Yazıçı Mehriban Vəzirin “Vay... Vay... Türkmənçay...” tarixi romanı çapdan çıxıb. 

Əsər 1828-ci ildə Qacar səltənəti ilə rus imperiyası arasında bağlanmış “Türkmənçay Müqaviləsi”nin tarixi, milli, mənəvi, demoqrafik fəsadlarından bəhs edir. 

Əsərin qəhrəmanı Qoca kişidir. Gən­cədən olan bu arabaçı əsər boyunca Vətənimizin parçalanmasının baiskarla­rından biri – Tehrandakı mənhus rus sə­firi, şair və dramaturq Aleksandr Qribo­yedovun Vətənimiz kimi parça-tikə olmuş meyitini kəl arabası ilə Tehrandan Tiflisə sürür. Əsərin 2-ci, paralel süjet xəttində elə həmin Qriboyedov atlı dəstəsi ilə üzü Tehrana çapır... 

Romanda oxuyuruq: “Qacarlar və Romanovlar arasında “Türkmənçay müqaviləsi” imzalanmışdı. Ruslar “Arazı ayırmış, qan ilə doyurmuş”du. Məkanın adı həm tarixdə, həm ürəklərdə Azər­baycanın qara yasına, vayına dönmüş­dü. Bu “Müqavilə” təkcə Azərbaycanın parçalanması ilə yadda qalmadı, həm də İrəvan da daxil, Qərbi Azərbaycana, eləcə də Quzey Azərbaycanın Naxçıvan və Qarabağ torpaqlarına İranda yaşayan ermənilərin köçürülməsi ilə qanlı iz bu­raxdı. Bu “qanlı iz” illər sona Zəngəzur­da, İrəvanda, Dağlıq Qarabağda tökülən qanlara yol açmış oldu”... 

Əsərdən gəlinən bir nəticə də budur ki, bir zamanlar “Ağıldan bəla” adlı əsər yazaraq məşhurlaşan Qriboyedov indi özü “ağlının bəlasına” tuş gəldi. 

Əli NƏCƏFXANLI
XQ