Martın 4-də Bakının Xətai rayonundakı hipermarketdə baş vermiş silahlı basqın gündəmin başlıca mövzularındandır. Hipermarketdəki inkassatorlara hücumda bir nəfərin qətlə yetirilməsi, iki nəfərin yaralanması və pulla dolu çantanın götürülməsi olayın görünən tərəfidir. Eləcə də polis əməkdaşlarının operativ tədbirləri nəticəsində qanlı hadisəni törədənlərin müəyyənləşdirilməsi, onlardan birinin saxlanılması, digərinin silahlı müqavimət göstərərkən zərərsizləşdirilməsi də, həmçinin. Əlbəttə, hüquq-mühafizə orqanlarımız hadisənin gerçək motivlərini üzə çıxaracaqlar. Hələlik isə dünyada təhlükəli peşə sahibləri olan inkassatorlara edilən hücumlardan söz açacağıq. 

Əvvəla, onu qeyd edək ki, belə hü­cumların baş verməsinə görədir ki, pulun daşınması ilə bağlı beynəlxalq miqyas­da bir sıra təhlükəsizlik qaydaları qəbul olunub. Məsələn, inkassator avtomobil­lərini idarə edənlərin yolda qapı-pəncərə açmaq hüququ yoxdur. Onlar planlaşdı­rılmamış yerlərdə dayana bilməzlər. Av­tomobildəki şəxslərin bədən zirehlərini çıxarması da qadağandır. Hətta havanın möhkəm istisində belə bu yolverilməzdir. Necə deyərlər, dözmək lazımdır. Nəzərə alaq ki, qaydalar qanla yazılıb. Amma bütün ehtiyat tədbirlərinə baxmayaraq, soyğunçuluq halları yenə də yaşanır. Bu halların ən səs-küylüləri ilə bağlı xrono­logiyanı diqqətə çatdıracağıq. 

Əlbəttə, 1962-ci ildə inkassator de­yilən bir peşə yox idi. Elə ABŞ-ın Bos­ton şəhərində də. Həmin vaxt pulu poçt işçiləri daşıyırdılar. İçərisində onların olduğu poçt maşınlarından biri ayrı-ayrı banklardan Bostona külli miqdarda pul aparırmış. Maşına iki kişi və bir qadın hücum edib. Xoşbəxtlikdən poçt işçilə­ri sağ qala bilsələr də, 11 milyon dollar oğurlanıb.

1963-cü ildə İngiltərədə pul daşıyan poçt qatarı quldurlar tərəfindən hücu­ma məruz qalıb. Qatardan 2,6 milyon funt-sterlinq oğurlanıb. Bu soyğunçu­luq uzun müddət ən böyük miqyaslı pul qarəti statusunu saxlayıb. Axı müasir pul baxımından oğurlanmış məbləğ 112 mil­yon ABŞ dollarına bərabər idi. Cinayət­karlar tutularaq cəzalandırılıblar.

1969-cu ildə Nyu-Yorkda kollektorlar, yəqin, yolda planlaşdırılmamış dayan­maların xoşagəlməz nəticələr doğura­cağının fərqində olmayıblar. 2 milyon dollar daşıyan bank işçiləri alış-veriş et­mək istəyiblər. Onlar bir mağazanın qar­şısında dayanıblar. Quldurlar isə dərhal maşına hücum edərək pulu oğurlamağa müvəffəq olublar. Əlbəttə, oğurlanmış pul daşınan məbləğin müəyyən qis­mi idi. Çünki yoldan keçənlər hadisəyə müdaxilə ediblər, nəticədə cinayətkarlar niyyətlərini tam reallaşdırmadan hadisə yerindən qaçıblar. 

1990-cı ildə Londonda əlində pul çantası olan kuryer-inkassator şəhərin sakit küçələrindən birində hərəkət edirdi. Naməlum şəxs ona yaxınlaşıb, bıçaqla hədələyərək çantanı götürüb. Çantada isə hər biri 1 milyon funt-sterlinqlik qiymət­li kağızlar olub ki, həmin kağızların ümu­mi sayı 301 imiş. Polis onlardan 299-nubanka qaytara bilib, ikisi yoxa çıxıb.

ABŞ-da 1997-ci ildə baş vermiş soy­ğunçuluğu həyata keçirən isə sürücü-in­kassator olub. O, 27 milyon 700 min dolları götürüb və iş yoldaşlarını avtomo­bildə bağlayıb. Sonra avtobusa minərək Meksikaya qaçmağa cəhd göstərib. La­kin istəyi gerçəkləşməyib. Sərhəddə tutu­lan şəxs 25 illik həbs cəzasına məhkum edilib.

2009-cu ilin isti yayında Rusiyanın Perm şəhərində kollektorlar zirehli ma­şında külli miqdarda pul daşıyırmışlar. Adi bir gün imiş. Qəfildən onlardan biri – 36 yaşlı Aleksandr Şurman həmkarlarını nişan alıb. O, sürücünü meşəyə dönüb saxlamağa məcbur edib. Meşədə isə Şurmanı başqa maşın gözləyirmiş. Oğur­lanmış çantalarda 250 milyon rubl olub. Cinayətkar bir müddət meşədəki qazma sığınacaqda gizlənib, lakin tezliklə tapı­lıb. Buna səbəb onun mobil telefondan istifadəsi olub. Maraqlıdır ki, Şurmana əməlini gerçəkləşdirməkdə həyat yoldaşı və qayınatası da kömək ediblərmiş. Ha­disənin iştirakçılarının hər biri uzun müd­dətə azadlıqdan məhrum olunub. 

Yeni il ərəfəsində – 2009-cu il dekab­rın 30-da Rusiyanın İnquşetiya Muxtar Respublikasının ən böyük şəhəri olan Nazranda Esid Bankın binasının düz ya­nında atışma səsləri eşidilib. Bu, inkas­sator avtomobilinə hücum idi. Kamuflyaj olunmuş və zirehli dəbilqə geyinmiş 5 naməlum şəxs bir neçə dəqiqə ərzində 40 milyon rublu ələ keçirib. Hadisə nəti­cəsində kollektor ağır yaralanıb və ertəsi gün dünyasını dəyişib. İstintaqın gedişi barədə məlumat verilməyib.

2009-cu ildə zirehli pul tranzit maşını Rusiyanın Tula vilayətində Don federal magistral yolu ilə hərəkət edirmiş. Onu yaşayış məntəqələrindən uzaqda sax­layan iki naməlum şəxs polis geyimində olub. Cinayətkarlar 43 milyon rubl gö­türərək heç kimə toxunmadan qaçıblar. Onların tutulması istiqamətində aparılan işlər nəticəsiz qalıb.

2009-cu ildə Fransanın Lion şəhə­rində bankdan pulun digər hissəsini gə­tirmək üçün iki həmkarının avtomobili tərk etməsini gözləyən fransız kollektor 10 milyon avro ilə dolu maşını qaçırdıb. Geri dönən inkassatorlar avtomobili gör­mədikdə əvvəlcə elə biliblər, kimsə həm­karlarını girov götürüb. Lakin tezliklə boş maşın tərk edilmiş halda, içərisində heç bir mübarizə nişanəsi olmadan tapılıb. Soyğunçu 10 gündən sonra oğurladığı pulların müəyyən qismi ilə Monako kazi­nolarının birində yaxalanıb. Onun təslim olmaqdan başqa çarəsi qalmayıb. 

2010-cu ildə Moskvada pulun daşın­dığı “İnkoxran” şirkətinin zirehli avtomo­bilindən 130 milyon rubldan çox vəsait oğurlanıb. Oğrular maşını tərk ediblər. Daha sonra orada bir inkassator, müha­fizəçi və sürücünün meyitləri tapılıb. Mə­lum olub ki, cinayətdə 27 yaşlı mühafizəçi Oleq Kovlevun əli olub. O, həmkarlarını qətlə yetirdikdən sonra pulu götürərək cinayət ortaqlarına təhvil verib. Qəniməti ələ keçirənlər isə Oleqin özünü də öldü­rüblər. Hadisənin üstü açılmayıb. 

Ə.RÜSTƏMOV, “Xalq qəzeti”