Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) bu il Azərbaycanda iqtisadi artım proqnozunu yeniləyib. Fond qarşıdakı dövrdə respublikada real ümum daxili məhsulun (ÜDM) artımını 2,5 faiz proqnozlaşdırıb. BVF, həmçinin cari il üzrə ölkədə inflyasiyanın 10,8 faiz ətrafında gözlənildiyini açıqlayıb.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatı tərəfindən respublikamızın gələcək inkişaf gözləntisini ifadə edən bu cür göstəriciləri vurğulaması təsadüfi deyil. Çünki hazırda Azərbaycanın malik olduğu resurslar iqtisadi yüksəlişin dinamikliyini şərtləndirir və bu potensial böyükmiqyaslı infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsinə, xüsusilə işğalçıdan təmizlənən ərazilərdə bərpa-quruculuq işlərini sürətlə davam etdirməyə imkan verir.
Prezident İlham Əliyev ölkəmizin nail olduğu inkişaf səviyyəsi haqqında bildirib: “Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında nadir ölkələrdəndir ki, heç kimdən iqtisadi və siyasi cəhətdən asılı deyil”.
Həqiqətən də, dövlətimizin başçısının rəhbərliyi ilə reallaşdırılan iqtisadi siyasət nəticəsində respublikamızın enerji təhlükəsizliyi təmin edilib, ölkə əhalisinin və iqtisadiyyatın elektrik enerjisi ilə təminatının etibarlılığı, eyni zamanda, dayanıqlılığı gücləndirilib.
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə gerçəkləşdirilən məqsədyönlü, uğurlu xarici və daxili siyasət sayəsində Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzu daha da artıb, iqtisadi fəallığın təmin edilməsi, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, düşməndən təmizlənən yaşayış sahələrinin yenidən bərpası, müdafiə və ordu quruculuğu, ərzaq təhlükəsizliyinin diqqətdə saxlanılması istiqamətlərində mühüm layihələr yerinə yetirilib.
Azərbaycanın sosial-iqtisadi sahələrdə əldə etdiyi mühüm uğurlar beynəlxalq reytinq təşkilatlarının sənədlərində də öz ifadəsini tapıb. Məsələn, BMT-nin 2022-ci ildə hazırladığı “Dayanıqlı inkişaf hesabatı”nda Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin icrasına dair indeks üzrə Azərbaycan regionda ən yaxşı nəticə göstərərək, 163 ölkə arasında 50-ci yerdə qərarlaşıb. Keçən il qlobal geosiyasi gərginlik və Rusiya-Ukrayna münaqişəsi şəraitində dünya iqtisadiyyatında qeyri-müəyyənliklər və resessiya risklərinə baxmayaraq, respublikamızda iqtisadi artım davam edib.
Hesabat dövründə 133,8 milyard manatlıq və ya 2021-ci illə müqayisədə 4,6 faiz çox ÜDM istehsal olunub. Qeyri-neft sektoru üzrə ÜDM-in artımı 9,1 faiz, qeyri-neft sənayesində 7,1 faiz, kənd təsərrüfatı istehsalında 3,4 faiz artım əldə edilib. Əhalinin hər nəfərinə düşən ÜDM isə 4,1 faiz artaraq 13,3 min manata çatıb.
Ötən il xarici ticarət dövriyyəsi təxminən 56,2 milyard ABŞ dolları təşkil edib. Hesabat dövründə 2021-ci illə müqayisədə xarici ticarət dövriyyəsi 57,7 faiz artıb. Strateji valyuta ehtiyatları 5,3 milyard ABŞ dolları artaraq 58,5 milyard ABŞ dolları təşkil edib və xarici birbaşa dövlət borcunu 8 dəfədən çox üstələyib.
Hazırda valyuta ehtiyatları 62,5 milyard ABŞ dollarına yüksəlib, artım isə 2 ayda 4 milyard ABŞ dolları təşkil edib. Ötən ilin sonuna xarici birbaşa dövlət borcunun məbləği 9,5 faiz azalaraq 6,7 milyard ABŞ dollarına enib və ÜDM-in 8,5 faizini təşkil edib.
Hesabat ili ərzində vergi və gömrük daxilolmaları üzrə yığımlar proqnozdan 4,8 milyard manatdan çox olub və bu da 2022-ci ilin dövlət büdcəsinə yenidən baxılmasına (dürüstləşməyə), sosial və investisiya yönümlü xərclərin artımına imkan verib. Bütövlükdə, 2022-ci ildə dövlət büdcəsinin gəlirləri təxminən 31 milyard manat, xərcləri isə 32 milyard manat icra olunub.
Yeri gəlmişkən, yazının əvvəlində BVF tərəfindən cari il üzrə ölkədə inflyasiyanın 10,8 faiz ətrafında proqnozlaşdırıldığını ifadə edən göstərici də təbii ki, iqtisadi inkişafdan irəli gəlir. Xatırladaq ki, 2022-ci ildə Azərbaycanda orta illik inflyasiya 13,9 faiz təşkil edib. Xüsusilə ərzaq qiymətləri idxal vasitəsilə daxili ərzaq inflyasiyasına ciddi təsir göstərib. Buna baxmayaraq, yüksək neft qiymətləri şəraitində tədiyə balansının profisitli olması, valyuta bazarında tarazlıq, qəbul edilən makro-fiskal çərçivə parametrləri və monetar şərait inflyasiya təzyiqlərini nisbətən məhdudlaşdırıb.
Bu məqamda onu da qeyd edək ki, respublikada “Antiinflyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi ilə bağlı təxirəsalınmaz tədbirlər haqqında” Nazirlər Kabinetinin 2022-ci il 21 fevral tarixli sərəncamına əsasən, müvafiq Tədbirlər Planı təsdiq edilib və hesabat ili ərzində aidiyyəti dövlət qurumları tərəfindən görülən tədbirlər inflyasiya proseslərinə azaldıcı təsir göstərib.
Mirağa ƏHMƏDOV,
iqtisadçı-ekspert:
–Azərbaycanın sosial-iqtisadi sahələrdə əldə etdiyi uğurlar, eləcə də ölkədə həyata keçirilən iqtisadi islahatlar, rəqabətədavamlı, innovativ iqtisadi sistemin formalaşdırılması istiqamətində atılan ardıcıl addımlar dünyanın aparıcı iqtisadi-maliyyə institutlarının, iqtisadi azadlıq səviyyəsini tədqiq edən mərkəzlərin diqqətindən kənarda qalmır və yüksək qiymətləndirilir.
Beynəlxalq reytinq agentliklərinin proqnozları da bir daha təsdiqləyir ki, Azərbaycan artıq iqtisadi cəhətdən azad ölkədir. Respublikada əlverişli biznes, investisiya mühiti mövcuddur. Eyni zamanda, hökumət vergi gəlirləri və kapital xərcləri, habelə milli valyutanın məzənnəsi ilə bağlı təsirli nizamlayıcı addımlar atmaqla mövcud valyuta ehtiyatlarının azalmasının qarşısını alır. Bu isə liberal iqtisadi islahatların, düşünülən, elmi əsaslara malik inkişaf konsepsiyasının həyata keçirilməsi, siyasi iradə nəticəsində mümkün olur və bütün bunlar dövlətimizin dünyanın inkişaf etmiş ölkələri səviyyəsinə çatmaq əzmindən, Azərbaycanın uğurlu gələcəyindən xəbər verir.
Fikrimizin təsdiqi üçün əvvəlcə Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (EBRD) tərəfindən Azərbaycanda iqtisadi artımla bağlı proqnoza diqqət yetirək. Bu barədə əvvəlcə qeyd edim ki, EBRD cari il respublikada real ümumi daxili məhsulun (ÜDM) ötən illə müqayisədə 2,5 faiz artacağını proqnozlaşdırıb. Bu, EBRD-nin “Regional iqtisadi perspektivlər” hesabatında vurğulanıb. Sənəddə, həmçinin gələn il Azərbaycanda real iqtisadi artımın 2,7 faiz həddində gözlənildiyi də qeyd edilib.
Yeri gəlmişkən, bu ilin yanvar-fevral aylarında ölkədə 19 milyard 812,5 milyon manatlıq və ya əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 0,4 faiz çox ümumi daxili məhsul istehsal olunub.
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, iqtisadiyyatın neft-qaz sektorunda əlavə dəyər 3,6 faiz azalıb, qeyri-neft-qaz sektorunda isə 4,6 faiz artıb. Əhalinin hər nəfərinə düşən ÜDM 1955,6 manata bərabər olub.
Göründüyü kimi, BVF-nin bu il Azərbaycanda iqtisadi artım proqnozunu müsbətə doğru yeniləməsi, ÜDM-in artımını 2,5 faiz proqnozlaşdırması və ölkədə inflyasiyanın 10,8 faiz ətrafında gözlənildiyini açıqlaması respublikamızın iqtisadi-siyasi, sosial-mədəni, təsərrüfat həyatının bütün sahələrində genişmiqyaslı islahatların cari ildə də davam etdiriləcəyinə, makroiqtisadi sabitliyin qorunub saxlanılacağına, inflyasiyanın mənfi təsirlərinin aradan qaldırılması və əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılması üçün təsirli tədbirlər görüləcəyinə əsaslanır.
Bu gün dünyada baş verən mürəkkəb siyasi-iqtisadi hadisələr fonunda qarşıya qoyulan vəzifələrin öhdəsindən layiqincə gəlinməsi, iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsinə, xalqın rifahının yaxşılaşdırılmasına yönələn proqramların həyata keçirilməsi qarşıdakı dövr ərzində də yüksək göstəricilərin əldə ediləcəyi əminliyi yaradır.
Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”