(əvvəli qəzetin 1 noyabr sayında)

Pekin tarixi ilə qürur duyan, müasirliyi ilə göz oxşayan nəhəng şəhər olaraq səfərimizin ən dolğun və rəngarəng dayanacağı oldu. 12 günlük ölkə turumuzun ilk hissəsində Böyük Çin Səddi, Qadağan Şəhər, Tiananmen meydanı, İmperator saray kompleksi və müasir işıqlandırılmış prospektlər Pekinin həm qədim, həm də gələcəyə hesablanan simasını bizə göstərdi. Bu şəhər tarixlə yanaşı sənayenin, texnologiyanın və supermüasir infrastrukturun necə bir araya gələ biləcəyini göstərən canlı muzeydir. Metro xətləri, müasir hava limanları, geniş şose yollar və nizamlı şəhərsalma Pekini yalnız Çində deyil, bütün Asiya nəhəngləri arasında xüsusi mövqeyə çıxarır.

Çinin dəniz qapısı

Böyük Çin Səddi ilə tanışlıqdan sonra paytaxtın səs-küylü küçələrini arxada qoyub təyyarə ilə ölkənin şərq sahillərinə – Sarı dənizin zümrüd paytaxtı Tsindaoya yollandıq. Bir neçə saatlıq uçuşdan sonra tam fərqli Çinlə qarşılaşdıq. Tsindao sakit ritmi, təmiz havası, dəniz küləyi və Avropa – Çin memarlığının qarışığı ilə turistləri ilk andan cəlb edir. Bu da təsadüfi deyil, XIX əsrin sonlarında şəhərin Almaniyanın kolonial təsiri altında inkişaf etdiyi məlumdur. Bu səbəbdən şəhərin mərkəzi küçələri Avropa memarlıq məktəbinin elementləri ilə zəngindir – kilsəvari tikililər, geniş pəncərəli kərpic binalar, daş küçələr və dənizə doğru uzanan tarixi körpülər buraya özünəməxsus xarakter qazandırır.

Bu gün Tsindao həm də Çin iqtisadiyyatının mühüm qapılarından biridir. Liman Asiyanın ən iri yük daşımaları mərkəzlərindən sayılır, ildə milyonlarla konteyner buradan dünya limanlarına göndərilir. Şəhərdə yerləşən sənaye parkları və beynəlxalq sərgi mərkəzləri Tsindaonu Çinin xarici ticarət xəritəsində əvəzolunmaz edir. Burada qırmızı damlı evlər, liman kranlarının yaratdığı sənaye panoraması və dənizkənarı bulvar boyunca uzanan yaşıl zolaqlar şəhərin xüsusi ab-havasını tamamlayır.

Şəhərə daxil olan hər kəsin gözünə dəyən ilk tikililərdən biri Sarı dənizin üzərində uzanan nəhəng Jiaozhou körpüsüdür. Çinli bələdçimizin sözlərinə görə, dəniz üzərindəki hissəsinin uzunluğu 26 kilometr, ümumi uzunluğu isə qollarla birlikdə 40 kilometrdən çoxdur. Bir vaxtlar avtomobillərin körfəzi dolanmaq üçün itirdiyi 40-50 dəqiqəlik məsafə indi cəmi 10-12 dəqiqəyə qət olunur. Körpüdən keçərkən dəniz, liman, gəmilər və şəhərin silueti sanki film kadrı kimi göz önündə canlanır. Tsindao yalnız dəniz üzərində deyil, onun altında da iri layihə ilə diqqət çəkir. 7 kilometrlik sualtı avtomobil tuneli dünyanın ən uzun dənizətrafı tunellərindən biridir və şəhərin nəqliyyat axınını bölərək sürətli keçidi təmin edir.

Tsindao deyəndə yerli sakinlərin ilk xatırlatdığı nüanslardan biri də dünyaca məşhur pivə festivalıdır. Hər il avqustda keçirilən bu tədbir zamanı sahil boyunca rəngarəng pavilyonlar qurulur, müxtəlif ölkələrdən pivə istehsalçıları şəhərə axışır, axşamlar isə dəniz kənarında konsertlər və fişəng şouları təşkil edilir. Şəhərin mətbəxi də dənizlə sıx bağlıdır: qızardılmış kalmar, buxarda bişirilmiş xərçəng, midyələr, yosun salatları və iri balıq şorbalı menyularda xüsusi yer tutur. Tsindaoda “dənizə nə düşsə, sabah bazarda satılar” deyən zarafatın əsassız olmadığı hər restoran masasında görünür.

Tsindaonun turistləri cəlb edən başqa bir cəhəti isə dənizlə nəfəs alan şəhər ritmidir. Səhərlər çimərliklərdə idman edənlər, sahildə oyanan dəniz quşlarının səsi, körfəz boyunca uzanan velosiped yolları və gün batımında suyun səthinə vurulan şimal işıqları – bütün bunlar şəhərə romantik bir ahəng verir. Ən məşhur dayanacaqlardan biri “Tsingtao Beer Museum”dur. Məhz burada dünyaca tanınan “Tsingtao” pivəsinin tarixi, istehsal prosesi və ənənəvi pivə mədəniyyəti nümayiş etdirilir.

Şəhər həm də elm və təhsil baxımından inkişaf etmiş məkandır. Tsindao Universiteti, Okeanologiya İnstitutu və dəniz elmləri üzrə tədqiqat mərkəzləri Çinin su texnologiyaları və okean təbiəti ilə bağlı araşdırmalarında aparıcı yer tutur. Bu səbəbdən Tsindao həm də “Çinin dəniz laboratoriyası” adlandırılır.

Çin texnoloji nəhənglərinin məkanı

“Hisense” və “Haier” kimi dünya brendlərinin məhz Tsindaoda yerləşməsi şəhərin iqtisadi simasını tamamilə dəyişdirib. Hər iki şirkət Çinin yüksək texnologiyalar sahəsində qlobal arenada söz sahibi olmasında xüsusi rol oynayır. Lakin xüsusən də Haier şirkətinə edilən səfərimiz unudulmaz təəssüratlar yaratdı. Bu brend artıq sadəcə məişət texnikası istehsalçısı deyil, innovasiyaların, “ağıllı ev” texnologiyalarının və sənaye 4.0 modelinin simvoluna çevrilib.

“Haier”in Tsindao Texnologiya Parkında yerləşən böyük muzeyi bizi sanki bir texnoloji zaman tunelindən keçirtdi. Muzeyin ekspozisiyası markanın 1984-cü ildə kiçik bir soyuducu istehsal zavodu kimi fəaliyyətə başlamasından tutmuş dünyanın 160-dan çox ölkəsində tanınan qlobal şirkətə çevrilməsinədək geniş tarixi göstərir. Ziyarətçilərə interaktiv stendlər vasitəsilə “Haier”in müxtəlif dövrlərdə hazırladığı məişət cihazları nümayiş etdirilir: ilk soyuducular, paltaryuyan maşınlar, qaz plitələri, daha sonra isə “ağıllı” sistemlərlə inteqrasiya olunmuş müasir cihazlar.

Muzeyin ən cəlbedici hissələrindən biri “Gələcəyin evi” bölməsi idi. Burada sensorlarla idarə olunan mətbəx sistemləri, internetə qoşulan soyuducular, səsə reaksiya verən elektrik cihazları və insanın gündəlik işlərini avtomatik planlaşdıran “ağıllı ev” modulları təqdim olunur. “Haier”in istehsal etdiyi hər cihazın yalnız məişət aləti deyil, müasir həyat tərzinin elementi olduğu nümayiş etdirilir. Şirkət yalnız məhsul satmır, həm də rahatlıq, enerji qənaəti və təhlükəsizlik üzərində qurulan bir həyat modeli təklif edir.

Muzeydə olarkən bir foto diqqətimizi xüsusilə çəkdi. Orta yaşlı çinli əlində çəkiclə soyuducuya zərbə endirirdi. Bələdçi bu hadisənin 1985-ci ildə baş verdiyini bildirdi. Onun sözlərinə görə, o zaman Çinin Tsindao Soyuducu Zavodunun direktoru təyin olunan Çjan Ruymin müəssisəni tamamilə iflic vəziyyətində qəbul etmişdi. Zavodun məhsulları keyfiyyətsiz, satışlar aşağı, müştəri şikayətləri isə çox idi. Problemin köklərinin keyfiyyətə ciddi yanaşmamaqda olduğunu anlayan Çjan Ruymin tarixə düşəcək addım atmışdı.

Məhsulların keyfiyyətini sınaqdan keçirdikdə məlum oldu ki, anbarlarda saxlanılan yüzlərlə soyuducudan bəziləri ciddi nasazdır. Bu zaman rəhbər işçilərin çoxu “təmir edərək yenidən sataq” təklifini irəli sürdü. Lakin Çjan Ruymin bu yanaşmanı kökündən rədd etdi. O, bütün işçiləri toplayaraq 76 nasaz soyuducunu meydançada hamının gözü qarşısında iri çəkiclə sındırdı. Hətta bəzi işçilər sındırmağa utanırdı, çünki həmin soyuducuların qiyməti o dövr üçün çox yüksək idi. Lakin Çjan Ruyminin bir cümləsi şirkətin dönüş nöqtəsinə çevrildi: “Məhsulun təmiri müştərinin imicini bərpa etmir. Keyfiyyətsiz məhsulu satmaq – şirkətin gələcəyini məhv etməkdir!”.

Bu hadisə “Haier”də “sıfır qüsur” fəlsəfəsinin əsasını qoydu. Bundan sonra istehsal standartları tam dəyişdirildi, işçilər məhsulun keyfiyyətinə görə şəxsi məsuliyyət daşımağa başladılar, keyfiyyət nəzarəti beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırıldı, “Haier” qısa müddətdə Çinin ən etibarlı məişət texnikası istehsalçısına çevrildi. Çəkic hadisəsi bu gün Çinin biznes tarixində məşhur simvol hesab edilir, çinlilər qürurla deyirlər ki, bu hadisə keyfiyyətin hər şeydən üstün olduğunu nümayiş etdirən ən tanınmış menecment nümunələrindən biridir.

Sonda “Haier”in innovasiya laboratoriyasında real istehsal prosesi əyani şəkildə göstərildi. Robotlaşdırılmış istehsal xətləri, avtomatlaşdırılmış keyfiyyət nəzarəti və insan əməyinin minimum iştirakı ilə çalışan ağıllı sistemlər müasir sənayenin necə dəyişdiyini aydın göstərirdi. Muzeyi tərk edərkən hamı eyni şeyi deyirdi - Tsindao təkcə gözəl dəniz sahili və pivə şəhəri deyil, həm də Çin sənayesinin gələcəyini göstərən böyük bir texnologiya paytaxtıdır. “Haier” mühəndislərin və dizaynerlərin yaratdığı innovasiyaların adi insan həyatını necə sadələşdirdiyini nümayiş etdirərək bu səfəri unudulmaz etdi.

Şəhərin səsi – Qingdao TV

Qingdao TV Çinin Şandun vilayətində fəaliyyət göstərən ən böyük regional media qurumlarından biri kimi şəhərin informasiya məkanında mühüm rol oynayır. Kanal müxtəlif tematik yayımlar, xəbərlər, ictimai-siyasi proqramlar, mədəniyyət, turizm, elm və texnologiya mövzularında verilişlər hazırlayır və internet üzərindən paralel yayım həyata keçirir. Müasir studiyalar, montaj otaqları, dron operatorları, rəqəmsal yayım mərkəzi və sosial media komandasının fəaliyyəti QTV-ni həm yerli, həm də beynəlxalq auditoriya üçün çevik və peşəkar platformaya çevirib.

İşgüzar atmosferdə keçən ziyarət zamanı xəbər otağı, studiyalar, operator və montaj bölmələri ilə tanış olduq. Xəbərlərin hazırlanması, reportajların montaj prosesi, süni intellektə əsaslanan avtomatik subtitr sistemləri, sosial şəbəkələr üçün paralel kontent istehsalı barədə ətraflı məlumat verildi. QTV-nin əməkdaşları həm ənənəvi televiziya yayınını, həm də rəqəmsal platformalarla inteqrasiyanı paralel şəkildə həyata keçirirlər ki, bu da onların fəaliyyətini daha çevik və müasir edir.

Səfər həm texniki imkanların yüksək səviyyədə olması, həm də kollektivin peşəkarlığı baxımından yadda qaldı. QTV-nin iş mədəniyyəti, operativlik, yaradıcı yanaşma və açıq kommunikasiya bu televiziya mərkəzini regionun nüfuzlu media platformalarından birinə çevirib. Ümumilikdə, təəssüratlar göstərdi ki, bu ziyarət yalnız tanışlıq deyil, gələcək əməkdaşlığın başlanğıcı ola biləcək mühüm addımdır.

Media sisteminin diqqətçəkən tərəflərindən biri onun beynəlxalq əməkdaşlığa açıq olmasıdır. Tsindao yayım strukturu qardaş şəhərlər və xarici media qurumları ilə əlaqələr qurur, birgə televiziya layihələri və informasiya mübadiləsi təşəbbüslərinə qoşulur. Bu, şəhərin regional təbliğat imkanlarını genişləndirir və Tsindao haqqında məlumatın qlobal auditoriyaya çıxmasını təmin edir. Bu gün Çindao televiziya sistemi ənənəvi efir mədəniyyətini elektron media ilə birləşdirən, dinamik və çoxkanallı platforma kimi fəaliyyət göstərir. O, şəhərin ictimai həyatını, iqtisadi uğurlarını və mədəni kimliyini dünyaya nümayiş etdirməkdə mühüm rol oynayır.

Ziyarətimiz həm media mərkəzinin texniki imkanları, həm də kollektivin professionallığı baxımından böyük təsir bağışladı. Direktordan başlayaraq, gənc mütəxəssislərə qədər hər kəsin əməkdaşlığa açıq olması, təşəbbüsləri dəstəkləməsi, müasir media mühitini yaxından izləməsi diqqət çəkdi. Düşünürəm ki, bu səfər, həmçinin Azərbaycan mediasının Çin tərəfi ilə daha geniş informasiya körpüsü qurması üçün real perspektivlər açır. Eyni zamanda, bu görüş göstərdi ki, kommunikasiya yalnız proqram mübadiləsi ilə məhdudlaşmır – o, mədəni əlaqələrin, şəhərlərarası dostluğun və yeni layihələrin başlanğıcı ola bilər.

4 May meydanı-tarixin ruhu, müasirliyin ritmi

Tsindao şəhərinin simvollarından birinə çevrilmiş 4 May Meydanı Şandun sahillərində yerləşən ən məşhur ictimai məkanlardan biridir. Sahil boyunca uzanan bu geniş meydan həm yerli sakinlərin gündəlik istirahət nöqtəsi, həm də turistlərin ən çox ziyarət etdiyi ünvan sayılır. Fəvvarələr, geniş piyada zolaqları, istirahət oturacaqları və çimərlik xəttinə açılan mənzərəli yol Meydanı şəhər həyatının canlı mərkəzinə çevirir.

Meydan öz adını Çin tarixində mühüm yer tutan 4 May Hərəkatından alıb. 1919-cu ildə Çinin müxtəlif şəhərlərində baş qaldıran bu siyasi və mədəni hərəkat milli özünüdərkin, elm və maarifçilik ideyalarının, modernləşmə çağırışlarının simvolu kimi tarixə düşüb. Həmin illərdə Tsindao əcnəbi dövlətlərin nəzarətində olduğu üçün hərəkatın ideoloji şüarlarından biri də milli suverenlik məsələsinə yönəlirdi. Məhz buna görə 4 May Meydanı Çin cəmiyyətinin dirçəliş ideyalarını xatırladan rəmzi məkan hesab olunur.

Meydanın ən tanınmış arxitektura elementi qırmızı rəngdə ucalan “Mayın küləyi” heykəlidir. Spiralvari kompozisiya dinamiklik, dəyişiklik və irəliləyiş ideyasını təcəssüm etdirir. Gün batdıqca heykəlin üzərində xüsusi işıqlandırma sistemi yanır və meydan gecə saatlarında da turistlərin diqqətini cəlb edir. Şəhərin simvolu kimi bu abidə tez-tez Tsindao haqqında reklamlarda, broşürlərdə və turist fotoşəkillərində əks olunur.

Meydanın ətrafı müasir şəhər memarlığının nümunəsi sayılan göydələnlərlə, biznes mərkəzləri və ticarət obyektləri ilə əhatə olunub. Sahilə doğru uzanan bulvar, velosiped cığırları, açıq idman sahələri və dəniz üzərində panoramalı körpü şəhərə gələn qonaqlara əlavə imkanlar yaradır. Xüsusilə yaz və yay aylarında buraya gələn turistlər dəniz kənarında yürüş edir, foto çəkir, sahil kafe və restoranlarında vaxt keçirirlər. 4 May Meydanı həm də böyük kütləvi tədbirlərin keçirildiyi məkandır. Dövlət bayramları, idman festivalları, gənclər yürüşü, musiqi proqramları və şəhər günləri burada təşkil olunur. Öz strateji mövqeyi, dəniz mənzərəsi və geniş açıq ərazisi sayəsində meydan Tsindao şəhərinin ictimai həyatında mühüm rol oynayır.

Bələdçimiz bildirdi ki, Tsindao şəhərinə gələnlər üçün 4 May Meydanını ziyarət etmək sadəcə ekskursiya deyil, həm şəhərin tarixi kimliyini, həm də müasir urbanistikasını görmək üçün ideal fürsətdir. Buradan sahil boyunca yerləşən avtomobil və piyada yoluyla Tsindao Opera Teatrına, Konqres və Sərgi Mərkəzinə, həmçinin Çingdao körpüsünün seyr nöqtələrinə keçid almaq mümkündür.

Çinli dostlarımızın sözlərinə görə, onlar üçün 4 May Meydanı, sadəcə, turistik məkan deyil. Bu meydan şəhərin yaddaşı, simvolu və gələcəyə açılan pəncərəsidir. Tarixi xatırladan rəmzi məzmunu, müasir həyatın dinamik ritmi və dəniz panoramı bu məkanı Tsindao şəhərinin ən yaddaqalan ünvanlarından birinə çevirir.

(ardı var)

Səbuhi MƏMMƏDOV
XQ