Odur ki, valideynlər peyvənd təqviminə əməl etməlidirlər

Ölkə ərazisində qızılca xəstəliyinə yoluxma hallarında artım müşahidə olunur. Bu barədə TƏBİB-in məlumatında bildirilib. Qeyd edilib ki, xəstəlik uşaqlarla bərabər, 40 yaşdan yuxarı əhali arasında da müşahidə olunduğuna görə təqvimdənkənar peyvənd kampaniyalarına başlanılıb. 

Açıqlamada deyilir ki, qızılca xəstəliyinə yoluxmalarda belə artımlar Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən də proqnozlaşdırılıb. Av­ropa regionunda yoluxma payız–qış aylarında artıb. Buna səbəb uşaqların peyvənd yaş dövrünün COVID–19 pan­demiyasına təsadüf etməsi olub, məh­dudlaşdırma tədbirləri ilə bağlı olaraq onlara vaksin vurulmayıb.

Hazırda yoluxmalar məktəb və bağça yaşlı uşaqlar arasında üstünlük təşkil edir. Qızılca uşaqlıq dövrünün in­feksion xəstəliklərindən hesab olunur, virus mənşəlidir, özüsağalan xəstəliklər qrupuna daxildir. Yəni bu, o deməkdir ki, xəstəliyin xüsusi spesifik müalicəsi yoxdur. Qızılca xaraktercə stasionar müalicəyə ehtiyacı olmayan, ev şərai­tində izolyasiya şərti ilə müalicə edilən xəstəlikdir. Bu xəstələri Ailə sağlamlıq mərkəzlərinin və ərazi üzrə poliklini­kaların həkimləri nəzarətə götürürlər. Ağırlaşma hallarında isə onlar TƏ­BİB-in müəssisələrində müalicəyə cəlb olunurlar. Müalicə xərcləri icbari tibbi sığortanın Xidmətlər Zərfi çərçivəsində ödənilir.

Qeyd edək ki, hazırda TƏBİB-in ta­beliyində Bakı şəhəri üzrə 17, Sumqa­yıt şəhəri üzrə 2, regionlarda isə 48 yoluxucu xəstəliklər şöbəsi fəaliyyət göstərir, çarpayı sayı cəmi 1400-ə qə­dərdir. Bu günə olan məlumata əsasən, paytaxt ərazisində, Sumqayıtda və bü­tün regionlarda yoluxma sayları nəzarət altındadır, müvafiq şöbələrdə kifayət qədər boş çarpayılar, ağırlaşma halları­nın idarə olunması və ehtiyac yaranan hallarda xəstələri tibbi xidmətlə təmin etmək üçün bütün resurslar mövcuddur. TƏBİB-in açıqlamasında o da bildirilir ki, ağırlaşma halları ilə müraciət edən xəstələrin əksəriyyəti qızılca əleyhinə peyvənd olunmayanlardır.

Bakı şəhəri, 22 saylı şəhər polikli­nikasının pediatrı Əsmər Məmmədo­va yaranmış vəziyyətlə bağlı bildirdi: 

– Qızılca xəstəliyinə qarşı spesifik vaksin var və milli peyvənd təqviminə daxil edilib. Həmin peyvənd uşaqlara 12 aylığında və 6 yaşında vurulur. Bü­tün valideynlər uşaqlıqda bu mərhələni özləri də keçdiklərindən dəqiq bilirlər ki, xəstəliyə yoluxmadan, baş verə biləcək ağırlaşmalardan, onun gələcək fəsad­larından qorunmaq üçün vaksinasiya olduqca vacibdir. Qızılca əleyhinə pey­vənd ölkəmizdə milli peyvənd təqviminə 1994-cü ildə daxil edilib və həmin vaxt­dan başlayaraq, bütün Ailə sağlamlıq mərkəzlərində, ərazi üzrə poliklinikalar­da dövlət hesabına, ödənişsiz həyata keçirilir.

Özəl klinikalar Fransa, Kanada və digər ölkələrdən gətirilən peyvəndlərə üstünlük verirlər. Vaksinlərin bəzisi ya qrip törədicisidir, ya da zəiflədil­miş törədici. Yad zülal olduğuna görə orqanizmdə müxtəlif reaksiyalar verə bilər. Qızılca sətəlcəm və beyin iltihabı kimi ağırlaşmalara da yol aça bilir və əsasən, uşaqlar arasında ciddi sağlam­lıq riski yaradır. Bir sıra hallarda yolux­muş şəxslərdə xəstəliyin ağırlaşma hal­ları baş verə bilər. Bunlara pnevmoniya, orta qulağın iltihabı, bağırsaq mənşəli ağırlaşmalar, ensefalit, meningit və s. aiddir. 

Qeyd edək ki, rəsmi statistikaya görə, son 3 ildə Azərbaycanda qızılca­ya yoluxanların sayı minimuma enib. Dövlət Statistika Komitəsi 2019-cu ildə 337 xəstədə qızılca diaqnozu qeydə alındığını göstərmişdi. 2021-ci ildə qı­zılca qeydə alınmayıb, ötən il isə ölkədə cəmi bir yoluxma olub. 2020–2022-ci illərdə 3 nəfərə qızılca diaqnozu qo­yulub. Statistika da göstərir ki, adətən, qızılca geniş yayılmır, lakin bəzən çox sayda yoluxma qeydə alınır. Bu, adıçə­kilən xəstəliyin yoluxucu xarakteri ilə bağlıdır. 

Ötən ay Zaqatala və Kürdəmir ra­yonlarında qızılcaya yoluxma ilə bağlı xəbərlər yayıldı. Bəzi saytlarda reallığı düzgün əks etdirməyən, qızılca alov­lanmaları barədə “şok” informasiyala­ra rast gəlmək mümkün idi. İnsanların narahatlığını aradan qaldırmaq üçün TƏBİB mövzu ilə bağlı açıqlama verdi: “Zaqatala rayon Mərkəzi Xəstəxana­sına 2023-cü il oktyabrın 11-dən no­yabrın 17-dək qızılca simptomları ilə 64 müraciət daxil olub. Onlardan 46-sı müayinə edilərək ambulator müalicə üçün evə buraxılıb. Ambulator xəstələr­dən 8-i uşaq olub. Bu müddət ərzində xəstəxanaya müraciət edən 19 nəfər (5-i uşaq olmaqla) stasionar müalicə alıb. Onlardan 10-u artıq evə buraxılıb, 9 xəstənin isə stasionar müalicəsi da­vam etdirilir”. Bu açıqlamadan az sonra həmin xəstələr də sağalıb və evlərinə yola salınıblar.

Rəsmi məlumatlara istinadən deyə bilərik ki, hazırda xəstəliyə Zaqatala şəhərində, rayonun Kebeloba, Car, Yuxarı Tala, Aşağı Tala, Çobankol, Muxax, Gözbarax, Əliabad kəndlə­rində uşaqlar və orta yaş qrupuna aid insanlar arasında rast gəlindiyi bildiri­lir. Kürdəmirdə də qızılcaya yoluxan­ların sayında artım var. Oradakı Ailə Sağlamlıq Mərkəzinə 60-a yaxın sakin xəstəliyə yoluxma şübhəsi ilə müraciət edib, onlardan 9-u stasionara yerləş­dirilib. Yoluxma halları rayonun Pirili, Ərəb Qubalı, Şilyan, Qarasaqqal və Sor kəndlərində qeydə alınıb. Noyab­rın 23-də bildirilib ki, bir həftəyə yaxın qızılcaya yoluxan və qızdırması düş­məyən, Qağacılı kənd sakini 4 yaşlı Rüfət Qəribli xəstəxanaya gətirilərkən dünyasını dəyişib. Qeyd edək ki, bu 2 rayondan öncə oktyabrın sonunda Şəki Şəhər İnteqrasiya Təlimli İnternat Tipli Gimnaziyanın şagirdlərində də qızılca aşkarlanmışdı.

Səhiyyə Nazirliyinin Respublika Gigiyena və Epidemiologiya Mərkə­zinin bölmə müdiri Gülafət Azadəli­yeva 2 ay öncə mediaya açıqlama­sında qeydə alınan qızılca hallarını miqrasiya və peyvənd olunmamaqla əlaqələndirdi: 

– Sentyabr ayında qızılcaya yoluxan 24 nəfərin 84 faizi peyvend olunmayan­lardır. Yoluxma halları, əsasən, qızılca əleyhinə peyvənd olunmayan uşaq­lar arasında qeydə alınıb. İndi xəstə­lik ocaqlarında əks-epidemik tədbirlər aparılır, qızılca peyvəndindən kənarda qalan uşaqlar QPM (qızılca–parotit–məxmərək əleyhinə) vaksini ilə buna cəlb olunurlar.

Statistikaya görə, hər il uşaqların 95–96 faizi qızılcaya qarşı peyvənd edi­lir. Hesablama Palatasının audit çər­çivəsində tibb işçiləri arasında keçirdiyi sorğuda vətəndaşların peyvənd vurul­masından imtina səbəbləri araşdırılıb. Sorğularda vətəndaşların imtina sə­bəbləri kimi peyvəndlərin mənşə ölkəsi, həmçinin yerli reaksiyalar və qısamüd­dətli qızdırma halları, bundan əlavə, uşaqlarda autizmə səbəb olmasına dair elmi əsassız qənaətlərin göstərildiyi üzə çıxıb. Ölkədə vurulan peyvəndlərin, orta hesabla, 44,6 faizi profilaktik pey­vənd təqvimindən kənarlaşmaqla, özəl klinikalarda gerçəkləşdirilib.

Yekunda qeyd edək ki, valideynlər ərazi poliklinikaları və Ailə sağlamlıq mərkəzləri ilə sıx əlaqədə olmalı, pey­vənd təqviminə ciddi əməl etməlidirlər ki, sonradan uşaqlarda daha ciddi ağır­laşmalar baş verməsin.

Z.HÜSEYNOVA
XQ