Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Vətən müharibəsindəki tarixi qələbədən dərhal sonra Ermənistan tərəfindən tamamilə dağıdılan, xarabalığa çevrilən ərazilərimiz minalardan və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənərək, həmin sahələrdə bərpa və yenidənqurma işlərinə başlandı. Vandallığa məruz qalan kənd və şəhərlərin yerində “ağıllı kənd”lərin təməli qoyuldu, genişmiqyaslı infrastruktur layihələrinin icrası diqqət mərkəzində saxlanıldı. 

Dövlət Statistika Komitəsinin məlu­matına əsasən, təkcə 2022-ci il ərzində Qarabağ iqtisadi rayonunda tikinti sek­toruna 1 milyard 821,6 milyon manat investisiya yönəldilib. Bu göstəricinin həcmi 2021-ci illə müqayisədə 38,4 faiz və ya 505,7 milyon manat çox olub.

Qeyd edək ki, ötən il adıçəkilən iq­tisadi rayonda tikinti sektoruna yönəl­dilən investisiya nəticəsində 29 min 807 kvadratmetr sahədə inşaat işləri aparı­lıb. Həmçinin həmin dövrdə tikinti sek­toru üzrə Şuşa şəhərinə 671,4 milyon manat, Füzuli rayonuna 542,7 milyon manat, Ağdam rayonuna 323,6 milyon manat, Xocavənd rayonuna 169,3 mil­yon manat, Tərtər rayonuna 51,3 milyon manat, Xocalı rayonuna isə 147,8 min manat vəsait yönəldilib.

Artıq görülən işlərin ilkin nəticəsi ola­raq Zəngilan rayonunun Ağalı kəndinin sakinlərinin doğma yurdlarına qayıdışı reallaşıb. Nazirlər Kabineti tərəfindən 2022-ci ildə “İşğaldan azad edilmiş əra­zilərin ümumi planı” təsdiq edilib, Zən­gilan, Kəlbəcər, Qubadlı şəhərlərində İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlqoyma mərasimləri keçirilib. Bun­dan başqa görülən işlər nəticəsində Şuşa və Laçın şəhərlərindən, Laçın ra­yonunun Zabux və Sus kəndlərindən, Tərtər rayonunun Talış kəndindən er­məni işğalı nəticəsində didərgin düşən 1400-dən çox ailənin bu il doğma yurd­larına qayıtması üçün şərait yaradılıb.

Xatırladaq ki, 2022-ci il noyabrın 16-da təsdiqlənən “Azərbaycan Res­publikasının işğaldan azad edilmiş əra­zilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı” 2026-cı ilə kimi görüləcək tədbirləri əhatə edir. Bu çərçivədə Ağ­dam, Füzuli, Şuşa, Xocavənd, Zəngi­lan, Kəlbəcər, Laçın, Qubadlı, Cəbrayıl, Tərtər və Xocalı rayonlarında müvafiq infrastruktur qurulur. Füzuli və Zəngilan beynəlxalq hava limanlarının istifadəyə verilməsi bunun bariz ifadəsidir. Avto­mobil və dəmir yolu infrastrukturunun qurulması, Zəngəzur dəhlizinin yaradıl­ması istiqamətində də ciddi iş aparılır. 

Yeri gəlmişkən, Horadiz–Ağbənd dəmir yolunun, Horadiz–Cəbrayıl–Zən­gilan–Ağbənd avtomobil yolunun tikin­tisi üzrə indiyədək böyük həcmdə işlər görülüb. Azad olunmuş torpaqlarda 11 su elektrik stansiyası inşa edilib. Qara­bağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonla­rının vahid enerji şəbəkəsinə qoşulma­sı təmin olunub. Bu işlərin nəticəsində 2026-cı ilə kimi 34 min 500 ailənin doğ­ma yurduna köçürülməsi nəzərdə tutu­lub. 

Prezident İlham Əliyev və birinci xa­nım Mehriban Əliyevanın mayın 2-də Ağdama səfər etmələri də bu baxımdan xüsusi əhəmiyyəti ilə diqqət çəkir. Xa­tırladaq ki, şəhərdə İdarəetmə Mərkəzi və Təlim-Tədris Kompleksinin, Muğam Mərkəzinin, 2-ci və 3-cü yaşayış məhəl­lələrinin təməlqoyma mərasimlərinin ke­çirilməsi də bir daha göstərdi ki, işğal­dan azad olunan ərazilərdə artıq böyük dirçəliş dövrü yaşanır. 

Qeyd edək ki, dövlətimizin başçısı­nın çıxışlarının birində vurğuladığı kimi, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında bərpa prosesi plan üzrə gedir: “Bu, bizim üçün əsas prioritetdir və mənim bölgələrə səfərlərimin əksə­riyyəti məhz o bölgələrə olan səfərlərdir. Halbuki, mən ölkəmizin digər yerlərinə də müntəzəm olaraq gedirəm. Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda görülmüş işlər bir daha onu göstərir ki, biz–bu torpaqla­rın sahibləri öz doğma dədə-baba tor­paqlarımıza qayıtmışıq. Otuz il ərzində Ermənistan bu torpaqları viran qoyub, daş-daş üstə qoymayıb, talançılıq və soyğunçuluqla məşğul olub, barbarlıqla məşğul olub. Biz bu torpaqların sahiblə­ri isə gəlmişik qurmaq üçün, yaratmaq üçün. Ona görə müharibə başa çatan kimi dərhal artıq işə start verilmişdir...”. 

Prezident İlham Əliyev həmin çıxı­şında artıq iki yaşayış məntəqəsində–Ağalı və Talış kəndlərində məskunlaş­manın uğurla həyata keçirildiyini qeyd edir. Məhz bu yaşayış sahələrinin tim­salında bütövlükdə gələcək Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun siması aydın nəzərə çarpır. Hazırda infrastruktur layihələri­nin icrası sürətlə gerçəkləşdirilir.

Bu ilin 3 ayında əldə olunan nailiy­yətlər büdcəyə əlavələr etməyə imkan verir. Büdcəyə əlavələr ən azı 3 milyard manat səviyyəsində olacağı gözlənilir. Bunun əsas hissəsinin isə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun yenidən qurulmasın­da istifadə ediləcəyi planlaşdırılır. 

Burada onu da vurğulayaq ki, Qara­bağ və Şərqi Zəngəzurun bərpasında iştirak edən iş adamlarının fəaliyyətlə­rinin səmərəliliyi məqsədilə onlar üçün hər cür şərait yaradılıb. Belə ki, dövlə­timizin başçısı tərəfindən işğaldan azad edilmiş ərazilərdə istehsal fəaliyyəti ilə məşğul olan sahibkarlara kommunal xidmətlərdən istifadəyə görə maliyyə yardımı göstərilməsi haqqında fərman imzalanıb. Fərmana əsasən, düşmən­dən təmizlənən yaşayış sahələrində istehsal fəaliyyəti ilə məşğul olan sahi­bkarlara 2023-cü il yanvarın 1-dən 10 il müddətində hər ay istehlak olunan kommunal xidmətlərin (elektrik enerjisi, təbii qaz, su təchizatı və tullantı suları­nın axıdılması xidməti) tariflərinə uyğun olaraq ödədikləri vəsaitin 20 faizi qədər dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına ma­liyyə yardımının verilməsi qərara alınıb. 

Beləliklə, Azərbaycan erməni faşiz­minin işğalı altındakı torpaqlarını azad etməklə tarixi inkişafının irimiqyaslı bər­pa-quruculuq layihələri ilə səciyyələnən, dayanıqlı sülhə, tərəqqiyə əsaslanan və bir çox ölkələr üçün nümunə olan yeni mərhələsinə qədəm qoyub. Respublika­mız qısa müddət ərzində bu mərhələdə Vətən müharibəsindən ötən müddət ər­zində düşməndən təmizlənən ərazilərin minalardan və partlamamış hərbi sur­satdan təmizlənməsi, müasir yaşayış, istehsal və xidmət infrastrukturunun qurulması, iqtisadi fəaliyyətin, o cümlə­dən nəqliyyat-kommunikasiya xətlərinin bərpası, xüsusilə Zəngəzur dəhlizinin açılması istiqamətində mühüm layihələr gerçəkləşdirib. 

Həyata keçirilən məqsədyönlü və genişmiqyaslı tədbirlər Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının sürətlə dirçəlməsinə, əhalinin dayanıq­lı məskunlaşmasına və davamlı iqtisa­di fəallığının təmin olunmasına xidmət edir, habelə həmin ərazilərin yüksək inkişaf etmiş regiona çevrilməsi üçün sağlam bünövrə yaradır.

V.BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”