Bakı Enerji Həftəsi Azərbaycanın neft və qaz sahəsindəki tarixi irsini və qlobal uğurlarını “yaşıl enerji” sektorunda davam etdirmək əzminin nümayiş etdirilməsi baxımından uyğun beynəlxalq platformadır. Bu platforma respublikamızın “yaşıl enerji” və iqlimlə bağlı hədəflərin reallaşmasına milli səviyyədə töhfə vermək və iqlim fəaliyyəti üzrə qlobal həmrəyliyin hərəkətverici qüvvəsi olmaq niyyətini bir daha gündəmə gətirir. Bundan əlavə, platforma Azərbaycanın “yaşıl artım” ölkəsi kimi imicini və beynəlxalq nüfuzunu yüksəltməklə yanaşı, respublikada müvafiq sahənin inkişafına potensial investorların cəlbini də stimullaşdırır. 

Tədbir Dünya İqtisadi Forumunun Enerji Keçid İndeksi Hesabatında Azər­baycanın irəliləyiş baxımından 2022-2023-cü illərdə dünya üzrə ən yaxşı inkişaf edənlər sırasında olduğunu və bir sıra digər uğurlarımızı vurğulamaq üçün fürsət yaradır. Eyni zamanda xari­ci investisiya hesabına reallaşdırılmış, təməli qoyulan və yaxın gələcəkdə icrası planlaşdırılan “yaşıl enerji” layihələrinin, ümumilikdə, ölkəmizin “yaşıl gündəliy”inin icrasına dair məlumatların Bakı Enerji Fo­rumu çərçivəsində geniş kütləyə çatdırıl­masını gerçəkləşdirir. 

Bütün bunlarla bərabər, Bakı Enerji Həftəsində reallaşdırılan tədbirlər zama­nı ikitərəfli işgüzar görüşlər keçirilir. Bu görüşlərdə yerli və xarici şirkətlərin nü­mayəndələri tərəfindən üzbəüz formatda əməkdaşlıq və gələcək tərəfdaşlıq yolları müzakirə edilir, habelə respublikamızın “yaşı enerji” istehsalı ilə əlaqədar uğurları diqqətə çatdırılır. 

Azərbaycanın energetika naziri Pər­viz Şahbazovun Bakı Enerji Forumun­dakı çıxışında da bu məqamlar xatırla­dılıb. Nazirin sözlərinə görə, 2027-ci ilin sonunadək Azərbaycanda 2 milyard ABŞ dollarından artıq investisiya sayəsində re­allaşacaq 2 QVt-dək “yaşıl güc”lər hesa­bına elektrik enerjisinin qoyuluş gücündə bərpaolunan enerjinin payı 33 faizə yük­sələcəyi proqnozlaşdırılıb. 

Energetika naziri daha sonra deyib ki, 5,3 milyard kilovat/saat elektrik enerjisinin istehsalı, 1,2 milyard kubmetr qazın sər­bəstləşməsi, 2,5 milyon tona qədər emis­siyaların azalması bu layihələrin gözlə­nilən faydalarıdır.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin ənənəvi və bərpaolunan enerji arasın­da sinerjinin yaradılması üzrə baxış və təşəbbüslərinə əsaslanan “yaşıl enerji”yə keçid dövrü ölkəmizin regional liderliyi ilə əlamətdar olacaq. Belə ki, 1 milyard ABŞ dollarına yaxın investisiya dəyərinə malik 1000 MVt gücündə günəş-külək elektrik stansiyalarından əlavə yaxın vaxtlarda Şərqi Zəngəzurda BP və “Nobel Energy” şirkətləri ilə daha 2 günəş stansiyasının təməli atılacaq, 100 MVt gücündə Qobus­tan Günəş Elektrik Stansiyası üzrə ilk hər­racın nəticəsi isə COP29-da elan ediləcək. 

P.Şahbazov bildirib ki, bərpaolunan enerjinin inkişafına dekarbonizasiya ilə yanaşı, postkonflikt quruculuğu və enerji tədarükü mənbələrinin şaxələndirilməsi kontekstində yanaşma bu gün Azərbay­canı “yaşıl enerji” zonaları və “yaşıl enerji” dəhlizləri təşəbbüsləri ilə də ön plana çıxa­rır. “Xəzər–Qara dəniz–Avropa”, “Azər­baycan–Türkiyə–Avropa” və “Mərkəzi Asiya–Azərbaycan–Avropa” “yaşıl enerji” dəhlizlərinin yaradılması ilə bağlı atılan ad­dımlar da qeyd edilən fikrin bariz ifadəsidir. 

Mütəxəssislərin fikrincə, Azərbaycan dənizdə külək enerjisi üzrə də yüksək potensiala malikdir. Qiymətləndirməyə görə, Xəzər dənizinin respublikamıza məxsus hissəsində külək enerjisinin ümu­mi texniki potensialı 157 QVt (dayazsulu hövzələrdə 35 QVt və dərinsulu hövzələr­də 122 QVt) səviyyəsindədir. Bu poten­sialın hərəkətə gətirilməsi baxımından Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan Respublikasının energetika sektorunda islahatların sürətləndirilməsi haqqında” 2019-cu il 29 may tarixli sərəncamı xü­susi diqqət çəkir. Adıçəkilən sərəncamla qarşıya qoyulan vəzifələrin həyata keçiril­məsi məqsədilə sahəyə özəl, o cümlədən xarici investisiyaların cəlb edilməsi is­tiqamətində Dünya Bankı Qrupuna daxil olan Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası ilə “Azərbaycanda dənizdə külək enerjisinin inkişafı üzrə yol xəritəsi” hazırlanması bu­nun parlaq nümunəsidir. 

Bakı Enerji Forumundakı çıxışlarda bildirilib ki, Azərbaycanda enerji keçidi üzrə reallaşdırılan layihələr çərçivəsində, ümumilikdə, 1,5 milyard ABŞ dolları məb­ləğində investisiya yatırılıb və yatırılmaq­dadır. 20–25 il müddətinə hesablanan bö­yük layihələr ölkəmizin gələcəyinə, dövlət siyasətinə olan inamın göstəricisidir. 

Forumda qeyd edilib ki, Azərbaycan­da dünyanın ən irimiqyaslı tədbirlərindən biri hesab olunan COP29-un keçirilməsi qərarı veriləndən dərhal sonra ölkəmiz “yaşıl enerji”nin inkişafı istiqamətində re­allaşdırılan layihələrin icrasını daha da sürətləndirdi. Qısa müddətdə genişmiq­yaslı işlər görüldü. Məsələn, Naxçıvan Muxtar Respublikasında “Yaşıl enerji zo­nası”nın yaradılması istiqamətində külək və günəş enerjisi üzrə 1500 MVt-lıq isteh­sal gücləri xarici investisiya hesabına ya­radıldı və onun ən azı 1000 MVt-nın Tür­kiyə və Avropaya ixrac olunması əsas hədəf kimi qarşıya qoyuldu. 

Hazırda muxtar respublikada gücü 500 MVt-a qədər olan günəş elektrik stansiyasının tikintisi, eləcə də elektrik enerjisinin Türkiyəyə ixracı üçün ötürücü şəbəkənin qurulması imkanları araşdırılır. 

Bakı Enerji Forumunda, eyni zaman­da, diqqətə çatdırıldı ki, təkcə Naxçıvan deyil, işğaldan azad edilmiş Qarabağ və Şərqi Zəngəzur da “yaşıl enerji” mənbələ­rinin yüksək potensialı ilə fərqlənir. Belə ki, Füzuli, Cəbrayıl, Zəngilan rayonla­rında günəş enerjisi potensialı, Laçın və Kəlbəcər rayonlarında külək enerjisi po­tensialı yüksək qiymətləndirilir. BP şirkə­ti tərəfindən Cəbrayıl rayonu ərazisində 240 MVt gücündə “Şəfəq” Günəş Elekt­rik Stansiyası layihəsi həyata keçirilir. Bundan əlavə, “China Gezhouba Group Overseas Investment” və “Nobel Energy” şirkətləri ilə imzalanan müqavilələr çər­çivəsində Qarabağ və Şərqi Zəngəzur­da günəş elektrik stansiyalarının tikintisi nəzərdə tutulur. 

Forumda bildirilib ki, Azərbaycanın daxili istehlakı, iqtisadiyyatın dekarboniza­siyası və ixracı məqsədilə quruda və də­nizdə “yaşıl enerji” planları 2027-ci ilədək olan birinci mərhələdə 2 QVt, 2030-cu ilə qədər növbəti mərhələdə isə 8 QVt-dan çox “yaşıl enerji” güclərinin reallaşdırılma­sına hədəflənib. Bununla da, bərpaolunan enerji potensialının ölkəmiz vasitəsilə, təxminən, 2027-ci ildə 2 dəfə, 2030-cu ilə olan dövrdə isə 4 dəfədən çox artımı nəzərdə tutulub. Respublikamızda elektrik enerjisinin qoyuluş gücündə “yaşıl enerji” payını ilkin hədəf göstəricisindən 3 faiz çox və 3 il tez olmaqla 33 faizə yüksəldən bu layihələr Avropa ölkələrində də bərpa­olunan enerji potensialının artırılmasının mənbələrindən olacağı göstərilib. 

Bakı Enerji Forumunda, həmçinin xa­tırladılıb ki, “yaşıl enerji”nin dünya bazar­larına nəqli Azərbaycan dövlətinin enerji siyasətində əsas istiqamətlərdən biridir. Azərbaycan 2030-cu ilədək 5 min meqa­vat bərpaolunan enerji istehsalı potensi­alına malik olmağı planlaşdırır. 2023-cü ildə respublikamızda Qafqazın və Mərkə­zi Asiya regionunun 230 meqavat gücün­də ən böyük günəş elektrik stansiyası isti­fadəyə verilib və bu cür yeni stansiyaların tikintisi davam edir. Xəzər dənizindən Qara dənizə və Avropaya qədər uzana­caq “yaşıl enerji” elektrik kabelinin inşası istiqamətində mühüm işlər görülür.

Forumda söylənilənlərdən bir daha aydın olur ki, “yaşıl enerji”yə keçid qlo­bal ekoloji problemlərin həllində əhəmiy­yətli rol oynayır. Ekoloji fəlsəfədə “yaşıl enerji”nin xüsusiyyətləri insan-təbiət mü­nasibətləri kontekstində öyrənilir. “Yaşıl enerji”yə keçid ekosistemdə dayanıqlığın və insanın tələbatları ilə təbiətin imkanla­rı arasında tarazlığın təmin olunmasında böyük əhəmiyyət daşıyır. 

“Yaşıl enerji” mənbələrindən enerji is­tehsalı iqlim dəyişikliyinin və qlobal istiləş­mənin qarşısının alması üçün vacibdir. “Yaşıl enerji” istehsalı enerji təhlükəsizliyi­nin təmin olunmasında özünəməxsus yer tutur, yeni texnologiyaların və innovasiya­ların inkişafına təkan verir. Azərbaycan Respublikası coğrafi baxımdan əlverişli “yaşıl enerji” potensialına malikdir və on­dan səmərəli şəkildə istifadə edilməsi is­tiqamətində məqsədyönlü dövlət siyasəti aparılır.