“Freedom House” hüquq müdafiə təşkilatı “Dünyada Azadlıq-2023” növbəti illik hesabatını açıqlayıb. Gözlənildiyi kimi, Azərbaycanın adı “azadlıqsevərlərin” reytinqində yenə də arxa sıralardadır. Diqqət yetirək, reytinqdə ölkəmizi Cənubi Sudan, Türkmənistan, Suriya, Tacikistan, Əfqanıstan kimi ölkələr qabaqlayır. Bizimlə eyni sırada isə Çin, Myanma və Yəmən gəlir. 

Yəqin, diqqətli oxucular adlarını çək­diyimiz ölkələrlə Azərbaycanın müqayisə­sinin düzgün olmadığının fərqinə vardılar. Elə hər şey də, məhz, bundan yaranır. Yəni, istər-istəməz Azərbaycanın həmin ölkələrlə eyni sıraya qoyulması onu göstə­rir ki, “Freedom House”nin hesabatında ciddi qərəz var. Əlbəttə, qərəz də siyasi məqsədlidir və bundan söz açacağıq. 

Hələlik isə onu vurğulayaq ki, təşkila­tın, ümumən, ayrı-ayrı ölkələrə yanaşma­sı doğru deyil. Qurum bu və ya digər sə­bəbdən dünyada populyarlıq qazanıbsa, hazırda həmin populyarlığın məhsulları­nı, belə demək mümkünsə, xərcləmək­lə məşğuldur. Tam arxayındır. Ona görə hesabat tərtib edərkən, ciddi yoxlanış aparmır, köhnə şablonlarla hərəkət edir, ağına-bozuna baxmadan rəqəmləri sıra­layır. Yəni, “Freedom House” ciddi araş­dırmalardan uzaqdır. Axı, hansı axmaq inanar ki, Cənubi Sudan, Əfqanıstan, Su­riya Azərbaycandan daha azad ölkələr­dir? Belə nəticəyə gəlmək mümkündür ki, təşkilatın rəhbərlərini, bu, qətiyyən ma­raqlandırmır. 

Azərbaycana gəldikdə, qeyd edək ki, ölkəmizdə “Freedom House”, “Human Rights Watch” və sair bu kimi təşkilatların konkret informasiya mənbələri var. Hə­min mənbələr, bir qayda olaraq, müxalif düşüncəni təmsil edən şəxslərdən təşkil olunub. Əlbəttə, müxalif fikirlər bölüşmək heç də qəbahət deyil. Ancaq təşkilat ob­yektivliyi hədəf seçibsə, əks düşüncədə olan birinin baxışına etimad etməməli, fərqli yanaşmaları da nəzərə almalıdır. Onun yalnız bir mənbə ilə işləməsi, yum­şaq desək, düzgün deyil. 

Təcrübə göstərir ki, adlarını çəkdiyi­miz hüquq-müdafiə təşkilatları işlərinə həssas yanaşmırlar. Yəni onlar əvvəlcə­dən özləri üçün baxış müəyyənləşdirirlər, sonra da o baxışı təsdiqləmək üçün hə­min müxalif düşüncəli kəsimə üz tuturlar.

Fikrimizin təsdiqi üçün Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü Azər Həsrətin vaxtilə media orqanlarından birinə açıqlamasın­dakı bir məqamı diqqətə çatdıraq: “2002-ciildə Seneqalda beynəlxalq tədbirdə işti­rak edirdik. Oraya bu təşkilatın (“Freedom House” nəzərdə tutulur – red.) təmsilçisi olan bir xanım da gəlmişdi. Ona dedim ki, necə ola bilər, Azərbaycan azad olmayan ölkələr sırasındadır, amma Ermənistan yarımazad ölkələr sırasında. Çünki həmin illərdə Ermənistanda jurnalistlərə, media­ya qarşı çox dəhşətli hallar baş vermişdi. Jurnalistlərin maşınlarına qumbara atılır, özlərinə atəş açılır, şiddətli döyülməyə məruz qalırdılar. Orada idarəçilik tamam itmişdi. Bu misalları çəkərək ölkəmizdə belə durum yaşanmadığını söylədim. O da mənimlə razılaşdı. Ondan sonra ilk və son dəfə olaraq 2003-cü ildəki hesabatda Azərbaycan yarımazad ölkə kimi təqdim olundu. Azərbaycanın reytinqi qaldırıldı, amma Ermənistanınkı aşağı salınmadı”.

Əvvəldə haqqında söz açdığımız siya­si məsələlər üzərinə gələk. Daha doğru­su, “Freedom House”un yanaşmasındakı siyasiliyə. Məlumdur ki, bu qurum ABŞ Dövlət Departamenti tərəfindən maliy­yələşir. Elə bu faktın özü onun obyektivli­yinə və şəffaflığına şübhə yaradır. Məsələ yalnız onda deyil ki, nəyə görə belə bir missiyası olan təşkilatı hansısa dövlət maliyyələşdirməlidir. Başlıca məqam bu faktın həmin qurumun mötəbərliyini bə­ribaşdan şübhələndirməsidir. Necə ola bilər ki, dünyaya azadlıq dərsi keçən bir təşkilat özü prinsip etibarilə azad deyil? Necə olur ki, illərdir fəaliyyət göstərən “Freedom House” özünümaliyyələşdirmə resursu əldə edə bilməyib, şəffaf fəaliyyət yoluna qədəm qoymağı bacarmayıb? Əs­lində, suallar çoxdur. Maraqlıdır ki, əvvəl­lər bu təşkilat Birləşmiş Ştatları, ümumiy­yətlə, tənqid etmirdi. Səbəbi soruşulanda elə təqdimat aparılırdı ki, sanki, ölkədə demokratiya və insan azadlıqları pik həd­dədir. Halbuki, belə deyil... 

Bəli, qeyd etdiyimiz kimi, “Freedom House” siyasi məqsədlərlə “silahlanmış” təşkilatdır. Bu siyasilikdə erməni təəssüb­keşliyi də dayanır. Qurum ötən ilə dair he­sabatında dünyada azadlığa və demok­ratiyaya mənfi təsir göstərən fəaliyyətlər sırasında Moskvanın Ukraynaya qarşı müharibəsindən əlavə, Tacikistan və Qır­ğızıstan arasında sərhəd toqquşmalarını, habelə, “Azərbaycan qüvvələrinin Ermə­nistana artan müdaxilələri”ni göstərir. Sən demə, ölkəmizin öz ədalətini bərpa etmək istiqamətindəki səyləri demokratik prin­siplərə zidd imiş...

Bəli, indi görünür ki, nə üçün Er­mənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın sözünün əvvəli də, axırı da demokrati­yadır. Baş nazir hər cür həyasızlığını, Azərbaycana münasibətdəki ədalətsiz mövqeyini, sülh danışıqlarından yayın­masını demokratikliklə “əsaslandırır” və elə görüntü formalaşdırır ki, sankiErmənistanı müdafiə etmək bəşəri dəyərləri qorumaqdır. Yəgin buna görə “Freedom House” hesabatında Azərbay­canın Ermənistana artan müdaxilələrini mənfi meyil kimi təqdim edir. Bu zaman dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipi təşki­latın “başbilənlərinin” yadına, qətiyyən, düşmür.

Sonda bu qənaətə gəlirik ki, “FreedomHouse” və digər bu kimi təşkilatların məqsədi heç də dünyada demokratiya­nın və azadlığın, o cümlədən, digər təməl insan hüquq və azadlıqlarının keşiyin­də dayanmaq deyil, əksinə, bu dəyərləri manipulyasiya, siyasi məqsədlər naminə təzyiq predmetinə çevirməkdir. Bu, əlbət­tə, konkret ölkələrə münasibətdəki aşkar qərəzdir. İndiki halda, Azərbaycana qar­şı da qərəz var. Amma bir qədər geniş baxsaq, belə yaramaz yanaşma demok­ratiyanın və insan azadlıqlarının atribut­larının dəyərdən düşməsi baxımından son dərəcə ziyanlıdır. Əgər bu prinsiplər adiləşsə, onların ali səviyyədə qorunma­sına ehtiyac duyulmasa, bəşəriyyət məh­və sürüklənəcək. 

“Xalq qəzeti”