Ermənistan parlamenti yaxın vaxtlarda Roma statunu ratifikasiya edə bilər. Amma etməməsi də mümkündür. Hər bir halda sənədin ölkənin ali qanunverici orqanına göndərilməsi gözlənilir. Bu barədə məlumatı Ermənistanın Nazirlər Kabinetinin ictimaiyyətlə əlaqələr və informasiya idarəsinin rəisi Armen Xaçatryan verib. 

Qeyd edək ki, bu il martın 24-də Ermənistanın Konstitusiya Məh­kəməsi Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin əsasını təşkil edən Roma Statutunun konstitusiyaya uyğun olduğunu və hökumətin sazişin rati­fikasiyası prosesini davam etdirməsinin mümkünlüyünü açıqlamışdı. Ermənistan konstitusiyasının 116-cı maddəsinə əsasən, parlament bey­nəlxalq müqavilələri ratifikasiya edir. Bu isə o deməkdir ki, Roma statutu ali qanunverici orqanın təsdiqi olmadan qüvvəyə minə bilməz.

Konstitusiya Məhkəməsinin qərarın­dan sonra Ermənistan hökumətinin üç ay vaxtı var idi ki, sənədi parlamentə gön­dərsin. Amma xeyli vaxtdır prosedur icra olunmur. O da məlumdur ki, bir müddət öncəyədək sözügedən konvensiya ilə bağlı ölkənin rəsmi qurumlarının da yek­dil mövqeyi yox idi. Ola bilər, hazırda ye­kun qərar var. 

Onu da qeyd edək ki, haqqında söz açılan məsələ xeyli dərəcədə mübahisəli və ziddiyyətlidir. Çünki bir tərəfdən ölkə daxilində baş nazir Nikol Paşinyana qar­şı çıxan qüvvələr bildirirlər ki, Roma sta­tunun ratifikasiyası Rusiya ilə onsuz da xoş təsir bağışlamayan münasibətlərin daha da pisləşməsinə gətirib çıxaracaq. İkincisi, ən əsası isə sənəd Ermənistana daxil olacağı təqdirdə, Rusiya Preziden­ti Vladimir Putinin həbsini nəzərdə tutur. İndi sual yaranır: Ermənistan parlamenti Roma statutunu ratifikasiya edəcəkmi? 

Yeri gəlmişkən, bir ara Ermənistan hökumətinin Roma statutunun ratifika­siyası prosesini dondura biləcəyinə dair xəbərlər də yayılmışdı. Bu barədə aprel ayında yerli “Qraparak” qəzeti yazmışdı. Nəşr öz mənbələrinə istinadən bildirmiş­di ki, hələ indiyə qədər Ermənistan rəh­bərliyi rəsmi Moskvanı Roma statutunun ratifikasiyasının Rusiya hökumətinə və prezident V.Putinə qarşı yönəlmədiyinə inandıra bilməyib.

Bu yerdə Rusiyanın Xarici İşlər Na­zirliyinin İrəvanın sözügedən konvensi­yaya qoşulmaq niyyətinin Moskva üçün qəbuledilməzliyini açıqladığını da yada salaq. Eyni zamanda, Ermənistan par­lamentinin spikeri Alen Simonyanın rati­fikasiya məsələsinə bir neçə ay əvvəlki münasibətini də həmçinin. A.Simonyan tələsməyin qeyri-məqbulluğunu bildirərək demişdi ki, bu səmərəsiz addım Rusiya­ya münasibətdə yanlış olardı. Deməli, bir sual da yaranır: Ötən müddətdə Qərb dairələri Paşinyan administrasiyasının statutun vacibliyinə, xeyir gətirəcəyinə inandıra bilib, ya yox?

Əslində, Roma statutu ilə bağlı pro­sesləri incələyərkən, Ermənistan iqtidarı üçün seçim anının yetişdiyini də söyləyə bilərik. Ölkənin yönü onsuz da Qərbədir. Sadəcə, sözügedən sənəd bu istiqamə­tin, belə demək mümkünsə, qətiyyətlilik sınağıdır. Sənəd, həmçinin, Ermənista­nın üzünü yenidən Rusiyaya çevirməyə­cəyinin təsdiqlənməsi nöqteyi-nəzər­dən də indiqator rolunu oynamaqdadır. Şübhəsiz ki, bu, Qərbin ciddi təminatları ilə mümkündür. Həmin təminatlar varmı? Bu barədə söz açmaq çətindir. Çünki İrəvanin böyük ölçüdə Qərbdən gördüyü sözdə dəstəkdir, başqa heç nə. 

Bəli, əgər Ermənistan parlamenti Roma statutunu ratifikasiya etsə, bu o demək olacaq ki, ölkənin Şimala siyasi yolu tamamilə bağlanır. Bəs, etməsə? Belə nəticəyə gələ bilərik ki, o zaman Qərbin baş nazir Nikol Paşinyan hakimiy­yətinə etibarı sarsılacaq. Ancaq hər bir halda Ermənistan parlamentinin sənədin ratifikasiyasından yan keçəcəyi daha real görünməkdədir. 

Tam mümkündür ki, Paşinyan Qərb­dəki dostlarına özünün anlayışla qəbul olunması ilə bağlı xahiş etsin. Nəhayət, Rusiyanın, loru dildə desək, burnunun ucunda olan Ermənistandır, Nikolun qərbli dostları yox. Bəs, o zaman nə üçün Ermənistan Konstitusiya Məh­kəməsi sənədi qəbul edərək vəziyyəti dramatikləşdirmişdi? Bu yerdə ölkə hö­kumətinin aylardır onu parlamentə təq­dim etməməsinin, prosesi yubatmasının səbəbləri barədə də söz açmaq ehtiyacı duyulmaqdadır. Məsələ ondadır ki, Roma statutu İrəvan üçün Kremlə bir növ min­nət sənədidir. Nikol Putinə təxminən belə demək istəyir: Bax, mənə təzyiq göstərir­lər, amma qəbul etmirəm. 

Digər tərəfdən, nəzərə alaq ki, N.Pa­şinyan statut məsələsini aylardır gündəm­də saxlamaqla, ölkəsindəki anti-Rusiya vektorunun nə dərəcədə inkişaf edəcəyi­ni gözləyib. Mövcud kontekstdə Moskva­nın erməni mənafeyi kimi meydana çıxan məsələlərə reaksiyasını da nəzərdən ke­çirib və görüb ki, Rusiya özünün erməni sevdasından daşınmayıb. Yəni, Kreml və ona yaxın dairələr İrəvanın çıxardığı bü­tün anti-Rusiya oyunlarına rəğmən, səbrli və təmkinli davranıblar. Odur ki, hazır­da Ermənistanın şimal qonşusu ilə açıq konfrantasiyaya getmək istəməyəcəyini proqnozlaşdırmaq mümkündür. 

Məsələnin başqa tərəfinə də diqqət yetirək. Onsuz da son dövrlər Paşinyan iqtidarı Rusiyaya qarşı çıxmaqdadır. Ni­kol, faktiki olaraq, Azərbaycan-Ermənis­tan nizamlamasının Rusiya formatını iflic duruma salıb. Onun Kollektiv Təhlükə­sizlik Müqaviləsi Təşkilatı müstəvisindəki anti-Rusiya demarşları da adi hal alıb. Yəni, Ermənistan hakimiyyəti onsuz da Moskva ilə ziddiyyətlər baxımından öz boynunu xeyli aşıb. Belə bir durumda Roma statutunun da əlavə olaraq qəbulu, müəyyən mənada “qırmızı xətti” keçmək effekti yaradan məsələdir və bunu Ermə­nistan hakimiyyəti də gözəl anlamaqda­dır. 

Ə.CAHANGİROĞLU, “Xalq qəzeti”