“Dünən Ermənistan–Azərbaycan sərhədində baş vermiş insident Ermənistan tərəfindən məqsədyönlü şəkildə törədilmiş təxribatdır”. Bunu Prezident İlham Əliyev aprelin 12-də ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri, Şimali Makedoniya Respublikasının Xarici işlər naziri Buyar Osmanini qəbul edərkən deyib. 

Dövlətimizin başçısı Ermənistanın təxribatı məntiqini qabartmaqla, heç şübhəsiz, bunu ATƏT-in də maraqlı olduğu Cənubi Qafqaz regionunda dayanıqlı sülhün və əmin-amanlığın formalaş­masına ciddi maneə və təhdid kimi qiy­mətləndirməkdədir. Hazırkı durumda isə beynəlxalq ictimaiyyətin məsələni məhz ölkə rəhbərimizin vurğuladığı tərzdə qə­bul etməsi və İrəvana təzyiq vasitələrini işə salması son dərəcə aktualdır. Həm də ona görə ki, Ermənistana təzyiq ölkəni 44 günlük müharibə ilə üzləşdiyi acınacaqlı aqibətin təkrarlanmasından sığortalamaq istiqamətində çağırışdır. İndiki halda bu çağırış Prezident İlham Əliyevin fikirləri­nin timsalında, ali səviyyədə səslənmiş xəbərdarlıq mahiyyəti daşımaqdadır. Nəzərə alaq ki, xəbərdarlığa məhəl qo­yulmamasından doğan reallıq yeni mü­haribə perpektividir. ATƏT isə bölgədə sabitliyin tərəfdarı olduğundan, heç şübhəsiz, qurumun fəaliyyətdə olan sədri İrəvana ölkəmizin qətiyyətli mövqeyini nəinki çatdırmalı, hətta anlatmalıdır. 

Əlbəttə, müxtəlif xarici qüvvələrə – Avropa İttifaqının missiya patronajlığına, Fransa jandarmlarına, alman polislərinə, habelə, İran dronlarına, Hindistan raket­lərinə güvənən erməni baş nazir Nikol Paşinyanın və onun komandasının xə­bərdarlıqdan nəticə çıxarıb-çıxarmaya­cağını əlahəzrət zaman göstərəcəkdir. Bir şey qəti məlumdur ki, zaman, özünün avantürist mövqeyindən əl çəkməyən, Ermənistanın əleyhinə işləməkdədir.

***

Prezident İlham Əliyev ATƏT-in fəa­liyyətdə olan yeni sədri ilə görüşündə Ermənistanla Azərbaycan arasındakı ha­zırkı sülh prosesinin istiqamətlərini, heç də əbəs yerə vurğulamır. Bu, o deməkdir ki, ölkəmiz prinsipial mövqeyindədir və İrəvanın prosesdəki manipulyasiyalarına meydan verilməyəcək. Dövlətimizin baş­çısının normallaşma ilə bağlı söz açdığı iki istiqamətə gəlincə, bunlardan birincisi Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasıdır, digəri isə Qarabağın erməni əhalisinin reinteqrasi­yası. 

Yeri gəlmişkən, bildirək ki, bu iki məqam bir-birindən kifayət qədər incə şə­kildə fərqlənməkdədir. Çünki Bakı İrəvan­la perspektiv sülh müqaviləsinə Qarabağ erməniləri ilə əlaqədar hansısa müddəa­nın əlavə olunmasına qarşıdır. Sadəcə ölkəmiz sırf humanitar məqsədlərlə, yəni insan amilini və bölgə ermənilərinin uzun müddət Azərbaycan yurisdiksiyasından kənarda qaldığını nəzərə alaraq, reinteq­rasiyanın əlahiddəliyi məntiqini qabardır. Bu qabartma, heç bir halda, xüsusi im­tiyaz, Ermənistan hakimiyyət dairələrinin xam xəyallarındakı kimi, ayrıca statuslu icma şəklində tanınma deyildir. Bütün bunların rəsmi şəkildə vurğulanmasına ümid bəsləmək yersizdir. Çünki Azərbay­can dövləti məsələnin yolverilməzliyi xət­tinə sadiqdir. 

***

Yazımızın bu yerində ATƏT-in fəaliy­yətdə olan sədri B.Osmaninin fikirlərinə nəzər salaq. O, dövlətimizin başçısı ilə görüşdə bildirib ki, ATƏT-in fəaliyyət­də olan sədri kimi Şimali Makedoniya “Hər şey insanlar üçün” konsepsiyası­nı əsas götürüb. Cənab Osmani qar­şıdakı müddətdə də mövcud xüsusda insanlara köklənən siyasətin həyata keçirilməsi istiqamətində çalışacaqsa, deməli, bu fəaliyyət həm də ATƏT-in Azərbaycan-Ermənistan münasibətləri­nin normallaşması baxımından prioritet kimi ön plana çıxacaqdır. 

Belə nəticəyə gəlmək mümkündür ki, yeni sədr təmsil etdiyi qurumun iş dəst-xəttinə çevriləcək “Hər şey insanlar üçün” prioriteti haqqında Ermənistan rəh­bərliyini ciddi surətdə maarifləndirməlidir. Ona görə ki, Paşinyan administrasiyası, eləcə də ölkənin şovinist dairələri və dün­ya erməniliyi Qarabağ ermənilərini insan kimi qəbul etsin, onların taleyini siyasi spekulyasiya, ambisiya alətinə çevirmə­sin, ortaya iradə qoysun. 

Bəli, “Hər şey insanlar üçün” dür­sə, deməli, suveren Azərbaycan ərazisi olan Qarabağda yaşayan ermənilərə də hansısa xüsusi dövlət, yaxud dövlət bir­ləşməsi, indiki halda separatçı təmayül axtarmaq cəhdləri qəbuledilməzdir. Daha doğrusu, bu, Ermənistan hakimiyyətini və onun havadarlarını düşündürməlidir. Məsələnin qoyuluşunu ATƏT-in ali səviy­yəli təmsilçisi anlatmalıdır və prinsipial şəkildə bildirməlidir ki, Qarabağ suveren Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq hüquqla təsdiqlənmiş torpağıdır. Həmin torpaqda nəinki ermənilərin, eləcə də digər millətlərin layiqli həyat sürmələrinə dair məsuliyyət və öhdəlik varsa, yaxud yaranacaqsa, bu, İrəvanla bölüşülməyə­cək bir vəzifədir və onun icrasına dair durum, ümumən, dünyada qərarlaşmış insan hüquq və azadlıqları kontekstində dəyərləndirilə bilər. Burada Ermənista­nın, yaxud da hər hansı kənar qüvvənin qiymətləndirməsi keçərsizdir, mövcud istiqamətdəki təşəbbüskarlıq, həmçinin təəssübkeşlik separatçılıq niyyətinin ifa­dəsindən başqa bir şey deyil. Bir halda ki, Azərbaycan dövləti və şəxsən Prezi­dent İlham Əliyev Qarabağ ermənilərinin layiqli həyat sürmələrinə təminat verdiyi­ni açıqlayır, buna hörmətlə yanaşmaq və vəziyyətlə barışmaq mütləqdir. 

***

Əslində, Azərbaycan Prezidentinin ATƏT təmsilçisi ilə görüşdə səsləndirdiyi fikirlər də haqqında söz açdığımız həm bəzi məqamların qəbuledilməzliyinin, həm də gələcək təminatın diqqətə çatdı­rılması idi. Dövlətimizin başçısı reinteq­rasiya məntiqini, məhz, buna görə irəli sürür və mövcud istiqamətdə görülmüş işləri vurğulayır. Cənab İlham Əliyev bil­dirir ki, Azərbaycan Qarabağın erməni sakinlərilə birbaşa təmasların həyata ke­çirilməsi istiqamətində Bakıda görüşlərin təşkilinə dair təkliflərlə çıxış edib, ölkəmiz tərəfindən xüsusi nümayəndə təyin olu­nub. Məqsəd isə reinteqrasiya ilə yanaşı, həm də müxtəlif infrastruktur layihələri­nin müzakirəsidir. O layihələrin ki, onlar Qarabağın erməni əhalisi üçün yaşam təminatıdır. İndi malik olduqları həyat şə­raitindən qat-qat üstün yaşamın təminatı. 

Lakin məlumdur ki, hazırda Qarabağ ermənilərindən ölkəmizin bu mövqeyinə pozitiv münasibət istisnadır. Ona görə yox ki, onlar Azərbaycanın hakimiyyəti altında yaşamaq istəmirlər (bəlkə belələri də var – red.), o səbəbdən ki, məsələnin gerçəkləşməsinə qarşı çıxan qüvvələr iş başındadırlar. Bəli, Qarabağın erməni əhalisi tipik erməni xəstəliyindən doğan psixozun qurbanlarıdır.

Fakt budur ki, Azərbaycan Respub­likası Prezidentinin Administrasiyası iki dəfə ölkəmizin erməni sakinlərini Bakıya dəvət edib. ATƏT bölgədə sülhün təmi­natında maraqlı, həmçinin “Hər şey in­sanlar üçün” şüarını irəli sürən tərəf kimi bunu da nəzərə almalıdır və Ermənistanı, yumşaq desək, inandırmağa çalışmalıdır. Daha doğrusu, ATƏT də erməni siyasilə­rin başına ağıl qoymalıdır. Əlbəttə, istə­yirsə və buna ciddi yanaşırsa. 

Ciddilikdən söz düşmüşkən, Azər­baycan cəmiyyəti otuz ilə yaxın müddət­də Qarabağ münaqişəsi kontekstində Azərbaycanın haqq səsinə ən böyük qeyri-ciddi yanaşmanı da məhz ATƏT-dən görüb. Söhbət qurumun artıq keçmiş olan Minsk qrupunun fəaliyyətindən, yəni fəaliyyətsizliyindən gedir. 

***

Əslində, görünən budur ki, Ermə­nistan üçün Azərbaycanın mövqeyinə inanıb-inanmamaq kimi bir məqam yox­dur. İrəvan hazırda, ümumiyyətlə, po­zitiv mövqe nümayişindən uzaqdır və hər vəchlə çalışır ki, vəziyyət ya olduğu kimi saxlanılsın, yaxud da özünə sərfə­li yeni reallıqlar formalaşdırsın. Təbii ki, istəyi səmərəsizdir. Bunu bildirib nöqtə qoyuruq. Çünki “erməni istəklərinin” on­ları növbəti fəlakətlərə sürükləməsindən söz açmışıq. Özü də dəfələrlə. Görünür, başlarına ağılı da özümüz qoymalıyıq. 44 günlük müharibədəki kimi...

Ə.RÜSTƏMOV, “Xalq qəzeti”