Son vaxtlar Naxçıvan Muxtar Respublikasında rəqəmsal inkişaf və internetlə bağlı yeni lyihələr həyata keçirilir. Yaxın vaxtlarda internet xidmətlərinin 25 – 50 faiz ucuzlaşmasına hazırlıq işləri aparılır. Müsahibimiz – muxtar respublikanın rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat nazirinin müavini, nazir vəzifəsini icra edən Rahid Ələkbərli gerçəkləşdirilən bu layihələr, gözlənilən yeniliklər barədə XQ-yə açıqlamasında bildirdi: 

– Hazırda muxtar respublikada Prezident İlham Əliyevin təsdiq etdiyi 2023–2027-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı sahələr üzrə uğurla gerçəkləşdiri­lir. Həmin layihələrdən biri Data mərkəzinin yaradılmasıdır və artıq layihələndirmə işləri görülür. Muxtar respublikanı tam əhatə edən – Türkiyə Respublikasının sərhədindən Zəngə­zur dəhlizinə qədər ərazidən keçən fiber-optik magistral xətləri çəkilir. Bu magistral xətlər mövcud infrastrukturun saxlanılması ilə ya­naşı, yeni alternativ şəbəkənin də yaradılması deməkdir. Bu da tutumların daşınmasından başqa, muxtar respublika ərazisində istifadə­çilərin yüksəksürətli internet ilə təmin olun­ması və altrenativ infrastrukturun yaradılma­sında çox effektli olacaq.

Dövlət proqramı çərçivəsində başqa bir layihə isə IP telefoniya şəbəkəsinin qurulma­sıdır. Burada həm təhlükəsizliyin yüksədil­məsi, həm də infrastrukturun gücləndirilməsi istiqamətində işlər aparılır. Digər bir layihə isə bu infrastrukturun daha çox genişləndirilməsi və bütün ərazilərə tətbiq olunmasıdır. Yüksək­sürətli internet istiqamətində də şad bir xəbəri­miz var. Bu isə 120 mindən çox abunəçi üçün nəzərdə tutulmuş Gigabit tutumlu Passiv Op­tik Şəbəkə texnologiyasının tətbiqi layihəsidir. 

Bu layihədə ən son yeni texnologiyaların tətbiqi həyata keçiriləcək və sürətin 1 obit/sa-niyə sürətlə abunəçilərə çatdırılması təmin ediləcəkdir. Deməli sürətin kifayət qədər ar­tırılması qiymətin yaxşı istiqamətdə endiril­məsinə və keyfiyyətin yüksəldilməsinə böyük təsir göstərəcək.

Azərbaycan Respublikasının Rəqəm­sal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabineti və bi­zim nazirliyimiz birgə, əlaqəli fəaliyyət göstə­rir. 

– Muxtar respublikada məktəbli və tələ­bələrin böyük maraq göstərdiyi rəqəmsal­laşma prosesi neçə həyata keçirilir?

– Ərazidəki bütün təşkilatların fəaliyyə­tində rəqəmsallaşma sahəsində ardıcıl işlər aparılır. “Rəqəmsal portfel”in gücləndirilməsi istiqamətində aparılan bu işlər də qeyd edilən dövlət proqramının tərkib hissəsidir. Yeni tex­nologiyalar təkcə yeni nəslin deyil, əhalinin geniş dairəsinin maraq göstərdiyi sahədir. Bu, əslində, ümumdünya prosesidir. Çünki İKT kifayət qədər yeni sahə olduğu üçün mütəxəs­sislərin bu texnologiyanı mənimsəmələri üçün müəyyən qədər vaxt tələb olunur. muxtar respublikada bizim tədris mərkəzimiz fəaliy­yət göstərir. Bu mərkəzdə hazırlıqlı kadrların formalaşması, yeni texnologiyaların, sistem və şəbəkə mühəndisliyinin, yüksəksürətli in­ternetin çatdırılması üçün texniki heyətin güc­ləndirilməsi istiqamətində işlər aparılır. 

Bundan başqa Azərbaycanın digər sahələ­rində fəaliyyət göstərən tədris mərkəzləri ilə kollaborativ əməkdaşlıq istiqamətində işlər aparılır. 

– Bəs bu sahədəki yeniliklər nədən ibarət olacaq?

– Nazirliyin tabeliyindəki qurumlar mux­tar respublikanın telekommunikasiya şəbəkə­sində yeni fiber-optik magistral şəbəkənin layihəsinin hazırlanması, passiv optik şəbəkə avadanlıqlarının satın alınması, Data Mərkə­zinin texniki infrastrukturunun yaradılması ilə bağlı işləri də sürətlə aparır. Sadaladıqlarımız, əslində, bizim tender istiqamətlərimizdir. Für­sətdən istifadə edib özəl sektoru həmin ten­derlərdə fəal iştirak etməyə dəvət edirik. Bu tenderlər müxtəlif sahələri əhatə edir. 

Təbii ki, ilkin mərhələdə biz infrastruk­turun qurulması, Data mərkəzinin layihələn­dirilməsi, onun ilkin avadanlıqlarının satın alınması istiqamətində tenderlər elan etmişik. 2024-cü il bizim üçün geniş quruculuq ili olacaq. Bu tenderlərdə satın alınmış avadan­lıqların, layihələrin icrası istiqamətində ciddi işlər görüləcək. Kadrların yetişdirilməsi, po­tensialın gücləndirilməsi, bundan başqa, Data mərkəzinin tikilməsi, infrastrukturun geniş­ləndirilməsi istiqamətində bir çox işlər aparı­lacaq. Bir çox layihələrin icrası 2024-cü ildə başa çatdırılması nəzərdə tutulur. Ümid edirik ki, tezliklə muxtar respublika sakinləri rabitə sahəsində önəmli yeniliklərin şahidi olacaqlar və bütün bunlar onların həyatında əlavə rahat­lıq və məmnunluq yaradacaq.

Müsahibəni apardı:
T.RÜSTƏMLİ
XQ