Erməni separatizminin anti-Azərbaycan ritorikası Qərbin Cənubi Qafqaz maraqlarına qarşı

Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin iyulun 15-də Azərbaycanın Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında özünün vasitəçiliyi ilə Brüsseldə keçirilmiş görüşünün yekunlarına dair açıqlamasında Qarabağa humanitar yardımların daşınması üçün Ağdam yolundan istifadəni təqdir etməsi, Ermənistanın siyasi dairələrində nəinki böyük narazılıq yaradıb, hətta aşkar qıcıq doğurub. 

Cənab Mişel belə fikir bildirərkən, əlbəttə, ilk növbədə insan amilinə söykənib. Yəni, Aİ üçün prinsipial məqam Qarabağda ermənilərin yaşam hüququnun təminatıdır. Qurum bunun kim tərəfindən gerçəkləşdirildiyinə elə də əhəmiyyət vermir. Ancaq, heç şübhəsiz, ərazi Azərbaycanındırsa, öz əhalisinin də qayğısına qalmalı olan tərəf odur. Doğrudur, Ş.Mişel bu fikri açıqdan-açığa bildirməsə də, mövzuya toxunması onun Qarabağın Azərbaycana sa­hibliyi ilə razılaşdığını göstərdi. Böyük ölçüdə razılaşan, Bakının haqlarını tanıyan isə kollek­tiv Qərbdir. 

***

Məlum olduğu kimi, Brüssel görüşündən bir neçə gün keçməmiş, Qarabağdakı separat­çılar bir qrup kütləni Ağdam-Əsgəran yoluna etiraz aksiyasına çıxartdılar. Aksiyaçılar açıq şəkildə bildirdilər ki, məqsədləri Azərbay­candan gələn humanitar yardımın qarşısını kəsməkdir. O da şübhə doğrumur ki, bu, bə­yanat səsləndirib Azərbaycanla Ermənistan arasındakı normallaşmaya əks mövqe qoyan Rusiya tərəfindən idarə olunan “ssenari” idi. Hər halda “təşəbbüsün” Moskvanın bölgədəki adamı olan Ruben Vardanyanın başçılığı ilə gerçəkləşməsinə başqa ad tapmaq olmur. Bilə­vasitə bəyanata gəldikdə isə söhbət Rusiyanın Xarici İşlər Nazirliyinin iyulun 15-də yaydığı sənəddən gedir. Belə nəticəyə gəlmək müm­kündür ki, Kreml Brüssel görüşünün, ümumən Qərb vasitəçiliyinin nəticələrini tanımamaqda israrlıdır. 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli Bəyanatı, bir növ, ehkamlaşdırmaqda da həm­çinin. 

***

Təbii ki, istər Rusiya XİN-in bəyanatı, istərsə də Ermənistan daxilində baş verən pro­seslər Qərbi də hərəkətə keçməyə vadar edir. Qərb görür ki, Moskva hər həchlə Cənubi Qafqaz bölgəsində normallaşmaya maneçilik törədir. İndiki halda məsələyə reaksiya verən isə vasitəçilik missiyasını üzərinə götürmüş Avropa İttifaqının özüdür. Bu baxımdan quru­mun Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi Toivo Klaarın fikirləri maraqlıdır. 

Ş.Mişeldən fərqli olaraq, Klaar daha konkret mövqe orataya qoyub və bildirib ki, “Laçın bağlanıb, Ağdamdan istifadə etsinlər”. Yəni, təxminən belə: demirsiniz ki, Qaraba­ğın erməni əhalisi humanitar böhran yaşayır, məhrumiyyət və iztirab içindədir, buna sə­bəb Laçın yolunun bağlanması və humanitar yüklərin daşınmasında problemlərin yaran­masıdır? Deyirsiniz, o zaman buyurun, yol var – Ağdam-Əsgəran yolu. Üstəlik, Qarabağ ermənilərinin düşdükləri pis durumdan çıxa­rılmasına yönələn niyyət də ortadadır. Söhbət ölkəmizin xoş niyyətindən, humanist mövqe­yindən, ən əsası isə bölgə ermənilərinə vətən­daş kimi yanaşmasından gedir. Nəzərə alaq ki, bu yanaşma, eyni zamanda, dövlətin konstitus­yon təminatları gerçəkləşdirmək funksiyasının icrasını rəhbər tutmaqdadır. Görünür, belə bir təminatın həyata keçməsini, yəni Azərbayca­nın Qarabağa sahiblənməsini istəməyənlər var və onların hərəkətə keçdikləri aşkardır. 

Əlbəttə, cənab Klaar fikirləri ilə əslində Azərbaycanın xoş niyyətinə köklənir. Axı, Ermənistan rəhbərliyi uzun müddətdir bey­nəlxalq ictimaiyyəti Bakının Qarabağda, guya etnik təmizləmə gerçəkləşdirmək istəməsi kimi avantürist fikirlə çaşdırmağa çalışır. İstər Mişelin, istərsə də Klaarın açıqlaması göstə­rir ki, belə bir niyyət yoxdur və olmayacağı­na da yüksək səviyyəli təminat var. Deməli, Qərb Azərbaycan Prezidentinin, ümumən ölkəmizin rəsmilərinin sözlərinə etimad edir. O da görünür ki, Qarabağa sahiblənməyimizi istəməyənlər bu etimada da qısqanc münasibət bəsləməkdədirlər. 

***

Ancaq Mişelin və Klaarın açıqlamaları onu da göstərdi ki, Ermənistanın rəhbərliyi və si­yasi dairələri Qarabağda separatizmə son qoy­maq niyyətindən uzaqdır. Həm rəsmi İrəvan, həm də həmin siyasilər, eləcə də Qarabağdakı separatçı tör-töküntülər əməlləri ilə sübuta ye­tirirlər ki, məqsədləri qondarma rejimin möv­cudluğunu qorumaqdır. Əlbəttə, ikincilər birin­cilərdən fərqli olaraq, daha aktivdirlər. 

Ermənistan hakimiyyəti yaxşı anlayır ki, baş nazir Nikol Paşinyan iyulun 15-dəki Brüs­sel masasında Qarabağ ermənilərinin hüquq və təhlükəsizliyi məsələsini uduzub. Ona görə əvvəlki sarsaq ritorikanı qabartmır. Yalnız sey­riçi kimi prosesləri müşahidə edir ki, gedişata əsasən hansısa, belə demək mümkünsə, tuta­caq yer tapsın. Nəzərə alsaq ki, susmaq razı­lıq əlamətidir, o zaman Paşinyan iqtidarının ölkədəki ruspərətslərin, habelə revanşist kə­simin fəallaşmasına göz yumması diqqətdən yayınmır. 

***

Həmin revanşistlərdən biri də Ermənista­nın üçüncü prezidenti Serj Sarkisyanın Res­publikaçılar Partiyasının sədr müavini, hazırda həbsdə olan Armen Aşotyandır. Əlbəttə, azad­lıqdan məhrub edilmiş şəxsin özünün facebo­ok profilində fikir paylaşmasının nə dərəcədə mümkünlüyü barədə söz açmayacağıq. Aşot­yan bu işi kiməsə tapşıra bilər. Həmin fikrin mediada tirajlanmasında da qeyri-adi heç nə yoxdur. Çünki Ermənistanın media seqmenti Rusiyanın və ruspərəstlərin nəzarətindədir. Başlıca məqam isə vurğuladığımız kimi, sus­mağın razılıq əlaməti olmasıdır. 

Bəli, Ermənistan hakimiyyəti Azərbay­canla normallaşma prosesinin hazırkı gündə­mini təşkil edən humanitar yardım məsələlə­rinə münasibətdəki əks fikirləri müqavimətsiz qarşılayır. Görünür, bu cür fikirlərdə özünə təhlükə hiss etmir. Habelə, belələrinin eti­razını dünyaya Qarabağın erməni ictimai rəyinin dirənişi fonunda göstərməyi planlaş­dırır. Xankəndidəki aksiyaya oxşar şeylər də bundan xəbər verməkdədir. Paşinyan iqtidarı susur, ancaq İrəvandakı ruspərəst media “fəa­liyyətdədir” və faktiki olaraq hakim çevrənin müəyyən mənada qapalı saxladığı barışmazlıq ritorikasına immunitet qazandırır. 

Əlqərəz, Aşotyan cənab Klaarın “Laçın bağlanıb, Ağdamdan istifadə etsinlər” düşün­cəsinə qarşı çıxarkən, uzaq tarixə baş vurur və bildirir ki, Aİ təmsilçisinin dediklərini Fransa inqilabı zamanı başı kəsilən Kraliça Maria Antuanettanın məşhur ifadəsi ilə müqayisə et­mək olar – “Kasıbın çörəyi yoxdur, qoy tort yesin!”. 

Sarkisyanın müavini çörək dedikdə dövlət quruluşu qismində təqdim etdiyi separatçılığı nəzərdə tutur. Tort isə hər halda Azərbaycanın Ağdam yolu ilə göndərmək istədiyi və qarşı­sı alınan humanitar yardımıdır. Belədə sual yaranır: kasıbın tortu yoxdursa, çörək nəyinə lazımdır? Quru-quru yemək üçün? Bəli, illərlə Aşotyanın da sıralarında təmsil olunduğu par­tiyanın lideri S.Sarkisyan nəinki Ermənistan əhalisini, eləcə də Qarabağ ermənilərini kasıb, ac-yalavac yaşamağa məhkum duruma salıb. Bu gün arsız-arsız həmin kasıblardan müba­rizə tələb edir. Özü də bilə-bilə ki, mübarizə haqsızdır, tam şəkildə səmərəsizdir. 

Hazırda Ermənistan cəmiyyətində haqqın­da söz açdığımız haqsız və səmərəsiz ritori­kanı gücləndirmək yolu tutulmaqdadır. Bu məqsədlə ölkə hakimiyyətinin zaman-zaman Azərbaycana qarşı istifadə etdiyi “arqumentə” baş vurulur. Arqument isə budur ki, guya Azər­baycan iqtidarı anti-demokratikdir və belə bir hakimiyyət Qarabağ ermənilərinin normal yaşamını təmin edə bilməz. Bu fikri qabar­danlar isə ölkədəki revanşist kəsimin təmsil­çiləridir. Barəsində söz açdığımız Aşotyan da onların ən “irəli” gedənlərindən biridir. Baxın, Aşotyan Klaarı nəzərdə tutaraq sual verir ki, “görəsən, bir avropalı məmur, əgər belə im­kanı olsaydı, Varşava gettosunun təqib etdiyi yəhudilərə, onları mühasirəyə alan nasistlərlə “inteqrasiyanı” təklif edərdimi?”

***

Göründüyü kimi, Qarabağda separatizmin davamı baxımından ölkəmiz barədə mənfi rəy yaradılması əsas götürülür. Əslində, durumun belə şəkil almasında elə həmin Klaar da gü­nahkardır, onun dostları da. Onların, ümumən Qərbin zaman-zaman Azərbaycana qarşı hə­yata keçirdiyi ikili standartlar siyasəti və hə­min siyasətdən irəli gələn yanlış və qərəzli yanaşma hazırda bumeranq effekti kimi Avro­panın özünə qayıdır. Yəni, erməni separatizmi bəzi beynəlxalq dairələrin ölkəmizlə bağlı, obrazlı desək, səpdikləri qərəz toxumlarını cü­cərtməklə məşğuldur və aydın görünür ki, bu “məşğuliyyət” Avropanın Cənubi Qafqaz ma­raqları ilə ziddiyyət təşkil etməkdədir. Deməli, Qərb əvvəldən strateji düşünməli, praqmatik olmalı və indiki durumu görməli idi. Amma bacarmadı. Halbuki bunun üçün yalnız bir şey lazım idi - ədalətli olmaq. 

Bəli, ədalətsizlik başqa bir ədalətsizliyi doğuran təbiətə malikdir. Baxın, Aşotyanla yanaşı, Qarabağdakı separatçı rejimdə saxta ombudsman vəzifəsini tutan Geqam Stepan­yan da Klaarın bəyanatını tənqid edərkən, eyni “motivə” əsaslanmaqdadır. Stepanyan həm Azərbaycan hakimiyyətinin, guya qeyri-de­mokratik olduğunu qabardır, həm də ölkəmiz daxilində ermənilərə qarşı kəskin nifrətin ol­duğunu iddia edir. 

Əlbəttə, demək olmaz ki, orta statistik azərbaycanlı ermənilərə xoş münasibət bəslə­yir. Ortada 30 ilə qədər davam etmiş işğal döv­rü, Xocalı dəhşəti var. Necə deyərlər, yaraların qaysaq bağlaması üçün zaman lazımdır. Eyni şeyi ermənilərlə də bağlı söyləmək mümkün­dür. Nəzərə alaq ki, 44 günlük müharibə nəin­ki Ermənistan dövlətini çökdürüb, ümumən dünya erməniliyini rüsvay duruma salıb... 

***

Bəli, ümumən, saxta ombudsmanın de­dikləri absurddur. Bu absurdu tapıb çıxarmaq üçün Stepanyanın gün ərzində hansı qidaları qəbul etdiyini müəyyənləşdirməyə ehtiyac var. Çünki o, fikirləri ilə sarsaqlığın dibinə enir və bildirir ki, Azərbaycanda bu günlər­də keçirilmiş sorğuda respondentlərə belə bir sual ünvanlanıb: 2025-ci ildə Rusiya sülhmə­ramlıları Qarabağdan çıxdıqdan sonra erməni uşağı ilə görüşəndə nə edəcəksiniz? Sən demə, respondentlərin 17 faizi uşağı köləyə çevirib satacağını, 22 faizi isə onu balta ilə tikə-tikə doğrayıb itlərə yedizdirəcəyini bildiribmiş. Absurd olar, ta beləsi görünməyib... 

Əslində, G.Stepanyanın haqqında söz aç­dığı sorğunun “nəticələrində” əksini tapanlar tipik erməni vəhşiliyinin, o cümlədən onların havadarlarının tarix boyu törətdikləri qeyri-in­sani hərəkətlərin ifadəsindən başqa bir şey deyil. Yaşadığım coğrafi məkanın tarixi belə vandallıq səhnələri ilə doludur. Yəni, saxta ombudsman öz düşüncəsinin “məhsulu” olan nacinsliyi azərbaycanlılar üzərinə kökləmək yolu tutur. O, açıqlamasının sonunda nəticəyə gəlir: “Ağdamdan Xankəndinə humanitar yar­dım? Toivo Klaar, sən dürüst deyilsən. Azər­baycan cəmiyyəti ermənilərə qarşı nifrətlə doludur”.

***

Göründüyü kimi, G.Stepanyan 2025-ci il­dən, yəni Rusiya sülhməramlılarının Qarabağ­da qalma müddətinin bitəcəyi tarixdən danışır. Məlumdur ki, Moskva Qərb tənzimləməsinin Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin nor­mallaşmasına yönələn məntiqini Qarabağdakı Rusiya sülhməramlılarının mövcudluğuna təhlükə kimi görür. Həqiqətən də Bakı ilə İrə­van anlaşırsa, bölgənin Azərbaycana məxsus­luğu qəbul edilirsə, üstəlik ölkəmizin erməni əhali ilə bağlı təminatları məqbul sayılırsa, o zaman Rusiya sülhməramlılarına ehtiyac qal­mır. Deməli, ehtiyacı “əsaslandırmaq” zərurəti meydana çıxır. Və deməli, Stepanyan üçün “sorğu” keçirənlərin kimin “tapşırığını” yerinə yetirdiyini də müəyyənləşdirmək çətinlik ya­ratmır. Ehtimal etmək mümkündür ki, 2025-ci ilədək Azərbaycanda belə saxta sorğular çox “keçiriləcək”. Axı “Şimal küləyi” əsməlidir. Əsməlidir ki, Stepanyanlar və digər separatçı yanların “geyindikləri” görünsün.

Ə.CAHANGİROĞLU, “Xalq qəzeti”