə yerləşən diaqnos­tika mərkəzinə, 1 gün sonra isə boya-başa çatdığı Tərtər rayonunun Bəyimsarov kən­dinə son vida mərasimi üçün gətirilir. 1 gün sonra, 2020-ci il oktyabrın 25-də iz­dihamla, yaylım atəşləri və Azərbaycanın Dövlət himninin sədaları altında II Fəxri Xiyabanda dəfn olunur.

İrsi və xatirəsi

Azərbaycan dövləti və hökuməti şə­hidlərimizin xatirəsini əziz tutur. Şəhid Anar Əliyevə məxsus materiallar ailəsi tərəfindən Milli Azərbaycan Tarixi Muze­yinin İkinci Qarabağ müharibəsi fonduna təhvil verilmişdir. Müvəqqəti olaraq Gən­cə şəhərinin Gülüstan qəsəbəsində yerləşən Kəlbəcər rayonu 2 nömrəli tam orta mək­təbə Anar Əliyevin adı verilmişdir. Real Təhlil və İnformasiya Mərkəzi “Vətən haqqı” verilişinin 1 bölümü Anar Əliyevə həsr olunmuşdur. Tərtər şəhərinin küçələ­rindən biri şəhidimizin adını daşıyır. Azər­baycan Prezidenti İlham Əliyevin sərən­camına əsasən, Anar Əliyevə ölümündən sonra “Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı” adı verilmişdir. Bundan başqa o, “Vətən uğ­runda”, “Şuşanın azad olunmasına görə”, “Xocavəndin azad olunmasına görə”, “Fü­zulinin azad olunmasına görə” və digər medallarla təltif edilmişdir. Ailəsi mənzil və Prezident təqaüdü ilə təmin olunub.

Anarsız günlər, aylar, illər...

Polkovnik-leytenantın iki övladı ya­digar qalıb. Şəhid xanımlarını dindirmək, onların müharibəyə qədər və ondan sonra­kı talelərini dinləmək ağırdır. Onların kə­dər dolu gözlərinə “sənsizlik” deyilən acı həyatın kölgəsi lövbər salıb. Anar Əliyevin həyat yoldaşı Vüsalə Əliyevanın xatirələri ilə baş-başayam:

– Anar olduqca mərhəmətli, xeyirxah, mehriban, şərəfi, namusu, mənliyi olan əsl insan, qəlbində Vətənə böyük sevgisi olan zabit idi. Ailəsi, qohumları, iş yoldaşları, dostları onunla qürur duyuruq. Anar danı­şırdı ki, əslində, onun arzusu hüquqşünas olmaq imiş. Amma zalım düşmənin tor­paqlarımızı işğal etməsini, yanmış evləri, o zaman Tərtərə gələn yaralıları görəndən sonra düşmənə nifrətdən hərbçi olmağı seçir və 1995-ci ildə Cəmçid Naxşıvanski adına hərbi liseyə daxil olur. Həmin vaxt onlar Şəmkirdə yaşayırdılar. Şəmkirin kəndinə gün ərzində bir dəfə avtobus iş­lədiyindən, gediş-gəliş çətin olub. Buna görə, Anargilin ailəsi 2002-ci ilin yayında yenidən Tərtərə qayıdıb. 

Mən bərdəliyəm. Ana tərəfim laçınlıdı. Babamgil də o vaxt Tərtərin Bəyimsarov kəndində məskən salıblar. Mən babamgil­də məktəbə getmişəm. Yəni Anarın vaxtilə oxuduğu məktəbdə təhsil almışam. 11-ci sinifdə (2002-2003) oxuyanda məktəbə yeni müəllimlər gəldi. Anarın atası Vaqif müəllim mənə ingilis dili fənnindən dərs deyib. Xətrimi çox istəyirdi. Vaqif müəl­limə çox böyük hörmətim vardı. O hərdən dərsdə oğlan uşaqlarına örnək olaraq oğlu Anardan danışardı. Görürdük ki, həmişə oğlundan qürurla danışır. Biz Anarı gör­məsək də müəllimin söhbətlərindən qiyabi olaraq onu ucaboylu, idmançı, ciddi xa­rakterə malik əsl hərbçi kimi tanıyırdıq. O zamanlar nə bilərdim ki, Anar mənim hə­yatımın qəhrəmanı olacaq?

– Tanışlığınız necə oldu?

– Nə tanışlıq? Mən 3-cü kursda oxu­yurdum. Bayram tətilinə babamgilə gəl­mişdim. Eşitdik ki, Vaqif müəllimgil mənə elçi gəlir. Düzü, bir az həyəcan keçirdim, həm də utandım. Çünki o vaxt müəllim mənim üçün əlçatmaz, müqəddəs şəxs idi. Əvvəlcə ailəm razı olmadı, çünki bir-birlərini tanımırdılar. Mənim fikrimi soruşanda razı oldum. Dedilər ki, “Axı sən oğlanı görməmisən, tanımırsan”. Dedim: “Atası yaxşı insandır, yəqin ki, oğlu da ata­sı kimidir.” Daha demədim ki, onu atasının söhbətlərindən qiyabi tanıyıram.

2006-cı il sentyabrın 15-də toyumuz Anarın anası Səkinə xanımın doğum gü­nündə oldu. Həmin gün Səkinə ana dedi: “Kimin oğlu anasına belə hədiyyə edər?”

– Tanımadığın insan... Tez uyğunlaş­dınız?

– Əlbəttə. 14 il Anarla həyat yaşa­dım. Kəşfiyyat briqadası Bakıdan Salyana köçəndə 8 il orada yaşadıq. Elə bilirdim ki, “şah sarayında” yaşayıram. İndi o il­lərə baxanda görürəm ki, hərbi şəhərcikdə (“qorodok”) təmirsiz– qaz gəlməyən, işıq olmayan, qışda su donan evdə yaşamışıq. Kür çayının bulanıq suyunu süzüb istifadə edirdik. Amma çox xoşbəxt idik. Yüksək şəraiti, təmin olunmuş ailələrdə olmayan xoşbəxtlik vardı bizdə! Amma Naxçıvanda komandanlıq çox yaxşı şəraiti olan 3 otaq­lı ev vermişdi bizə. Anar bəzən istirahət günləri evdə olanda səhər yerindən qalxıb pəncərəni açır və deyirdi: “Şükür bu günü­müzə ki, belə şəraiti olan evdə qalırıq”.

2007-ci il dekabrın 13-də ilk övladımız Nigar dünyaya gəldi. Anarın sevinci yerə-göyə sığmırdı. Nigarı hədsiz çox istəyirdi. Adını özü qoydu. Qızına ilk 8 mart hədiy­yəsi çəhrayı rəngdə yumşaq tüklü dovşan oldu. Nigar indi də hər axşam onu qucaq­layıb yatır… 2012-ci il sentyabrın 27-də Əli doğuldu. Həmin il bizim üçün uğurlu il idi. Anar mayor rütbəsi almışdı, Ali Hərbi Akademiyaya daxil olmuşdu. O, çox qay­ğıkeş ata idi. İşdən yorğun, gərgin gəlsə də bizə onu çox hiss etdirmirdi. 

Nigarın çox xarakteri atasına oxşayır. Qorxmaz, məqsədli və ciddidir. Əli isə görünüş olaraq atasına çox bənzəyir, bəzi xüsusiyyətləri də atasınınkı ilə eynidir. Atası kimi rəqs etməyi, şəkil çəkdirməyi sevmir. Anar çox istəyirdi ki, uşaqlar in­gilis–rus dillərini öyrənsinlər. İndi Nigar ingilis dilini yaxşı bilir. Keçən il Almani­yada 15 günlük yay, sonra Türkiyədə qış düşərgəsində oldu. Bu il qəbul imtahanı verəcək. İnşallah, istədiyi universitetə, arzuladığı ixtisasa yüksək nəticə ilə daxil olar, hamımızı sevindirər, atasının ruhunu şad edər. Arzusu hakim olmaqdır. Deyir: “Atam ədalətli, mərhəmətli idi və hər kəsə yaxşılıqlar edib. Mən də onun kimi yax­şı insan olacağam. Məhkəmədə ədaləti bərpa edən hakim olmaq istəyirəm”. Əli hələ 7-ci sinifdə oxuyur. İdmanı çox sevir. Futbolla məşğul olur. Hələ hansı peşədə olmaq istəyini qərarlaşdırmayıb. Əminəm ki, uşaqlar atalarının adına layiq olacaq­lar.

– Atalar yaxşı deyiblər: “Ot kökü üstündə bitər”.

– Mən Dövlət Gömrük Komitəsinin Hava Nəqliyyatı Baş Gömrük İdarəsində çalışıram. Mənim üçün dövlət işində iş­ləmək, iki övlad böyütmək, ev işləri və bu­nunla yanaşı, Anar adlı bir dərdi daşımaq çox çətindir. Amma öhdəsindən gəlməyə çalışıram. Üstəlik, həm də tələbəyəm. Bu il yenidən imtahan verdim. Azərbaycan Tu­rizm və Menecment Universitetinin sosial iş fakültəsinə qəbul oldum.

Bu dörd ildə nə qədər çətin olsa da Ana­rın adına layiq addımlamağa çalışırıq. Ana­rın adına kitablar nəşr etdirmişik. Keçən il anım günü ilə bağlı Muğam Mərkəzində “Vətən Qəhrəmanı” adlı mahnı-klip təqdi­matı etdik. Görülən işlər, atılan addımlar Anar Əliyevin adınadır. Məqsədim onu ta­nıtmaq və yaşatmaqdır. 

Söhbətimiz bitir. Yolboyu Vüsalənin Anarın şəkillərini necə əzizlədiyi, adını necə ehtiram və ehtiyatla çəkdiyi fikrim­dən çıxmır. Onun söylədikləri xəyalımda yenidən canlanır: 

– Hərdən deyirlər: “Siz güclü qadın­sınız”. Biz şəhid xanımları güclü durmaq məcburiyyətindəyik. Amma deyim ki, heç bir qadına bu cür güclü olmağı arzulamıram. Qadın nə qədər yüksək mənsəb qazansa da, onun hər zaman güclü ailəyə ehtiyacı var. 

Deyirlər, dərd zamanla unudulur. Xeyr, dərd yaddan çıxmır, sadəcə elə dərinləşir ki, oradakı fəryadı ancaq sən eşidirsən. Mənə bu gücü verən Allahın verdiyi səbir, Anarın ruhu və qoyub getdiyi adıdır. Biz onunla qürur duyuruq.

Vüsalə doğru deyir. Dərd unudul­mur. İnsan dərdə alışır, onunla yaşayır və yaşlanır. Dərdi yaşayan bilər. Bir də, dərdi bilən anlayar.

Zərifə HÜSEYNOVA
XQ