Azərbaycan dili müstəqillik illərində daha da zənginləşir, dünya dilləri sırasında öz yerini qoruyur. Eyni zamanda, təəssüf ki, dilimizə yad təsirlər də olur və bunun qarşısını almaq üçün zəruri tədbirlərin görülməsi vacibdir. Bu istiqamətdə geniş müzakirələr aparılması məqsədilə AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının və Mədəniyyət Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə dəyirmi masa keçirilib.

“Azərbaycan dilindən istifadə: uğur­lar, problemlər və vəzifələr” adlanan də­yirmi masanı akademik İsa Həbibbəyli açaraq, müzakirələrin Azərbaycan yazı­çılarının dilimizlə bağlı çağırışları əsa­sında, dilin saflığı uğrunda mübarizəyə dəstək verilməsi məqsədilə baş tutdu­ğunu bildirib. O, Prezident İlham Əliye­vin AMEA-nın 70 illik yubileyində proq­ram xarakterli və dərin məzmunlu çıxışı zamanı Azərbaycan dili haqqında çox qiymətli fikirləri söylədiyini xatırladaraq deyib ki, ölkə başçısı dilimizin saflığının qorunması ilə bağlı alimlərimiz, ziyalıları­mız, ictimai xadimlərimiz qarşısında və­zifələr qoymuşdur. Bu vəzifələr dilimizin daxili imkanlar hesabına zənginləşmə­sinə elmin dəstəyini vermək və yad söz­lərin dilimizə necə gəldi daxil olmasının qarşısını almaq yollarının müəyyənləşdi­rilməsindən ibarətdir.

Qeyd olunub ki, Azərbaycan dilinin tətbiqi, ədəbi dil normalarının qorunması, dilimizin saflığının təmin olunması və di­gər istiqamətlərdə AMEA-nın Dilçilik İnsti­tutunda mühüm tədqiqatlar aparılır, meto­doloji və praktiki tədbirlər həyata keçirilir. Həmçinin Azərbaycan Respublikasının Dövlət Dil Komissiyası yanında Monito­rinq Mərkəzi tərəfindən də ana dilimizin saflığının qorunması istiqamətində zəruri addımlar atılır, mediada, TV-lərdə jurna­listlərin, aparıcıların məqalələri, çıxışları, eləcə də musiqi xadimlərinin mahnı söz­ləri hərtərəfli monitorinq edilir və bunlar kitab halında işıq üzü görür. 

VI çağırış Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri olmuş Fazil Mustafa di­lin hamımızın ümumi məsələsi olduğunu, Seyran Səxavətin və digər yazıçılarımızın müraciəti nəzərə alınaraq, bu müzakirələ­rin keçirildiyini diqqətə çatdırıb.

“Ana dilimiz haqqında həyəcan təbili çalanlar haqlıdırlar. Bu gün Azərbaycan dövlətinin, xalqının, ziyalılarının dili var, lakin filosoflarının, yəni düşüncənin dili yoxdur. Ana dilini düşüncə dilinə çevirə bilən xalqlar fərqliliklər edə bilirlər. Dilin zənginləşməsi yazılı mətnlərdən asılıdır. Azərbaycan dilinin qapalıqlığı problemi var. Hüdudlarının genişlənməsinə, dü­şüncə dilinə çevrilməsinə ehtiyac var”, – deyə Fazil Mustafa qeyd edib. Bildirib ki, aparılan müzakirələrdə konkret nəticəyə gəlinə bilməsə belə, ortaq fikir əldə olu­na bilər və bu da dilimizin düşüncə dilinə çevriliməsinə, onun zənginləşməsinə yar­dımçı olar.

Mədəniyyət nazirinin müavini Səadət Yusifova isə çıxışında qeyd edib ki, Ulu öndər Heydər Əliyev hər zaman ana dili­mizə xüsusi qayğı ilə yanaşıb, onun saf­lığının qorunmasına çalışıb. Prezident İlham Əliyevin də Ümummilli liderin si­yasətini uğurla davam etdirdiyini bildirən nazir müavini ölkə başçısının “Azərbay­can dilinin saflığının qorunması və dövlət dilindən istifadənin daha da təkmilləşdiril­məsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” Fərman imzaladığını xatırladıb.

Dövlətimizin dil siyasətinin milli-mənə­vi dəyərlərimizin tərkib hissəsi kimi həya­ta keçirildiyini və mütəmadi qorunduğunu deyən S.Yusifova gənc nəslin vətənpər­vər ruhda tərbiyəsində ana dilinin mühüm rol oynadığını söyləyib. Qeyd edib ki, qlo­bal çağırışlar fonunda ana dilimizin saf­lığının qorunmasına çalışmalı, dilə olan münasibətimizi dəyişməli və Azərbaycan dilində danışdığımız üçün fəxr etməliyik.

Dilimizin problemlərinə aid mövqeyini bildirən yazıçı-publisist Seyran Səxavət televiziya kanallarında apardığı müşahi­dələr əsasında üzə çıxardığı dil pozuntu­ları barədə geniş məruzə edib. Azərbay­can media məkanında dil səlisliyinin vacib məqamlarına toxunaraq cümlə qurmağın dövlət qurmaq qədər çətin olduğunu vur­ğulayan yazıçı dilin qorunması ilə bağlı təkliflərini də səsləndirib.

Dövlət Dil Komissiyası yanında Mo­nitorinq Mərkəzinin direktoru, professor Sevinc Əliyeva dünyanın ən gözəl dillə­rindən olan Azərbaycan dilinə dair ölkə başçısının çıxışlarını, verdiyi sərəncam və fərmanları diqqətə çatdırıb. Qeyd olu­nub ki, Prezident, Ali Baş Komandan İl­ham Əliyev həm də Azərbaycan Respub­likasının Dövlət Dil Komissiyasının sədri kimi həmin sərəncam və fərmanlarla, o cümlədən müxtəlif qurumlar qarşısında qoyduğu vəzifələrlə dilimizin keşiyində dayanıb. Məruzəçi problemlərin aşkar­lanması istiqamətində qurumun apardığı monitorinqlər haqqında da məlumat verib və nəticələrin hesabat şəklində təqdim edildiyini deyib.

Dəyirmi masada ünlü söz adamları, Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı, akademik Nizami Cəfərov, akademik Rafael Hüsey­nov, təhsil eksperti Etibar Əliyev, Dilçilik İnstitutunun direktoru, professor Nadir Məmmədli, Nazirlər Kabineti yanında Ter­minologiya Komissiyasının sədr müavini, professor Sayalı Sadıqova, yazıçı Aqşin Yenisey, Əməkdar jurnalist Mübariz Əs­gərov və digərləri cəmiyyətin ana dilindən düzgün istifadə vərdişlərinə yiyələnməsi üçün ölkəmizdə həyata keçirilmiş dil si­yasəti və dövlət proqramları ilə məsələyə kifayət qədər həssas yanaşıldığını vurğu­layıblar. Çıxışçılar müxtəlif platformalarda ədəbi dilin norma və prinsiplərinin pozul­ması hallarını da diqqətə çatdırıblar.

Müzakirələrdən sonra akademik İsa Həbibbəyli qonaqlara Mahmud Kaş­ğarinin “Divanü lüğat-it-türk” əsərinin nüsxələrini hədiyyə edib.

Ə.DOSTƏLİ
XQ