Çağdaş taksi fəaliyyəti bu yöndə yeniləşirmi?

Oktyabrın 1-dən ölkə ərazisində taksi xidmətləri sahəsində bir sıra yeniliklərin tətbiqinə başlanılır. Yeniliklərdən biri taksi minik avtomobillərinin sürücülərinə dair yeni tələblərin qüvvəyə minməsi ilə bağlıdır. Bu məsələ “Avtomobil nəqliyyatı haqqında” Qanuna edilən dəyişiklikdə öz əksini tapıb.

Xatırladaq ki, son illər taksi fəaliyyə­ti ilə məşğul olan bəzi sürücülərin sər­nişinlərlə kobud rəftarı, xidmət zamanı yol verdikləri xoşagəlməz davranışlar cəmiyyətdə haqlı narazılıqlara gətirib çıxarırdı. Qanuna edilən dəyişikliklərə əsasən, indən belə taksi minik avtomo­billərinin sürücüləri etik davranış və avto­mobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşımalarını tənzimləyən normativ hüquqi aktlara dair xüsusi hazırlıq keçməlidirlər. Xüsusi ha­zırlığın nəticələrinə dair daşıyıcılarla və ya sürücülərlə bağlanmış müqavilə əsa­sında Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən aparılmış qiymətləndirməyə əsasən 7 il müddətində etibarlı olan sənəd veriləcək. Qiymətləndirmənin aparılmasına görə haqqın məbləği Nazirlər Kabineti tərəfin­dən müəyyən ediləcək.

Bu gündən “Avtomobil nəqliyya­tı haqqında” qanuna edilən dəyişiklik­lərə əsasən ölkə ərazisində taksi minik avtomobilləri ilə sərnişin daşımalarına dair yeni tələblər də qüvvəyə minir. Yeni tələblərdə taksi sifarişi xidməti və takso­metr anlayışları, eləcə də taksi sifarişi operatorları və onun vəzifələri geniş şərh edilir. Qeyd olunur ki, taksi sifarişi ope­ratorları hər bir taksi sifarişi üzrə siyahısı Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilən adsızlaşdırılmış məlumatların, o cümlə­dən sürücünün iş və istirahət rejimlərinə riayət olunmasına nəzarət məqsədilə sürücü barədə məlumatların Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin informa­siya sisteminə real vaxt rejimində ötürül­məsini təmin etməlidirlər. 

Taksi sifarişi operatoru tərəfindən taksi minik avtomobilləri ilə sərnişin da­şımalarına buraxılış vəsiqəsi və müvafiq buraxılış kartı olmayan daşıyıcıya və ya sürücüyə taksi sifarişi xidmətinin göstə­rilməsi qadağan ediləcək.Taksi minik avtomobilləri ilə sərnişin daşımalarına buraxılış vəsiqələri, o cümlədən taksi si­farişi operatorunun fəaliyyətinə icazə 7 il müddətinə veriləcək. 

Qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Qanunun tətbiqi ilə bağlı imzaladığı 18 avqust 2023-cü il tarixli fərmana əsasən, taksi xidmətləri göstərən avtomobillərlə sərnişin daşıma­larına dair yeni tələblərin pozulmasına görə cərimələr 2024-cü il yanvarın 1-dən qüvvəyə minəcək. 

Yeni ayın ilk günündən etibarən ölkə­mizdə taksi fəaliyyəti üçün yeni dövlət rüsumları tətbiq olunacaq. Bu məsələ “Dövlət rüsumu haqqında" Qanuna edilən dəyişiklikdə əksini tapıb. Xatırla­daq ki, indiyə qədər qüvvədə olan qa­nuna əsasən isə yalnız Azərbaycan Respublikası ərazisində beynəlxalq avto­mobil daşımalarını tənzimləyən icazənin verilməsi üçün dövlət rüsumunun tutuldu­ğu hallar sırasında yer alıb. Bu gündən qüvvəyə minən qanuna əsasən isə avto­mobil nəqliyyatı ilə sərnişin və yük daşı­malarına icazənin verilməsi üçün dövlət rüsumunun dərəcələri də müəyyənləşir. 

Yeni rüsumların məbləğinə gəldikdə isə taksi minik avtomobilləri ilə sərnişin daşımalarına buraxılış vəsiqəsinin ve­rilməsi 125 manat, bir nəqliyyat vasitə­si üçün buraxılış kartının verilməsi isə 25 manat müəyyən edilib. Azərbaycan Respublikası ilə xarici ölkələr arasında avtomobil nəqliyyatı ilə daşımaları yerinə yetirmək üçün operatorlara beynəlxalq yük və qeyri-müntəzəm sərnişin daşı­malarına buraxılış vəsiqəsinin verilməsi 250 manata, hər bir nəqliyyat vasitəsi üçün buraxılış kartının verilməsi 75 ma­nata, taksi sifarişi operatoru fəaliyyətinə icazənin verilməsi isə 3 min manata başa gələcək.

Ərşad HÜSEYNOV,
nəqliyyat üzrə ekspert

Ötən əsrin 90-cı illərindən etibarən Azərbaycanda taksi fəaliyyəti sahəsin­də xaos hökm sürürdü. Bəzi hallarda hətta nəqliyyat müfəttişləri ilə taksi sü­rücüləri arasında dava-dalaş, bıçaqlan­ma ilə nəticələnən xoşagəlməz olayla­rın da şahidi olurduq. Düzdür, ayrı-ayrı illərdə həmin xaotik vəziyyətin aradan qaldırılmasına müəyyən cəhdlər göstə­rilsə də, çox təəssüf ki, heç biri uğurlu olmadı. 

Buna görə də bu sahədə qayda-qa­nun, nizam-intizam yaratmağa böyük ehtiyac var idi. Qanuna edilən dəyişik­liklərin oktyabrın 1-dən qüvvəyə min­məsi də bu sahədə növbəti bir cəhddir. Dəyişikliklərin əsas hədəfi taksi fəaliy­yəti sahəsində nizam-intizam, xüsusən də nəzarət yaratmaqdır. Nəzarət yarat­maq isə aqreqatorlar vasitəsilə xüsusi portallar üzərindən həyata keçiriləcək. Yeri gəlmişkən, ilk dəfə olaraq qanun­vericilikdə həmin aqreqatorların ümumi statusu, onların səlahiyyətləri, fəaliyyət istiqamətləri və fəaliyyətinin şərtləri müəyyən olunub. 

Qanunvericilikdə taksi sifarişi ope­ratoru anlayışından istifadə olunur, on­ların vəzifələri, necə icazə almaları izah edilir. Yəni, opretorların icazə almaları üçün xüsusi proqramları olmalıdır. Hə­min proqram isə Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyinə inteqrasiya olun­malıdır. Yəni, agentlik görməlidir ki, on­lar hansı sürücünü xidmətə qoşur, hə­min şəxs neçə saat işləyir? Və yaxud sürücü taksi fəaliyyəti göstərmək üçün nəzərdə tutulmuş tələblərə uyğun­durmu, sənədləri qaydasındadırmı və yaxud avtomobili hansı vəziyyətdədir? 

Qanunvericilkdə taksi fəaliyyəti ilə bağlı əvvəlki tələblər bir az da konkret­ləşdirilib. Məsələn, sürücülərin xüsusi təlim keçmələri ilə yanaşı, onlardan sağlamlıq arayışları tələb olunacaq. Eyni zamanda, sürücü “E” kateqoriyası üzrə, ən azı, ilkin təcrübəyə malik olma­lı, yaşı isə 20-dən az olmamalıdır. Hə­min tələblərə cavab verən hər kəs taksi fəaliyyəti göstərmək üçün iddialı ola bilər. Həmçinin taksi fəaliyyətinə cəlb edilmiş avtomobil də tələblərə uyğun olmalıdır. Bu sahədə bir sıra məsuliyyət tədbirləri nəzərdə tutulur ki, onların da tətbiqinə yanvarın 1-dən başlanılacaq. 

Yeri gəlmişkən, əsas məsələlərdən biri də taksi fəaliyyəti üçün icazə alın­masıdır. Belə ki, indiyədək, sadəcə, fərqlənmə nişanı almaq tələb olunurdu­sa, oktyabrın 1-dən taksi fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən hüquqi şəxslə­rin buraxılış vərəqəsi almaları məcburi olacaq. Buraxılış vərəqəsi aldındıqdan sonra hər bir avtomobil üçün ayrıca bu­raxılış kartı veriləcək.

Taksi sifarişi operatorları da icazə almalıdırlar. Onlar üçün müvafiq rü­sumlar da müəyyən edilib. İcazəsiz fəaliyyət göstərənlər üçün isə məsuliy­yət nəzərdə tutulur. Bu da kifayət qədər sərt, cərimələrin məbləği olduqca yük­səkdir. Belə ki, taksi sifarişi operatoru fiziki şəxs olarsa, ilkin cəriməsi 10 min manat nəzərdə tutulub. Hüquqi şəxslər üçün isə cərimənin məbləği üç dəfə artıqdır. Sürücülər üçün cəza tədbir­ləri yumşaqdır. Məsələn sürücü icazə almadan taksi fəaliyyəti ilə məşğul ol­duğu təqdirdə 50 manat məbləğində cərimə olunacaq. 

Yeri gəlmişkən, yeni tələblər okt­yabrın 1-dən qüvvəyə minsə də, cə­rimələr gələn il yanvarın 1-dən tətbiq olunacaq. Bu isə o deməkdir ki, qarşı­dakı 3 ay ərzində bu fəaliyyətlə məşğul olmaq istəyən operatorlar və sürücülər öz fəaliyyətlərini qanunvericiliyə uyğun­laşdırmalıdırlar. Buna əməl etməyənlər isə fəaliyyətləri qanunsuz sayılmaqla yanvarın 1-dən cərimələrlə üzləşəcək­lər.

Mirbağır YAQUBZADƏ
XQ