“Hanami” yaponların Novruzudur
Bugünlərdə Tokioda gilənar ağaclarının çiçəkləməsi şəhərin bağ-bağçalarını ağ örpəyə bürüyüb. Yaponlar min ilə yaxındır ki, hər il yazın əvvəllərində gilənar (sakura) ağacının çiçək açmasını bayram edirlər. “Gündoğar ölkə”də bu bayramı “hanami” adlandırırlar. Yapon dilində bu sözün hərfi mənası “çiçəklərdən zövq alma” deməkdir.
Aprelin ilk günləri paytaxt Tokioda gilənar ağaclarının tam çiçəklənmə dövrüdür. Bu günlərdə bu nəhəng meqapolisin küçə, park və meydanlarında qələbəlik olur. Əhali hər il albalı ağacının çiçək açmasını şəxsi həyatlarında yeni dönəmin başlanğıcı kimi qəbul edirlər. Bu mənada “hanami” hardasa bizim Novruz bayramına bənzəyir.
Bu günlərdə Tokionun məşhur Yeno parkında 1000-dən çox sakura çiçək açıb. Çiçəklər ətrafa nağılvari bir gözəllik və xoş ovqat bəxş edir. Təkcə çiçəklər deyil, onların ləçəklərinin çox sayda öz rəng çalarları var. Hətta ən mahir rəssamlar belə bu gözəlliyi olduğu kimi təsvir etməkdə çətinlik çəkdiklərini etiraf edirlər.
“Hanami” bayramı günlərində ölkənin adi həyatı sanki donur. Ata və analar, baba və nənələr, yeniyetmə və tələbələr, məmurlar və iş adamları, bir sözlə, hamı gilənar ağaclarının çiçəklədiyi parklara axışırlar. Sakinlər çiçək çətirli ağacların altında bardaş qurub oturur, çox vaxt özləri ilə gətirdikləri ləziz təamlardan dadırlar. Hamı bir-biri ilə bayramlaşır, xatirə fotoları çəkdirir.
Uşaqlar isə bu günlərdə, adətən, “hanami–uki” oynayırlar. Oyun zamanı iştirakçılar sakura budaqlarından qopan çiçək ləçəklərini havadaca tutmağa çalışırlar. Kimin ovcunda daha çox ləçək olsa, təbii ki, o, qalib hesab olunur.
“Hanami” bayramının qədim tarixi var. Belə ki, əsrlər, qərinələr öncə yapon imperatorları gilənarlar gül açanda dost ölkələrdən ali qonaqları dəvət edərdilər. XVII əsrdən etibarən isə “hanami” ümumxalq bayramına çevrilib. Bu gözəl ənənə günümüzdə yeni şövq və sevgi ilə davam etdirilir.
Albalı ağaclarının çiçəkləməsini günün istənilən çağında, istər səhər, istərsə də gündüz, hətta axşamlar müşahidə etmək olar. Gecələr təşkil edilən hanamilərə isə “yozakura” deyilir. Bunun öz heyranları, xiridarları olur.
Bayramın mərkəzi məkanı sayılan paytaxtın Yeno parkının bir çox sərt qaydaları da mövcuddur. Ərazini çirkləndirmək və gilənar budaqlarını əymək və onların üzərindəki gülləri əzmək olmaz. Axı “hanami” özündə saflıq, təmizlik və toxunulmazlığı ehtiva edir.
Qeyd edək ki, Yaponiya sakinləri sakuranı ölkələrinin rəmzi, bu ağacın çiçəklərini isə ölkənin qeyri-rəsmi gerbi hesab edirlər. Açdıqdan bir-iki həftə sonra tökülməyə başlayan sakura həyat üçün inanılmaz yaxşı bir metaforadır: həyat qısa, gözəllik müvəqqətidir, ona görə hər şeyin dadını çıxarmaq şərtdir!
İlk çiçəklənmədən son çiçəklənməyə qədər albalı ağacı mövsümü bir ay çəkir, hər bir ağac təxminən bir həftəyə qədər çiçəkli qalır. Ağacların ömrü isə, ümumiyyətlə, 16–20 ildir. Sakuraların bəzi növləri 250 ilə qədər yaşaya bilər. Ən yaşlı albalı ağacının 2000 ilə qədər ömrü olduğu ehtimal olunur.
Yaponların gilənar ağaclarının çiçəklərinə olan sonsuz sevgisini ilk dəfə keçmiş ittifaq oxucuları üçün ötən əsrin 70-ci illərində “İzvestiya” qəzetinin Yaponiyada xüsusi müxbiri vəzifəsində çalışmış tanınmış jurnalist Vsevolod Ovçinnikov “kəşf edib”. Onun MDB məkanında “bestsellər” ə çevrilən “Sakura budağı” əsəri Azərbaycan dilinə də tərcümə olunub.
M.HACIXANLI
XQ
