Meydanlarda hələ ki, “tufan qoparan” matç görmürük

İsveçrə çempiona çıxışı göstərdi 

Səmimi etiraf edək ki, hələlik heç bir ko­manda Avro-2024 turnirində parlaya bilməyib. Lakin bu qonşu ölkələr son illər kulminasiya nöqtəsinə çatan 120 illik rəqabətlərini bərpa etdikdə, çətin ki, hazırkı formanın o qədər də böyük əhəmiyyəti olsun.

Həqiqətən, Avropa çempionatının qrup mərhələsinin oyunları, bir neçə matç istisna ol­maqla, çox darıxdırıcı və maraqsız keçdi. 1/8 final mərhələsinin elə ilk oyunları ilə əsl Avro­pa çempionatı başladı. Pley-offun ilk – İsveç­rə–İtaliya və Almaniya – Danimarka oyunları futbol azarkeşlərinə əsl həyəcan yaşatdı. Bu mərhələnin və bütövlükdə çempionatın sürp­rizi elə ilk oyunda tarixə düşdü. Avro-2024-ə çempion statusunda gələn italiyanlar bu titulu qorumaq əzmi ilə meydana çıxsalar da, göz­lənilən “tamaşa”nı oynaya bilmədilər. Nə qrup mərhələsində, nə də 1/8 finalda. Appeninləri çempion edən baş məşqçi Roberto Mançinini əvəz edən Luçano Spaletti İtaliyaya titul qa­zandırmış heyəti büsbütün dəyişmişdi. “Yaşlı­ların” bir çoxu artıq bu Avropa çempionatını evdə oturub televiziya ekranlarından izləyir­dilər. 

Artıq eks-çempionlar adlandıra biləcəyi­miz çempionlar da, İtaliya futbolunun fanatla­rı da “Skuadra adzurra”nı ən yaxşı komandalar sırasına daxil etmişdilər. Zarafat deyil, onlar cəmi 3 il əvvəl qızıl medallara sahib olublar. UEFA-nın əmsalları cədvəlində isə İtaliyanın A seriyasının əks-sədası dünyanı dolaşır. Av­rokuboklarda uğurla çıxış edən italyanlar son iki mövsümdə ən çox xal toplayan klublar sı­rasında yer alırlar. Ümumiyyətlə, belə bir illü­ziya yaranmışdı ki, İtaliya futbolunda hər şey qaydasındadır. 

Ancaq İsveçrə ilə matçın 90 dəqiqəsi­ni izləmək kifayət etdi ki, heç də çox şeyin yaxşıya yaxın olmadığı tam aydın olsun. Bu, həqiqətən, utancverici bir mənzərə idi. Əslin­də onlar qrup mərhələsində də çox sönük bir oyun nümayiş etdirdilər. Amma Luçano Spa­lettinin komandası möcüzəvi şəkildə pley-offa yüksəldi. İtalyanlar Xorvatiya ilə görüşün əsas vaxtına əlavə edilmiş səkkizinci dəqiqədə mü­dafiəçi Kalafiorinin çılğın çıxışı ilə xilas oldu­lar. İsveçrə ilə görüşdə isə onları heç nə xilas etmədi. 

İndiki İtaliya millisində oyununa baxılası futbolçu yoxdur. Əlbəttə, Donnarumma istisna olmaqla. Gör iş nə yerə çatıb ki, biz ilk növbə­də meydanda top qovan oyunçulardan yox, qa­pıçıdan danışırıq. Səviyyəyə görə olmasa da, heç olmasa nizam-intizam və taktika ilə İtaliya millisi istədiyinə çatmalı idi. Bunlar həmişə “Skuadra adzurra”nın “kozırlar”ı olub, amma bu dəfə onları da görmədik. Əlbəttə, İsveçrə bu turnirin favoriti deyil, lakin italyanlarla müqayisədə Davidin yanında Qoliafa bənzə­yirdilər. Murat Yakının yetirmələri meydanda daha sürətli və daha yaxşı təsir bağışladılar. 

Əsl futbol azarkeşi kimi İtaliyanın aciz­liyi məni də üzdü. Uzun müddət idi ki, belə zəif və biabırçı İtaliya komandası görməmiş­dik. Sözün əsl mənasında, İtaliya futbolu ha­zırkı Avropa çempionları üçün biabırçılıqdır. Fanatlar dəlicəsinə deyirlər ki, komandanın turnirə gəlməməsi daha yaxşı olardı. Yığma 2022-ci il Dünya çempionatında iştirak etmə­di. Amma heç olmasa onun nüfuzuna elə bir zərər gəlmədi. Necə deyərlər, komanda yox idi - təəssürat da olmadı. İndi “futbol dəlisi” olan ölkədə nələrin baş verdiyini təsəvvür et­mək belə mümkün deyil. Sadəcə mediada dərc edilən materiallara nəzər yetirmək kifayətdir ki, İtaliya ictimaiyyətinin gərginlik dərəcəsini görəsən. Spalettini və onun komandasını acı məğlubiyyətdən sonra, sözün əsl mənasında tarimar edirlər. Populyar İtaliya qəzetlərinin başlıqlarına diqqət edin: “Tuttosport”: “İta­liyada fəlakət, İsveçrə hökmranlıq edir”, “La Gazzetta dello Sport”: “İtaliya simasını itirir! İsveçrə oynayır və qələbə qazanır”, “La Re­pubblica”: “Son dövrlərin ən eybəcər yığma komandası”, “Corriere dello Sport”: “İtali­yanın iflası: onlar passiv və sönük idilər”, “Il Fatto Quotidiano”: “İtaliya yığması Spaletti ilə oyunsuz və ürəksiz idi”. 

“La Stampa”: “İsveçrə “Adzurri”ni alçal­dır, indi İtaliya da Avropa futbolunda sıradan biridir” sərlövhəsi ilə dərc etdyi məqalədə yazır: “Hətta yüksək səslə elan olunmayan bir fəlakətin xronikası: İtaliya məyusedici ilk hissədən və bir qədər adekvat ikinci hissədən sonra haqlı olaraq Avro-2024-dən kənarda qalır. Nəticə məğlubiyyətdir. Xoş təəssürat yaradan və İtaliyanı alçaldan İsveçrə futbolun müasir simasını bizə göstərdi və milli koman­daya sahib olmağın nə demək olduğunu izah etdi”. Beləliklə, 2020-ci il Avropa çempionu İtaliyanın futbol hekayəsi biabırçılıqla başa çatır və onlar titulu “təhvil verib” Almaniyanı tərk edirlər. İsveçrə çempiona Avro-2024-dən çıxışı göstərir. 

Tufan və bəxtsiz Andersen

Turnirin ev sahibləri Almaniya millisi pley-offda Danimarka ilə qarşılaşdı. Dani­markalılar təhlükəli rəqibdirlər, lakin onlar 2021-ci ilin iddialı və motivasiyalı komandası ilə müqayisədə, 3 il əvvəlki komandalarının solğun kölgəsi kimi görünürdülər. Kasper Yulmannın komandası ruhuna uyğun olaraq, qrup mərhələsində kvartetdəki bütün qonşula­rı ilə 3 boz heç-heçə oynayıb ikinci yerdən pley-off mərhələsinə yüksəldilər. Bununla al­manları öz doğma torpaqlarında qorxutmaq elə də asan məsələ deyildi. Buna baxmayaraq, maraqlı oyun baxımından matçın ilk yarısında daha çox Danimarka millisinin oyunu diqqət çəkdi. Almanların sürətli hücuma keçdiyi ilk on dəqiqədən sonra oyun sabit tempə düşdü. Sonra isə tufan və yağış səbəbindən tamamilə dayandırıldı..!

Artıq bir neçə gün idi ki, Almaniyada hökm sürən yağışlı hava qarşılaşmanın ke­çirildiyi Dortmund şəhərinə də çatmışdı. Baş­layan tufan gözəl görünürdü – leysan yağış, göyün hər tərəfində çaxan şimşək tamaşaçı­ları qorxutmadı - amma UEFA belə havada matçların keçirilməsinin əleyhinə olduğu üçün oyun 33-cü dəqiqədə dayandırıldı.

Fasilə təxminən 25 dəqiqə davam etdi. Bəlkə də bu, ekranlarda əyləşənlərin arenada iştirak edənlərə həsəd aparmadığı yeganə an idi. Stadionun sudan zəif qorunduğu tam orta­da idi. Bu, heç alman dəqiqliyinə bənzəmirdi. Ona görə damın altına girməyən tamaşaçılar təcili olaraq gizlənmək üçün yer axtarmalı ol­dular.

Tezliklə yağış səngidi və oyun davam etdi. Düzdür, demək olar ki, yarım saatlıq fasilə bü­tün tempi aşağı saldı – matçda sürətli oyunu ikinci hissəyə qədər gözləmək lazım gəldi. Belə oyunu, həqiqətən, gözləməyə dəyərdi, çünki fasilədən sonra hər şey daha şən keçdi. 48-ci dəqiqədə cərimə meydançasına yol tapan Dane Andersen hesabı açdı. Lakin VAR-ın 2 dəqiqə çəkən yoxlamasından sonra oyun­dankənar vəziyyət səbəbindən qol ləğv edildi. 51-ci dəqiqədə isə elə həmin Andersen öz qa­pısına penalti gətirdi. Haverts sol küncə dəqiq zərbə ilə almanları irəli çıxardı. 

Bundan sonra alman maşınını dayandır­maq mümkün olmadı. Havertz və “Qarabağ” klubunun qəniminə çevrilmiş Virtz ən gözəl anları boşa verdilər. Haverts görüşün sonun­da qol vursa da, bunu ofsayddan etdi. Amma matçın ən yaxşılarından olan gənc ulduz Mu­siala şansını əldən vermədi və sürətlə cərimə meydançasına daxil olaraq Kasper Şmeyxeli cəzalandırmağı bacardı və turnirin ən gözəl qollarından birini vurdu.

2:0 və tufan - Almaniyanın bu 1/8 finaldan əldə etdiyi hər şey bundan ibarət oldu. Əslində bu qələbə elə də asan olmadı. Danimarkalı­ların almanları gərginləşdirmədiyini söyləmək doğru olmazdı. Lakin Nagelsmannın koman­dası ustalıq və böyük əzmkarlıq nümayiş et­dirdi. Beləcə, “Bundestim” Avropa çempionu kubokuna daha bir addım yaxınlaşdı.

Cud Bellinqem möcüzəsi

1/8 final oyunlarının keçirildiyi ikinci gün Avro-2024-ün yeni sensasiyası yaşanmağa çox yaxın oldu. Slovakiya millisi İvan Şran­sın qolu sayəsində bu sensasiyanı qələbəyə bir neçə saniyə qalmış əldən verdi. Amma bu sensasiyanın baş tutmasına İngiltərənin ulduzu Cud Bellinqemin imkan vermədiyini demək daha doğru olardı. 

Əsas vaxta əlavə edilmiş 5-ci dəqiqədə Cud Bellinqem inanılmaz aşırma zərbə ilə slo­vakları çox pərişan edən qol vurdu. Heç-heçə­dən sonra əlavə 15 dəqiqəlik iki hissəli vaxt isə elə ilk dəqiqədən “şirlərə” işlədi. “Ekstra tay­m”ın birinci hissəsinin 51-ci saniyəsində Harri Keynin başla vurduğu zərbə İngiltərəyə dra­matik qələbə və 1/4 finala vəsiqə qazandırdı. Görünür, Slovakiya Bellinqemin zərbəsindən sonra hələ özünə gələ bilməmişdi. Slovakların qalan 30 dəqiqədə hesabı dəyişmək və sensa­siya yaratmaq üçün etdiyi bütün cəhdləri boşa çıxdı.

Bu matç haqqında elə də çox danışmaq istəməzdik. Çünki mütəxəssislər güman edir­dilər ki, İngiltərə Slovakiyanı çox asanlıqla keçəcək. Amma bu, heç də asan olmadı və azarkeşlər çox dramatik bir matç seyr etdilər. 

İngiltərənın futbol jurnalisti Co Terri həm­yerlilərinin oyununu belə qiymətləndirib: “Əs­lində, bu qələbə qətiyyən təhlilə gəlmir. Yaxşı oynayan, enerjili və nizam-intizamlı Slovaki­yanın yanında İngiltərə solğun görünürdü. İn­gilislərin 1/4 finala yüksəlməsini Bellinqemin məğlub olmamaq kimi sarsılmaz istəyi ilə izah etmək olar. Nəticədə o, sözün əsl mənasında son anda sözünü dedi və sonra Keyn qələbəyə oxşar münasibət göstərdi.

Avropa çempionatında İsveçrədən son­ra sensasiya etməyə 2 dəqiqəyə yaxın vax­tı qalan, lakin bunu bacarmayan Slovakiya millisinin şərhçisi Rastislav Qribik isə ko­mandasının oyununa qiymət verərkən deyib: “Rəqibimiz qarşısında heç bir qorxu yox idi. Əksinə - ilk dəqiqədən son dəqiqəyə kimi mü­barizlik və komanda oyunu gördük. Slovakiya İngiltərəni məhz bu cür üstələməyə çalışırdı və buna nail oldu. Şransın turnirdəki üçüncü qolu sayəsində slovakiyalılar, Bellinqemin qəfil hesabı bərabərləşdirdiyi vaxta qədər öz arzu­larının reallaşacağına əmin idilər. Slovakiya özünə gəlməmişdən Keyn daha bir qol vurdu və bizim tarixdə böyük turnirin ilk 1/4 finala çıxmaq arzumuz sona çatdı. Əlavə vaxtda bö­yük səy göstərməsinə baxmayaraq, Slovakiya Avropa çempionatından gözləniləndən daha çox şey əldə etdi”.

Beləcə, 1/4 finala vəsiqə alan üçüncü yığ­ma komanda da İngiltərə millisi oldu. 

Bu matç tarixə belə düşdü:

• İngiltərə 2 dəfə ardıcıl Avropa çempiona­tının 1/4 finalına çıxır.

• İngiltərə millisinin oynadığı pley-off oyunlarının 10-dan 7-də əlavə vaxta ehtiyac olub. 

• Harri Keyn böyük turnirlərin son 7 pley-off matçlarında 7 qol vurub.

• Slovakiya ilə oyun Keynin İngiltərə yığ­ma komandasında 79-cu matçıdır və bu göstə­riciyə görə o, Piter Şiltonun milli rekordunu təkrarlayıb. 

• Şrans Avropa çempionatlarında Slova­kiya millisinin tarixində ən yaxşı qol vuran futbolçudur.

• Slovakiya bu Avro-2024-də oynadığı bü­tün 4 oyunun hər birində birinci hissədə qol vurub. 

İspaniya Gürcüstanı pley-offa çıxmağa peşman etdi

İyunun 30-da saat 23:00-da İspaniya ko­mandası ilə Avro-2024-ün super sensasiyasına imza atan Gürcüstan millisi qarşılaşdı. Qrup mərhələsində qapısında bircə qol belə gör­məyən ispanlar artıq 18-ci dəqiqədə Gürcüsta­na 0:1 hesabı ilə uduzurdular. Amma bu qolu gürcülər yox, elə ispanların özləri qapılarına vurdular.

Köln şəhərinin “Rayn-energi” stadionunda keçən matçdan heç kim sensasiya gözləmədi­yindən, ispanların bu sürprizi hamını çaşdır­dı. Amma bu çaşqınlıq 39-cu dəqiqəyə qədər davam etdi. Gürcüləri, demək olar ki, topsuz qoyan De-la Fuentenin yetirmələri Mamar­daşvilinin qapısına aramsız hücumları ilə əsl futbol tamaşası nümayiş etdirirdilər. Amma gürcü qapıçı qapısını qoruduğu “Valensiya” klubundan yaxşı bələd olduğu ispanlara 39-cu dəqiqəyə qədər sevinmək şansı vermədi və bir neçə əla “seyvlər”lə yadda qaldı. 

Gürcülər çox motivasiyalı oynasalar da, texniki cəhətdən və ustalıq baxımından on­lardan iki baş yuxarı oynayan İspaniya millisi qarşısında dayanmaqda aciz idilər. İspan hü­cumçular lazım olan qolu vura bilməyəndə, İngiltərənin “Mançester Siti” klubunda oy­nayan və öz mövqeyində dünyanın ən yaxşı­larından biri sayılan yarımmüdafiəçi Rodri meydana çıxdı. “Furiya roho”nun adlı-sanlı ulduzu güclü zərbə ilə topu Mamardaşvilinin qoruduğu qapının sağ küncünə göndərdi. Gür­cü qapıçı bu dəfə aciz qaldı. 

1:1 hesablı heç-heçə ilə başa çatan ilk his­sədən sonra ispanların futbol şousu başladı. Oyunun 51-ci dəqiqəsində “Barselona” klubu­nun üzvü 16 yaşlı hücumçu Lamin Yamal qapı önünə əla ötürmə etdi. Fabian Ruiz baş zərbəsi ilə ikinci topu gürcülərin qapısına vurdu.

Villi Sanyolun komandasının ən böyük səhvi, bəlkə də hücum futboluna üstünlük ver­mələrində idi. Bu, ispanlar üçün əla fürsətlər yaradırdı və belə də oldu. Gürcülər George Mi­kautadzenin və “Napoli” klubunda top qovan Kvartsaxeliyanın qüvvələri ilə ara-sıra kəskin əks-hücumlar həyata keçirməyə çalışırdılar. Bunlardan birinin nəticəsində 75-ci dəqiqə­də gürcülər rəqiblər üçün cinahlarını açdılar. Arxadan əla ötürmə alan Niko Uilyams sürətlə rəqibin cərimə meydançasına daxil oldu və qa­pıçıya heç bir şans vermədən qapı tirinin altı­na zərbə endirdi. 3:1. Daha 8 dəqiqədən sonra Dani Olmo topu Mamardaşvilinin qapısına vuraraq matçın yekun nəticəsini müəyyənləş­dirdi. İspaniya 1/4 finaldadır. 

*** 

İyulun 1-də Avropa çempionatının 1/8 fi­nal oyunları Portuqaliya – Sloveniya və Fran­sa–Belçika matçları ilə azarkeşlərin diqqətin­də olub. Belə demək mümkünsə, Portuqaliya pley-offa yaxşı əhval-ruhiyyə ilə çıxmamışdı. Komanda seçmə mərhələdə və Avropa çem­pionatı finallarında 12 oyunluq qələbə seriya­sından sonra Gürcüstana məğlub olub. Amma insafən, portuqaliyalılar hələ Gürcüstanla oyundan əvvəl F qrupunda birinci yeri təmin etdiklərindən son turda bir sıra önəmli futbol­çulara istirahət vermişdilər.

Onların rəqibi Sloveniya isə turnirdə ilk dəfə pley-off mərhələsinə yüksəlib. Matyaj Kekin yetirmələri Avro-2024-dakı son dörd matçında heç-heçə edərək, hətta İngiltərə ilə ən son oyunda qapını təmiz saxlaya biliblər. Mart ayında Lyublyanada Portuqaliya ilə yol­daşlıq görüşündə 0:2 hesabı ilə uduzan slove­niyalıların baş məşqçisi Kek hələ görüşdən əvvəl demişdi: “Çox çətin qrupdayıq, amma böyük komandamız var. İndi o böyük koman­da meydanda Ronaldo və komandası ilə üz-üzə qalmışdı. 

Avtoqol Fransanaya qələbə gətirdi

İyulun 1-də Fransa–Belçika matçı nə qədər gərgin keçsə də aydın görünürdü ki, belçikalı­lar 1/8-ə autsayder kimi yanaşıblar. Baxma­yaraq ki, Fransa qrup mərhələsində təkbaşına yalnız 1 qol vurub - o da penaltidən.

Düsseldorfda baş tutan bu görüşün ilk ya­rısının statistikasına nəzər salsaq, Didye De­şamın komandasının ümumi üstünlüyü aydın görünər: topa sahib olmada fransızlar 41 faizə qarşı 59 faiz, qapıya zərbələrdə 9-1. Bunun­la belə, “xoruzlar”ın rəqibi rahat buraxdığını söyləmək əsla düz olmazdı - oyun çox sıx və mürəkkəb oldu.

İkinci hissədə daha çox şanslar olsa da, fransızların üzərindəki lənət davam etdi - top sanki sehrlənmiş kimi hədəfə uçmaqdan im­tina edirdi. 85-ci dəqiqəyə kimi Deşamın ko­mandası qapıya 18 zərbə endirdi, lakin cəmi bir zərbə dəqiq oldu. Mbappe, Kante, narahat Tçuameni, hətta mərkəz müdafiəçisi Saliba da əllərindən gələni etməyə çalışdılar. Belçikalı­lar müdafiəyə otursalar da, iki çox təhlükəli əks-hücum qurdular. Lakin Lukakunun qüv­vətli zərbəsini müdafiəçi dəf etdi. Sonda isə De Bruyne topu qapının uzaq küncündən tora qovuşdura bilmədi.

Bundan sonra ən qədim futbol qaydası işə düşdü: Fransa millisində Türamın yerinə mey­dana çıxan Kolo Muani cərimə meydançasın­da topu qəbul edərək gövdəsi ilə dövrə vurub zərbə endirdi. Zərbə yöndəmsiz idi, lakin Vertongenə dəyərək istiqamətini dəyişdi və qolkiperin sıçrayışının əks istiqamətindən tora qovuşdu. Bir çox matçlarda olduğu kimi, hər iki komandanın ifa etdiyi dişsiz oyundan sonra fransızlar hesabda irəli çıxdılar. Əlavə vaxtla birlikdə qalan cəmi 8 dəqiqədə Deşamın ye­tirmələri bütün komanda ilə mərkəz xəttinin özlərinə aid hissəsinə çəkilərək, Belçikaya təhlükəli şans yaratmağa imkan vermədilər. Beləcə Fransa 1/4 finala vəsiqəni təmin edən 5-ci komanda oldu. 

Səhifəni hazırladı:
İlqar RÜSTƏMOV
XQ