Rusiya XİN rəhbəri müavininin xəbərdarlıq tonu

Ermənistanın NATO-nun Vaşinqton­da keçirilmiş 75 illik yubiley sammitində iştirakı Rusiyada etiraz doğurub. Ru­siyanın Xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzinin “Ria Novosti”yə açıq­laması bunu deməyə əsas verir. 

Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov da həmin top­lantıda iştirak etmişdi. Bəs görəsən nəyə görə Rusiya erməni XİN rəhbəri Ararat Mirzoya­nın tədbirə qatılması üzərində dayanır? Sə­bəb çox sadədir – İrəvan Kremlin hakim rol oynadığı Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının üzvüdür. O təşkilatın ki, hərbi təyinatlıdır və NATO ilə rəqabətdədir. Bu rəqabət isə bütövlükdə, ABŞ–Rusiya siyasi qarşıdurması xarakterinə malikdir. 

Əlbəttə, Qaluzinin söylədiklərini haqlı saymaq mümkündür. İlk növbədə ona görə ki, Birləşmiş Ştatlar Cənubi Qafqaz regionunun timsalında Rusiya ilə rəqabət platformasını genişləndir­məyə çalışır və mövcud xüsusda ölkənin söy­kənəcək yeri Ermənistandır. Tam aydındır ki, Vaşinqton İrəvanın Bakı ilə sülh gündəmini Moskvanın regiondan tamamilə sıxışdırılması motivlərinə kökləyib. Qaluzinin reaksiyasını doğuran ilk məqam məhz budur. Rusiya yaxşı bilir ki, Mirzoyanın NATO sammitində işti­rakı Bayramovun iştirakı ilə eyni müstəvidə dəyərləndirilə bilməz. Birinci toplantıya ölkə­sini Qərbə şirin satmaq naminə qatılıb, Azər­baycan isə özünün balanslı siyasət xəttinə sa­diqdir və bunu beynəlxalq müstəvidə hər kəs tam aydın dərk edir. 

M.Qaluzinin reaksiyasını doğuran ikin­ci məqam. Məlum olduğu kimi, Ermənistan üzvü olduğu KTMT ilə münasibətlərini gər­ginləşdirmək xətti götürüb. Bu xəttin icrasına 2022-ci ilin noyabrından başlanılıb. Həmin vaxt quruma rotasiya qaydasında sədrlik Er­mənistanda idi. Ölkənin baş naziri Nikol Pa­şinyan bu imkandan KTMT-ni Azərbaycana qarşı qaldırmaq naminə bəhrələnmək istəmiş­di. O, təşkilatın ölkəmizlə bağlı siyasi qərar çıxarmasına cəhd göstərmişdi. Çalışmışdı ki, KTMT Bakını işğalçı qiyafəsində tanısın. La­kin buna müvəffəq ola bilməmişdi. 

Qeyd edək ki, 2024-cü il başlayan­dan Ermənistan – KTMT müna­sibətlərində gərginlik artıb. Daha doğrusu, tamamilə yeni, dinamik məcraya qədəm qoyub. Əgər əvvəllər rəsmi İrəvan qu­rumdan narazılığını ümumi şəkildə ifadə edir­disə, daha çox onun lazımsızlığı görüntüsünü formalaşdırırdısa, bu ildən konkret məsələlər üzərində dayanır. Məsələn, N.Paşinyan bil­dirir ki, Ermənistan KTMT-dəki fəaliyyətini dondurub. O, eyni zamanda, ölkəsinin təşki­latdan tamamilə ayrılacağına dair mesajlar səsləndirir. Üstəlik, erməni rəsmiləri qurumun toplantılarına qatılmırlar. Nikol durumun KT­MT-nin Ermənistandakı məsuliyyət zonasını dəqiqləşdirməyənədək davam edəcəyini bil­dirir. Şübhəsiz, Qaluzin həm də bunu nəzərə alaraq İrəvanın NATO sammitində təmsilçili­yinə münasibət açıqlayır və deyir ki, Rusiya Ermənistanın qurumun ali səviyyəli toplantı­sında iştirakına görə təəssüflənir. 

Onu da bildirək ki, zaman-zaman erməni rəsmiləri KTMT-nin Er­mənistanın təhlükəsizlik tələ­batlarını ödəyə bilmədiyinə dair təbliğat aparırdılar. Bu məsələdə Azərbaycanı itti­ham obyektinə çevirirdilər. Belə nəticə hasil olurdu ki, KTMT ölkəmizin, guya, Ermənis­tana qarşı işğalçılıq niyyətinə susqun yana­şır. Bu isə ikincinin maraq və mənafelərini heçə saymaqdır. Ona görə də təhlükəsizlik məsələlərindən söz açan Qaluzin bildirir ki, İrəvan KTMT-nin üzvü olaraq qalır və hər­bi-texniki sahədə çoxsaylı ikitərəfli sazişlərin iştirakçısıdır. Lakin Ermənistan hakimiyyəti bunu nəzərə almaq, konstruktiv yanaşma or­taya qoymaq yerinə, Rusiya XİN rəhbərinin müavininin təbirincə desək, başqa yolu seçir. Başqa yol nədir? Əlbəttə ki, NATO-ya inteq­rasiya. Buna hətta NATO-ya qoşulmaq cəhdi də demək mümkündür. “Ermənistan NATO və ya alyansın ayrı-ayrı üzvləri ilə xüsusən NATO standartlarının tətbiqi, silahların alın­ması və ya birgə döyüş hazırlığı tədbirlərinin keçirilməsi baxımından qarşılıqlı əlaqəni ar­tırmağa üstünlük verir. Bütün bunlar həddin­dən artıq təəssüfdən başqa heç nəyə səbəb ola bilməz”, – deyən Qaluzinin İrəvanın Qərb­yönümlü hərbi bloka yaxınlaşmaq istəklərini kinayəli qarşıladığı aşkar görünür. 

Əlbəttə, M.Qaluzin ciddi mətləblərdən söz açır. O deyir ki, Ermənistanın məqsədi Rusiyanın strateji cəhətdən məğlubiyyətini arzulayan qüvvələrlə əməkdaşlığı dərinləşdir­məkdir. Bu isə ölkənin “öz əlləri ilə Cənubi Qafqazda vəziyyəti ciddi şəkildə pozmaq, öz təhlükəsizliyinə zərər vurmaq riskini daşıyır”. Qaluzin, həmçinin, Ermənistandakı mütəxəs­sislərin və siyasətçilərin belə ehtiyatsız ad­dımların hansı mümkün nəticələr doğuraca­ğını, nələrə başa gələcəyini anladıqlarını dilə gətirib. Göründüyü kimi, Rusiya XİN rəhbə­rinin müavini, kifayət qədər, açıq mətnlə xə­bərdarlıq edir. 

Yeri gəlmişkən, M.Qaluzin əvvəl­lər də Rusiya və xüsusən KTMT ilə münasibətlərdəki destruktiv mövqe səbəbi ilə Ermənistana xəbərdarlıq tonuna üstünlük verirdi. İndi, o, xəbərdarlıq ritorikasının konkret tərəfləri üzərində da­yanıb. Söhbət iqtisadi məsələlərin gündəmə gətirilməsindən gedir ki, 2024-cü il başlayan­dan mövcud məqamı digər Rusiya rəsmiləri də qabardıblar. Halbuki 2022-ci və 2023-cü illərdə bu tendensiya nəzərə çarpmırdı. Yəni, bir qayda olaraq, Ermənistan ittiham edir, Ru­siya isə onun cavabını ümumi şəkildə verir­di. Görünür, rəsmi Moskva ümumi ifadələrlə kifayətlənməyin heç bir nəticə vermədiyi qə­naətinə gəlib. Məhz buna görə də Qaluzin və başqaları durumu konkretləşdirirlər. Hərçənd, onların son sözlərini əvvəldə demək istəmə­dikləri göz önündədir. 

Bəli, Rusiya – Ermənistan münasibətləri baxımından iqtisadi məsələləri gündəmə gə­tirməyin özü də Moskvanın son sözü deməsi deyil. Kreml, hələlik, xəbərdarlığı xatırlat­malar tonunda edir. Bu mənada Qaluzinin də bəzi fikirləri var. Məsələn, o, Ermənistanın Rusiyanın hakim rol oynadığı Avrasiya İqti­sadi İttifaqı müstəvisindəki öhdəliklərindən söz açır. Bu, adi məsələ sayıla bilməz. Çünki Hayastanın son illərdəki iqtisadi inkişafında sözügedən platforma mühüm mövqeyə ma­likdir. Üstəlik, İrəvan Aİİ-yə ən az xeyir verən üzvdür. Yəni, az xeyir verir, amma çox mən­fəət əldə edir. 

Digər yandan, nəzərə alaq ki, Er­mənistanın NATO-ya can ataraq KTMT ilə münasibətlərini gərgin­ləşdirmək xətti, istər-istəməz, onun Aİİ ilə də əlaqələrinə mənfi yöndə təsir göstərəcək. Axı ola bilməz ki, İrəvan Rusiyanın hakim rol oy­nadığı bir təşkilatla münasibətlərini pozsun, digəri ilə sabit saxlasın. Belə bir şey yoxdur və olmayacaq da. Ona görə Qaluzin eyni anda iki stulda oturmağın yolverilməzliyini vurğu­layır. 

XQ-nin analitik qrupu