Onları bəzən “Həyatda tərk edilmişlər” adlandırıram, bəzən isə ümidlənib “Sahibləri üçün gözü yolda qalanlarımız...”, – deyirəm. Hər iki halda bizim üçün kədərli mövzudur. 

“Həyatda evsiz, sahibsiz ola­raq özünü tənha hiss etmək bö­yük mənəvi iztirab yaradır. Siz bunu mərkəzimizdə olan hər bir heyvanın gözlərindəki həsrət və ağrıdan duya bilərsiniz. Onla­rın gözlərinə baxın və sizə tərəf necə can atdığının şahidi olun. Qəfəsdə yaşamağa məcbur edildikləri üçün darıxırlar, etiraz əlaməti olaraq bəzən “səs-küy” salır, bəzən də bir küncə qısılıb sadəcə dərd çəkirlər...” 

Bu sözləri bir neçə gün bundan qabaq IDEA Heyvan­lara Qayğı Mərkəzində olarkən direktor müavini Heyran Hü­seynova-Kalender demişdi. Balaca bir iti qucağına götürüb “Bu qızımız Pollidir. Bir heyvan­sevər tərəfindən gətirilmişdi. Üç həftə karantin blokunda qaldıq­dan sonra himayə sektoruna yerləşdirmişik. Səbirsizliklə sa­hibini gözləyir. Bu pişiyimiz isə Syuzidir. Çox oynağan pişikdir, tənhalığı sevmir. Uzun müddət tək qaldıqda bikefləyir”, – sözlə­rini xatırlayıram. 

Elə həmin vaxt günlərin bi­rində mərkəzdən reportaj hazır­lamağı qərara aldıq, insanlardan sevgi, mərhəmət uman dostları­mızın yada salınmalarını istədik. Reportaj hazırlayarkən isə elə həyətdəki qəfəsdə sahibsiz has­ki cinsli itlərin çoxluğu diqqətimi­zi çəkdi. 

Bizi mərkəzlə tanış edən Heyran xanım son vaxtlar say­sız-hesabsız cins və qarışıq cins itlərin, pişiklərin sığınaca­ğa yerləşdirilməsi ilə bağlı çoxlu müraciətlərin daxil olmasının na­rahatedici fakt olduğunu bildirdi: “İnsanlar cins ev heyvanlarını kommersiya məqsədilə çoxal­dıb satır, bəzən xəstə doğulmuş körpə itləri, pişikləri isə küçəyə atırlar. Zamanla qiyməti ucuzla­şan və heç kimə lazım olmayan bəzi cins ev heyvanları təbii ki, küçəyə atılaraq sahibsiz yaşa­mağa məcbur edilirlər. Bununla da, bəzi məsuliyyətsiz şəxslərin ucbatından küçə heyvanlarının sayı artmaqda davam edir”. 

Heyvanların saxlanılması, müalicəsi üçün hər bir şəraiti olan mərkəzlə yaxından tanış oluruq. Burada müasir avadan­lıqlı klinika, karantin, himayə blokları, oyun meydançaları, konfrans zalı, könüllü və baytar həkimlər üçün yataqxana və s. fəaliyyət göstərir. 

Heyran xanım qeyd edir ki, sahibsiz heyvanlarla bağlı prob­lemi həll etmək üçün əsas diqqət sterilizasiya, xəstəliklərin qar­şısının alınması məsələlərinə yönəldilib. 

Küçə heyvanlarını xüsusi təlim keçmiş mobil qrup tutur, qısırlaşdırılıb, peyvəndləri vurul­duqdan sonra qulaqlarına nöm­rələnmiş birkalar vurulur, pişiklər isə qulağının ucunun kəsilməsi ilə işarələnir. Öz müxtəlif xüsu­siyyətlərinə görə himayəyə veril­məsi mümkün hesab edilən it və pişiklər himayə bölməsində sax­lanılır, profilləri mərkəzin internet səhifəsi və sosial şəbəkələrdə yerləşdirilərək sahibləndirilir. 

Onu da öyrəndik ki, Mərkə­zin və Bakı Zoolojı Parkının bir­gə təşəbbüsü olaraq, hər ayın sonuncu şənbəsində mərkəzin himayə blokunda yerləşən bəzi heyvanlar sahiblənmək istəyən­lər üçün Bakı zooparkında nü­mayiş etdirilir. Mərkəzin stasio­narında yerlər məhdud olduğu üçün orada yalnız ağır diaqnoz­lu – məsələn, onkoloji, ağır dəri xəstəlikləri olan, təhlükəli virusa yoluxmuş heyvanlar müalicə alırlar. Müalicə bitdikdən sonra onlar adaptasiya olunmuş əvvəl­ki yerlərinə qaytarılır. 

Müasir avadanlıqla təchiz olunmuş klinikaya daxil oluruq. Heyran xanımın sözü ilə desək mərkəzin “döyünən ürəyi olan” bu arenada gündə 15-ə yaxın əməliyyat aparılır. 

Klinikanın veterinar həkimi Taryel Mürsəlovla söhbətləşirik. Deyir ki, klinikaya daxil olan hey­vanların mövsümə görə xəstəlik­ləri dəyişir. Heyvanlar qışda qrip, viruslar, böyrək soyuqdəymələri, yaz, yay fəsillərində bit, birələr, gənələrin dişləməsi nəticəsində baş verən yüksək qızdırma ilə daxil olurlar. 

Bildirir ki, bəzən ən ağır iş­gəncələrlə ölümcül hala gətirilən heyvanlarla qarşılaşırlar. Bə­zilərinin quyruqları, qulaqlarının kəsilməsi nəticəsində yaraları qanayır, müxtəlif infeksiyalara tutulurlar. Döyülərək şikəst edil­dikləri üçün ağır əməliyyata mə­ruz qalan itlər də var. 

“Uşaqlar əyləncə məqsədilə tir gülləsi ilə heyvanları vurub, şikəst edirlər. İşgəncəyə məruz qalmış heyvanların psixoloji du­rumu da çox ağır olur ki, onların müalicəsi və sahibləndirilməsi çətinlik yaradır”, – deyə əlavə edir. 

Bəs belə neqativ hallara qar­şı necə mübarizə aparırsız sua­lının cavabında direktor müavini deyir: “Mərkəzin əsas hədəflərin­dən biri də məsuliyyətli heyvan sahibliyi və heyvanlara humanist yanaşmanın təşviq edilməsidir. Bu məqsədlə həftədə bir dəfə məktəblərdə ev heyvanları ilə məsuliyyətli davranış mövzu­sunda maarifləndirmə təlimləri təşkil edirik, tövsiyələrimizi veri­rik. Başa salırıq ki, evdə saxlayıb küçəyə atılan bir dişi it və onun balaları 6-7 il ərzində minlərlə küçük dünyaya gətirir. Bu itlərin vaxtında qısırlaşdırılması üçün könüllü qismində bizə kömək edə bilərlər. Həmçinin bildiririk ki, küçədə xəstə, yaxud ciddi zədə almış itlər görərlərsə, dər­hal yardım göstərməklə yanaşı, mərkəzə məlumat versinlər. 

Heyran xanım könüllülərin fəaliyyətindən ürəkdolusu danış­dı: “Bizim gözəl, böyük ürəkli kö­nüllülərimizin fəaliyyətini xüsu­silə vurğulamaq istəyirəm. Onlar bəzən qəza keçirərək küçədə ağır vəziyyətdə olan, eləcə də dəri xəstəliklərindən, cürbəcür infeksiyalardan əziyyət çəkən, döyülərək şikəst edilən, işgən­cə verilən heyvanları müalicə olunmaq üçün tez bir zamanda klinikamıza çatdırırlar. Onların köməyinə tez-tez ehtiyac duyu­ruq və əllərindən gələni edirlər. 

Beləcə, reportajımızı başa çatdırıb sağollaşırıq. Amma ürə­yimiz mərkəzin himayə bölmə­sində öz sahiblərini gözləyən ba­laca dostlarımızın yanında qalır. Onların həsrət dolu baxışları bizi qapıya qədər təqib edir...

L.QURBANOVA