Bu gün Azərbaycan elminin inkişafı, dünya elminə inteqrasiyası istiqamətində həm dövlət, həm də elmi-tədqiqat və ali təhsil müəssisələrində çalışan elm adamları, ziyalılar tərəfindən məqsədyönlü, kompleks tədbirlər həyata keçirilir. Alimlər beynəlxalq elmi layihələrdə fəal iştirak edir, müasir çağırışları diqqətdə saxlayır, əldə etdikləri mühüm elmi nəticələrlə dünyanın nüfuzlu reytinq siyahılarında layiqincə təmsil olunurlar. Elm və təhsilin inteqrasiyası şəraitində yetişmiş gənclər elmimizin inkişafına mühüm töhfələr verirlər. 

Martın 27-si Azərbaycanda növbəti dəfə Elm Günü qeyd olunur. Elm Günü Prezident İlham Əliyevin 2018-ci il 9 aprel tarixli Sərəncamı ilə təsis olunmuşdur. Bu qərarın qəbul edilməsində əsas məqsəd Azərbaycanda elm sahəsində əldə olunan nailiyyətlərin ölkə və dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, elmin davamlı inkişafının təmin olunması, o cümlədən elm və innovasiyanın perspektivlərinin müəyyənləşdirilməsindən ibarətdir.

Ölkəmizdə “Elm Günü”nün təsis olunması AMEA-nın yarandığı günə təsadüf edir. Bu gün hər kəsin diqqətinin elm sahəsinə yönəlməsi, uğurlu əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması, elmin problem və vəzifələrinin yenidən müəyyənləşdirilməsi, həmçinin ölkəmizin gələcək inkişafı və alimlərin bu inkişafda rolunun artırılması üçün geniş imkanlar yaradır. 

Elmin maliyyələşdirilməsinin optimallaşdırılması, elm, təhsil və iqtisadiyyatın inteqrasiyasının dərinləşdirilməsi, beynəlxalq əlaqələrin inkişafı, elmi infrastrukturun modernləşdirilməsi, xüsusən süni intellekt texnologiyalarından istifadə imkanlarının genişləndirilməsi, ictimai həyatın bütün sferalarında elmi potensialdan səmərəli istifadənin təmin edilməsi hazırda elm sahəsində dövlət siyasətinin əsas məqsədləri və prioritetləridir.

Dövlət başçısı cənab İlham Əliyev bu sahənin inkişafını hər zaman diqqətdə saxlamışdır. Prezidentin “Azərbaycan Respublikasında elm və təhsil sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında” 2022-ci il 28 iyul tarixli fərmanı bir daha ölkəmizdə elm sahəsinə göstərilən diqqətin bariz nümunəsidir. Bu fərmanla Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyi adlandırılmışdır. 

AMEA ilə Elm və Təhsil Nazirliyinin ölkəmizdə elm siyasətinin həyata keçirilməsində birgə fəaliyyət göstərməyə başlaması Azərbaycan elminin yeni mərhələdə inkişafının əsasını qoymuş, elm və təhsilin inteqrasiyası istiqamətində mühüm vəzifələr müəyyənləşdirmişdir. AMEA-nın tərkibindəki elmi müəssisə və təşkilatların bir qismi Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə verilmişdir. Humanitar və İctimai Elmlər Bölməsinə daxil olan elmi müəssisə və təşkilatlar və digər bir neçə qurum isə AMEA-nın tabeliyində fəaliyyətini davam etdirmişdir.

Ölkə başçısının 3 no­yabr 2023-cü il ta­rix­li fər­ma­nı ilə Azər­bay­can Mil­li Elm­lər Akade­mi­ya­sı­nın ye­ni Ni­zam­na­mə­si təs­diq edil­mişdir. Ni­zam­na­mə­də Azər­bay­can Mil­li Elm­lər Aka­de­mi­ya­sı­nın hü­qu­qi sta­tu­su “Azərbaycan Res­pub­li­ka­sın­da el­min in­ki­şa­fı­nın tə­min edil­mə­sin­də və elm sa­hə­sin­də döv­lət si­ya­sə­ti­nin hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­sin­də iş­ti­rak edən döv­lət ali el­mi təş­ki­la­tı” ola­raq mü­əy­yən edilmişdir.

80 illik uzun və şərəfli bir tarixə malik olan AMEA bu gün akademik İsa Həbibbəylinin rəhbərliyi altında öz fəaliyyətini ərazi bütövlüyümüzün və suverenliyimizin tam bərpa edildiyi bir şəraitdə davam etdirir. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə sentyabr ayında Qarabağda həyata keçirilən bir günlük antiterror tədbirləri nəticəsində ərazi bütövlüyümüzün və suverenliyimizin tam bərpa edilməsi ötən ilin ən əlamətdar hadisəsi olmuşdur. Azərbaycanın tarixi qələbəsi ilə Milli Elmlər Akademiyası da nöbvəti mərhələyə qədəm qoymuş, Azərbaycan elmi üçün yeni istiqamətlər müəyyənləşdirilmişdir. İşğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası ilə bağlı tədqiqatlar daha da aktuallaşmışdır.

Dövlət başçısı İlham Əliyev 28 noyabr 2023-cü il tarixdə Qarabağ Universitetinin yaradılması haqqında sərəncam imzalamışdır. Bu vacib qərar həm ali təhsil müəssisələrimizin, həm də elm adamlarımızın üzərinə böyük məsuliyyət qoyur, milli layihənin həyata keçirilməsi üçün bu işə məsul olan hər kəsdən öz səylərini birləşdirməyi tələb edir. 

2023-cü ilin ən mühüm hadisələrindən biri də ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi münasibətilə Azərbaycanda “Heydər Əliyev İli”nin elan edilməsi olmuşdur. Ulu öndərin zəngin irsinin tədqiqi və təbliği, müdrik dövlətçilik fəaliyyətinin öyrənilməsi istiqamətində AMEA-da çoxsaylı tədbirlər – konfrans, simpozium və seminarlar keçirilmiş, məqalələr, kitab və monoqrafiyalar hazırlanmış, sərgilər təşkil edilmişdir.  

Ötən il həm də Türk dünyasıyla əlaqələrin gücləndirilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılmış, Türkiyə Elmi və Texnoloji Araşdırmalar Şurası (TÜBİTAK) ilə AMEA arasında əməkdaşlıq müxtəlif sfearalar üzrə inkişaf etdirilmişdir. 

Cari il fevralın 29-da keçirilən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Ümumi yığıncağında 2023-cü ilin AMEA üçün yeni yüksəliş mərhələsi kimi xarakterizə olunduğu vurğulanmışdır. Bildirilmişdir ki, 2023-cü il­­­­də Aka­­­­­­de­­­­­­mi­­­­­­ya­­­­­­nın alim­­­­­­lə­­­­­­ri tərə­­­­­­fin­­­­­­dən 500-ə yaxın ki­­­­tab və mo­noq­ra­fi­ya, 3000-ə ya­xını xa­­­­ric­­­­də ol­­­maq­­­la 9500-ə ya­xın  mə­­­­qa­­­­lə və te­­­­zis nəşr et­­­di­­­ril­­­­ib. Alim və tədqiqatçıların əsər­­­­lə­­­­ri­­­­nə 31000-ə ya­xın is­­­­ti­­­­nad qeydə alınıb.

Əldə etdiyi mühüm elmi nailiyyətlərinə görə Azərbaycan alimləri Stenford Universitetinin 2023-cü il reytinq siyahısına daxil edilmişlər. Ölkəmizdən müxtəlif elm sahələri üzrə bu siyahıya 2020-ci ildə 2, 2021-ci ildə 8, 2022-ci ildə 14, 2023-cü ildə isə 13 alimin adı daxil edilmişdir.

AMEA-da gənclərin elmə cəlb olunması, onların əməyinin stimullaşdırılması istiqamətində mühüm addımlar atılır, gələcək elmi nəsillərin formalaşdırılması məqsədilə doktorantura təhsilinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi ilə bağlı işlər görülür.

2024-cü il 7 fevral növbədənkənar “Zəfər seçkisi” günü İlham Əliyevin yüksək səs faizi ilə yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilməsi Azərbaycanın alim və ziyalılarının gələcək fəaliyyəti üçün güclü zəmin yaratmışdır. 

Məlumdur ki, 2024-cü ildə iqlim dəyişiklikləri üzrə dünyanın mötəbər tədbirlərindən biri hesab olunan BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) Azərbaycanda keçirilməsi nəzərdə tutulur. Bu qərar dünya ölkələrinin Azərbaycan dövlətinə və xalqına, dövlət başçısının siyasətinə olan etimadının göstəricisidir. 

COP29 kimi mötəbər konfransın ölkəmizdə keçirilməsi, həmçinin “Azərbaycan Respublikasında 2024-cü ilin “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilməsi haqqında” AR Prezidentinin Sərəncamı müvafiq qurumlar, alimlər qarşısında mühüm vəzifələr qoyur.

Elm inkişaf etmədən cəmiyyətin inkişafını təsəvvür etmək mümkün deyil. Bu gün Azərbaycanda elmin inkişafı ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər, bu sahəyə göstərilən diqqət və qayğı, xüsusən gənclərin elm sahəsində fəallığı Azərbaycan üçün böyük və işıqlı gələcək vəd edir. 

İnanırıq ki, alim və ziyalılarımız bundan sonra da ölkə Prezidentinin ətrafında sıx birləşərək Azərbaycan elminin inkişafı və ölkəmizin çiçəklənməsi naminə öz töhfələrini verməyə, yüksək nailiyyətlər əldə etməyə davam edəcəklər. 

Azərbaycan elminin davamlı və dayanıqlı inkişafı naminə elmlə məşğul olan hər kəsi təbrik edir, onlara bu yolda yeni zirvələri fəth etməyi arzu edirik!

Nərgiz Qəhrəmanova,
 AMEA Rəyasət Heyəti aparatının İctimaiyyətlə əlaqələr, 
mətbuat və informasiya şöbəsinin Elektron informasiya sektorunun müdiri