5 ayda xarici alış-veriş 18 milyard 225 milyon dollara çatıb

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən çoxşaxəli, uğurlu siyasət nəticəsində hazırda Azərbaycan dünyada baş verən iqtisadi təlatümlər fonunda dünyanın sürətli inkişaf tempinə çatan ölkələrindən birinə çevrilib. Bu, özünü daha çox çevik və səmərəli iqtisadi idarəetmə hesabına, köklü struktur–institusional islahatların reallaşdırılması nəticəsində qeyri-neft sektorunun payının yüksəlməsində büruzə verib. Qeyri–neft sənayesinin inkişafı ölkəmizin karbohidrogen daşıyıcılarının hasilat və ixracından əldə edilən gəlirlər hesabına sürətlənib, eyni zamanda, bunun nəticəsində daxili istehsalın və istehlak bazarının idxaldan asılılığı azalıb, ixracın şaxələnməsi reallaşıb. 

Bu sektorda istehsalın davamlı artımı cari ilin 6 ayının iqtisadi göstəricilərində də öz əksini tapıb. Belə ki, Dövlət Statistika Ko­mitəsinin məlumatına əsasən, cari ilin yan­var–iyun aylarında ölkədəki sənaye müəs­sisələri və bu sahədə fəaliyyət göstərən fərdi sahibkarlar tərəfindən 31,5 milyard manatlıq məhsul istehsal edilib. Son 1 ildə neft-qaz sektorunda məhsul istehsalı 0,3 faiz, qeyri neft-qaz sektorunda isə 7,4 faiz çoxalıb.

Sənaye məhsulunun 65 faizi mədənçıxar­ma, 29,2 faizi emal, 4,9 faizi elektrik enerji­si, qaz və buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizatı, 0,9 faizi su təchizatı sektorlarında istehsal olunub. Mədənçıxarma sektorunda əmtəəlik qaz hasilatı isə 5,3 faiz yüksəlib.

Respublikada yüzlərlə müasir sənaye müəssisəsinin, yeni istehsal sahələrinin, müxtəlif bölgələrdə sənaye parklarının ya­radılması isə yerli məhsulların payının əhə­miyyətli dərəcədə artmasını şərtləndirməklə yanaşı, ixrac imkanlarının genişlənməsində önəmli rol oynayıb. 

Təbii ki, ixrac imkanlarının genişləməsi üçün respublikada müxtəlif sahələri əhatə edən istehsalat sahələrinin, yeni investisiya­lar cəlb edilməsi üçün gözəl biznes mühitinin və siyasi sabitliyin yaradılması diqqət mərkə­zində saxlanılıb. 

Yeri gəlmişkən, ölkədə əlverişli biznes mühiti dedikdə, şübhəsiz ki, sahibkarlar, iş adamları üçün stimullaşdırıcı biznes və in­vestisiya mühitinin mövcudluğu, bu sahədə dövlət tərəfindən müxtəlif dəstək tədbirləri­nin, həmçinin vergi və gömrük güzəştlərinin reallaşdırılması nəzərdə tutulur və bunlar hazırda iqtisadi inkişafın dinamikasını şərt­ləndirir. 

Respublikamızda xarici ticarət döv­riyyəsi və ixrac əməliyyatlarının getdikcə genişləndirilməsi ölkələrarası münasibətlə­rin, iqtisadi əlaqələrin inkişafında mühüm amillərdən biridir. Bununla bağlı rəqəmlərə diqqət yetirəndə həm də aydın görünür ki, ix­racın strukturunda qeyri-neft məhsullarının, o cümlədən ərzaq mallarının çəkisi getdikcə artır. Məlumat üçün bildirək ki, son illər ölkə­mizdə qeyri–neft sektorunun davamlı inkişa­fı ilə bağlı reallaşdırılan tədbirlər nəticəsində bu sahədə rəqabətqabiliyyətli məhsulların istehsalı xeyli artıb. Bu gün həmin məhsulla­ra dünya bazarlarında getdikcə böyük maraq yaranır. 

Azərbaycan hazırda ayrı-ayrı ölkələrlə ikitərəfli əlaqələrin inkişafına xüsusi önəm verir. Son illərdə bu sahədə müsbət nəticələr əldə edilib, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın genişləndirilməsi üçün yeni istiqamətlər müəyyənləşdirilib. Prezident İlham Əliyevin xarici dövlətlərə səfərləri, eləcə də Azərbay­canın və tərəfdaş ölkələrin müxtəlif səviyyəli nümayəndə heyətlərinin qarşılıqlı görüşləri bu işə güclü təkan verib. 

Diqqətəlayiq haldır ki, respublikamı­zın beynəlxalq əlaqələrinin coğrafiyası da ildən-ilə genişlənir. Ölkəmiz təkcə Avropa və Asiya dövlətləri ilə deyil, həm də La­tın Amerikası, Mərkəzi Amerika və Afrika coğrafiyası ilə ikitərəfli əməkdaşlığa xüsusi diqqət yetirir.

Azərbaycanda aparılan islahatlar, so­sial siyasət, həyata keçirilən infrastruktur layihələri və digər zəruri tədbirlər düzgün, düşünülən strategiyaya əsaslanır, ölkəmizin davamlı inkişafına və həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasına yönəldilir. Respublika­mızda mövcud iqtisadi sərbəstlik, özəl böl­mənin inkişafı üçün yaradılan münbit şərait, ən başlıcası isə Azərbaycanın yerləşdiyi əl­verişli coğrafi şərait nəticəsində xarici ticarət əlaqələrinin həcmi və miqyası getdikcə artır.

Yeri gəlmişkən, xarici ticarət dövriyyəsi, idxal-ixrac əməliyyatları ölkələrarası mü­nasibətlərin, iqtisadi əlaqələrin inkişafında mühüm amillərdəndir. Məhz buna görədir ki, dövlət başçıları, eləcə də nümayəndə heyət­ləri arasında keçirilən görüşlərin, danışıqların əsas mövzularından birini də məhz xarici ti­carət dövriyyəsinin artırılması təşkil edir.

Samir HEYDƏROV,
iqtisadçı-ekspert

Azərbaycanın xarici iqtisadi-tica­ri əlaqələrində diqqətçəkən mühüm məqamlardan biri də ixracın struk­turunda qeyri-neft məhsullarının, o cümlədən ərzaq mallarının çəkisinin artması ilə bağlıdır. Məlumat üçün bil­dirim ki, son illər ölkəmizdə qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafı ilə bağlı həyata keçirilən layihələr nəticəsində bu səhədə rəqabət qabiliyyətli məhsul­ların istehsalı xeyli artıb. Artıq həmin məhsullara dünya bazarlarında maraq getdikcə güclənir. 

Bu gün rəqabət indeksi göstərici­sini ilbəil yaxşılaşdıran Azərbaycan Respublikasında xarici ticarət dövriy­yəsinin tərkibində mühüm dəyişiklik­lər baş verib. Belə ki, ölkəmizdə yeni istehsal sahələrində buraxılan məhsul­lar daxili bazarda satılan analoji xari­ci malları tədricən sıxışdırıb çıxarıb, hətta bəzi hallarda ixraca da yönəldi­lib. Bu da son nəticədə daxili bazarın idxaldan asılılığının azaldılmasına im­kan yaradır.

Azərbaycan hökuməti yerli iş adamlarını kreditlə təmin etməklə bə­rabər, xarici sahibkarları da Azərbay­can iqtisadiyyatına kapital qoyuluşu­na maraqlandırır. Bu məqsədlə artıq ölkəmizdə qanunvericilik bazası dün­ya standartlarına uyğunlaşdırılıb. Nə­ticədə xarici şirkətlərdə Azərbaycana inam güclənib. Məhz elə buna görə də hazırda Azərbaycan MDB məkanında ən çox xarici kapital qoyulan ölkəyə çevrilib. Bu, beynəlxalq təşkilatların Azərbaycana dair hesabatlarında da öz ifadəsini tapıb. Başqa sözlə, bey­nəlxalq təşkilatlar tərəfindən respubli­kamızdakı əlverişli investisiya mühi­tinin təsdiqi ölkəmizə daha çox xarici kapitalın axmasına imkan yaradır.