ABŞ Prezidenti uzunmüddətli sülh sazişinin Cənubi Qafqazı, Azərbaycanın regiondakı rolunu əsaslı şəkildə dəyişəcəyini bildirib 

Dünyanın baş “supergüc”ünün – ABŞ-nin liderinin dilindən ilk dəfədir ki, Azərbaycanın ünvanına təqdiredici, dəstəkləyici və xoşməramlı fikirləri eşidirik. “Bakı və İrəvan arasında sülh sazişi Cənubi Qafqazı dəyişəcək, eyni zamanda, Azərbaycanın da regiondakı rolunu əsaslı şəkildə dəyişəcək. ABŞ bu cəhdi dəstəkləməyə hazırdır. Biz gələcək nəsillərə borcluyuq ki, sülh və firavanlıq bizim başlıca prinsiplərimiz olaraq qalsın”. 

Ölkəmizin bölgədə güc və söz sa­hibi, əsas aktor olduğunun etirafı kimi qəbul edilə biləcək bu fikirlər Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidenti Cozef Baydenin Bakı Ekspo Mərkəzində Bakı Enerji Həftəsi çərçivəsində ke­çirilən 29-cu Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz – “Caspian Oil&Gas” və 12-ci Xəzər Beynəlxalq Energetika və Yaşıl Enerji – “Caspian Power” sərgilərinin açılış mərasiminin iştirakçılarına ün­vanladığı məktubunda yer alıb. Mək­tubu ABŞ Dövlət Departamentinin Enerji Ehtiyatları Bürosunun çoxtərəf­li enerji diplomatiyası üzrə baş müşa­viri Harri Kemian oxuyub. 

Bölgəyə sülhün ABŞ və Avropa platformalarından deyil, başqa coğ­rafiyadan gələcəyinə ilk dəfə müsbət münasibətin və yanaşmanın sərgilən­diyi açıqlama bölgədə Azərbaycanın yaratdığı reallığı Ağ Evin də qəbul erməsinin təzahürüdür, – desək, ya­nılmarıq. Deməli, Cənubi Qafqazda uzunömürlü münaqişənin son nöqtə­sinin vasitəçisiz, ikitərəfli formatda, həm də Xəzər hövzəsindəki qonşu ölkələrdən birində qoyulacağı artıq hamının, o cümlədən, bölgədə stra­teji maraqlarını gizlətməyən ABŞ-nin də razılaşdığı reallıqdır. Co Bayde­nin Bakıdakı tədbirə müraciətində səslənən tezis Ağ Evin bu məsələyə, fakriki olaraq, “xeyir-duası”nı verməsi deməkdir. 

* * * 

Co Baydenin sərgi iştirakçılarına ünvanladığı müraciətində diqqətdən yayınmayan ikinci vacib məqam isə Azərbaycanın cari ilin noyabrında evsahibliyi edəcəyi COP29-la bağ­lı idi. Əslində, ABŞ Prezidentinin bu məsələyə münasibətdə nümayiş et­dirdiyi mövqe əhəmiyyətinə görə sülh sazişi barədə açıqlamasından heç də geri qalmır. “COP29 Azərbayca­na əsas qlobal təşəbbüsləri irəlilət­mək üçün unikal imkanlar yaradır”,– deməklə ABŞ lideri, eyni zamanda, ölkəmizin BMT-nin ən nüfuzlu sam­mitinə evsahibliyi edəcəyinə dəstə­yini və bundan məmnunluğunu ifadə etmiş oldu. Etiraf etməliyik ki, Bakı Vaşinqtondan belə bir açıqlamanı gözləyirdi. Co Baydenin, xüsusilə, Azərbaycanın evsahibliyi edəcəyi COP29 Sammiti ilə bağlı birmənalı açıqlaması bir neçə gün əvvəl Konqresin 26 üzvünün ABŞ Dövlət De­partamentinə ünvanladığı təxribatçı müraciətinə cavab statusuna malik­dir. Məlum olduğu kimi, ermənipərəst konqresmenlər Azərbaycanın COP29-a evsahibliyinin qarşısını al­maq üçün ABŞ Dövlət Departamen­tinə çağırış ediblər. Onların arqu­mentləri budur ki, guya, Azərbaycan neft-qaz hasilatçısı olmaqla, ekologi­yaya zərər vuran ölkələr sırasında yer tutur və bu səbəbdən BMT-nin iqlim dəyişikliyi kimi qlobal sammitini keçirməyə haqqı çatmır. Co Bayden müraciətində Ermənistan–Azərbay­can münaqişəsinin həllinə sağlam və obyektiv yanaşma sərgilədiyi kimi, COP29 beynəlxalq layihəsinin ölkə­mizdə reallaşmasına da birmənalı mövqeyini ortaya qoydu: “COP29 Azərbaycana neft-qaz sektorundan metan emissiyalarının məhdudlaş­dırılması və “təmiz enerji” keçidinin inkişafı kimi əsas qlobal təşəbbüsləri irəlilətmək üçün unikal imkan yaradır. Azərbaycan enerji tarixi ilə bağlı növ­bəti fəsli yazmağa hazırlaşarkən, “tə­miz enerji”yə, metanın azaldılmasına artan diqqət və öhdəlik məni ruhlan­dırır. Xəzər dənizinin külək enerjisi­nin əhəmiyyətli potensialı gələcəkdə Azərbaycanın “təmiz enerji” ixracının neft-qaz ixracını üstələməsi ilə nəti­cələnə bilər”. 

Beləliklə, ABŞ Prezidenti Co Bay­den regional sabitliyin və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın Vaşinqton üçün prioritet məsələlərdən biri olduğunu təkcə Bakı Enerji Həftəsinə toplaşmış çoxsaylı xarici qonaqların diqqətinə deyil, bütün dünyaya bəyan etdi. 

* * * 

“COP29-a evsahibliyi edəcək ölkə kimi bu məsuliyyətli vəzifəni öz üzərimizə götürərkən bunun bü­tün üstünlüklərini və çətinliklərini çox yaxşı dərk edirik”. Bu sözləri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev dünən Bakı Ekspo Mərkəzində Bakı Enerji Həftəsi çərçivəsində keçirilən sərgilərin açılış mərasimindəki çıxı­şında deyib. Dünyada iqlim dəyişik­liyinin təsirinin ölkəmizdə də hiss olunduğunu, Xəzər dənizinin səviy­yəsinin ildən-ilə aşağı düşdüyünü vurğulayan Azərbaycan Prezidenti bildirib: “Xəzər dənizinə axan çaylar başqa ölkələrdən qaynaqlanır. Bizim bu təbii fəlakətlə bağlı heç bir məsu­liyyətimiz yoxdur. Biz buna çox ciddi yanaşmalıyıq. Biz əlimizdən gələni edəcəyik ki, yeni su bəndləri və kol­lektorları inşa edək”.

Dövlətimizin başçısının çıxışında səsləndirdiyi bu fikirləri Azərbaycanın bölgədəki, həmçinin dünyadakı gücü­nü və nüfuzunu hələ də qəbul etmək­də çətinlik çəkən bədxahlara mesaj sayıla bilər. Onlar, gec də olsa, bu re­allıqla hesablaşmalı olacaqlar. Necə ki, dünyanın “böyük gücləri” Azərbay­canla bərabərhüquqlu tərəfdaş kimi danışmağa başlayıblar... 

Rasim MUSABƏYOV, 
Milli Məclisin deputatı

Bakı Enerji Həftəsi tədbiri ilə bağlı ənənəvi müraciətlər həmişə olub. Amma ABŞ Prezidentinin budəfəki müraciəti onu göstərir ki, bu ölkənin Konqresində, Dövlət Departamentində Azərbaycanın əleyhinə çalışan qüvvələrin ermə­nipərəst fəaliyyəti heç bir nəticə vermədi. Bu, birmənalı şəkildə belədir. 

Şükürlər olsun ki, ABŞ-nin xa­rici siyasətini yalnız Konqres və Dövlət Departamenti formalaşdır­mır. Bu məsələlərdə Pentaqonun, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin, Ener­getika Nazirliyinin mövqeyi, sözlə­rinin çəkisi kifayət qədər böyükdür. Hesab edirik ki, hazırda bu institut­lar Ağ Evə öz təsirlərini göstərməyə başlayıblar. Bunun nəticəsidir ki, rəsmi Vaşinqton Erministan və Azərbaycan arasında sülh sazişi­nin bağlanmasını dəstəkləyir. Bax­mayaraq ki, sülh danışıqları heç də Vaşinqtonun himayəsi altında deyil, sonuncu dəfə ikitərəfli formatda Al­matıda keçirilib. Ağ Evin COP29-la bağlı mövqeyi də hamı üçün aydın və anlaşılandır. Bu məsələdə də ABŞ-dəki müəyyən qüvvələr Azər­baycanın neft-qaz ölkəsi olmasını, guya, bizdə demokratiyanın yox­luğunu bəhanə gətirərək, BMT-nin iqlimlə bağlı qlobal sammitinə ev­sahibliyi etməyimizə qarşı çıxırdı­lar. 

Co Bayden öz məktubunda göstərir ki, Azərbaycan, sadəcə, Avropa qitəsi üçün neft və qaz ix­racatçısı kimi yox, həm də “yaşıl enerji” sahəsindəki önəmli rolunu daha da artıracaq. Yəni, bu is­tiqamətdə ciddi planları var. Məhz buna görə Azərbaycanın qüdrət­li dövlət, etibarlı tərəfdaş, sülhün təminatçısı kimi bölgədə əhəmiy­yətini vurğulayan ABŞ Prezidenti ölkəmizin Avropanın energetika sahəsində də əhəmiyyətinin artma­sına müsbət münasibətini bildirib. 

Co Baydenin məktubundakı tezislər Azərbaycan–ABŞ müna­sibətlərini münasib çərçivəyə sal­maqdan ötrü ciddi addım sayılıma­lıdır və bunu yalnız alqışlamaq olar.

İmran BƏDİRXANLI
XQ