Ermənistanın üçüncü preziden­ti, 1980-ci illərin sonlarında Qara­bağın dağlıq hissəsində başlayan separatizm hərəkatının, sonra isə ölkəmizə qarşı işğalçı müharibə­nin, dinc azərbaycanlılara divan tutulmasının, o cümlədən Xocalı soyqırımının bilavasitə təşkilatçısı Serj Sarkisyanın başı üzərini, necə deyərlər, qara buludlar alıb.

Əslində, Sarkisyan 2018-ci ilin ya­zında Nikol Paşinyanın başçılıq etdiyi hərəkatın etiraz aksiyaları nəticəsində hakimiyyətdən qovulduqdan sonra başı dərddədir. İndiyədək müxtəlif məh­kəmələrə çəkilən Serj daim səksəkə içindədir. Bunun da səbəbi onun haki­miyyətdə olduğu dövrdə çoxsaylı qanun pozuntularına yol verməsidir. Təsadü­fi deyil ki, Sarkisyanın, ailə üzvlərinin, həmçinin kürəkəninin və qardaşı oğlu­nun adları dəfələrlə müxtəlif cinayətlər­də hallandırılıb.

Bugünlərdə yayılan məlumatda bildi­rilib ki, S.Sarkisyanın ailə üzvlərinə məx­sus ofşor şirkət Zəngəzur mis-molibden yatağının səhmlərinin bir hissəsinə görə beynəlxalq məhkəmədə iddia qaldırıb. “Walnort Finance Limited” şirkətinin vəkilləri müştərilərinin hüquqlarının po­zulduğunu iddia edərək, Ermənistan Respublikasından 1,2 milyard dollar məbləğində təzminat tələb edirlər.

İddia ərizəsində Ermənistan hö­kumətinin Zəngəzur mis-molibden kom­binatının səhmlərinin şəriki olması ilə nəticələnən sövdələşmədən bəhs edilir. “Walnort Finance Limited”in vəkilləri bu sövdələşmənin kombinatın sahiblərinin hüquqlarını pozduğunu iddia edirlər. Qeyd olunur ki, bu, Dünya Bankının in­vestisiya mübahisələrinin həlli üzrə bey­nəlxalq mərkəzi tərəfindən qeydə alın­mış Ermənistana qarşı ən böyük arbitraj iddiasıdır. Sövdələşmədən əvvəl “Wal­nort Finance Limited” şirkəti Zəngəzur mis-molibden kombinatının səhmlərinin 12,5 faizinə sahib idi. İddia ərizəsində qeyd olunur ki, bu müəssisənin səhm­lərinin 75 faizinə sahib olan Almaniya­nın “Cronimet” şirkəti satışa çıxarıldığı təqdirdə “Walnort Finance Limited”ə öz səhmlərini almaq üçün üstünlük hüququ verməli idi. Buna baxmayaraq, “Wal­nort Finance Limited” heç vaxt qanuni hüququndan istifadə edə bilməyib.

2021-ci ildən başlayaraq zavodun səhmlərinin əsas hissəsi – 75 faizi, son­ra isə 12,5 faizi iki mərhələdə rusiyalı milyarder Roman Trotsenko ilə əlaqəli şirkətlər tərəfindən alınıb. Bu iki söv­dələşmədən sonra Trotsenko zavodun ümumilikdə 21,8 faizini Ermənistan hö­kumətinə bağışlayıb. Buna istinad edən “Walnort Finance Limited” Ermənistan hökumətini onun investisiya imkanlarını sarsıtmaqda ittiham edib.

Qeyd edək ki, Zəngəzur mis-molib­den kombinatının səhmlərinin Ermənis­tan hökumətinə hədiyyə kimi verilməsi bir çox suallar doğurmuşdu. Özəl şirkə­tin, üstəlik, rusiyalı milyarderə məxsus kompaniyanın Ermənistana niyə belə səxavətli hədiyyə etmək qərarına gəl­diyi aydın deyildi. Bunun Ermənistan hökumətinin rusiyalı milyarderlə lap əvvəldən etdiyi sövdələşmənin nəticəsi olduğu ehtimal edilirdi. Məqsəd isə S.Sarkisyanın ailə üzvlərinə məxsus şirkə­tin imkanlarını məhdudlaşdırmaq və ya bazardan tamamilə çıxarmaq, sabiq prezidenti daha bir gəlir mənbəyindən məhrum etmək idi. Elə iddia ərizəsində də bu cür fikirlər əksini tapıb. “Serj Sar­kisyanın ailə üzvlərinə məxsus “Walnort Finance Limited” şirkəti iddia edir ki, Er­mənistan hökuməti onun zavoddakı pa­yını artırmasının qarşısını almaq üçün siyasi motivli kampaniya aparır” – deyə iddia ərizəsində bildirilib.

Nikol Paşinyanın 2021-ci ildəki seçki kampaniyası zamanı, yəni bu müəssisə­nin payının Ermənistana verilməsindən bir neçə ay əvvəl səsləndirdiyi fikirlər də müəyyən suallar doğurmuşdu. Paşin­yan demişdi ki, Zəngəzur mis-molibden kombinatında yerli oliqarxların payları Ermənistan xalqına və hökumətinə ve­riləcək. Bir il sonra verdiyi müsahibədə isə Paşinyan bildirmişdi ki, təxminən 4 milyard dollarlıq investisiya proqramı dövlətin iştirakı olmadan reallığa çevrilə bilməz.

Ermənistanın Azərbaycanla həm­sərhəd olan Qafan rayonunda yerləşən Zəngəzur mis-molibden kombinatı uzun illərdir təhlükəli sənaye tullantılarını Araz çayının sol qolu olan Oxçuçaya (haylar “Voxçi” deyirlər – S.H.) axıdır. Çay Er­mənistanın Sünik vilayəti (Zəngəzur ma­halı) və Azərbaycanın Zəngilan rayonu ərazisindən keçir. Nəticədə bu çayda su çox çirklənib, onun bioloji resursları isə praktiki surətdə məhv olub. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin 2021-ci il martın 10-da yaydığı məlumatda deyi­lirdi: “İşğaldan azad olunmuş ərazilərin ekoloji vəziyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədilə Zəngilan rayonu ərazisindən keçən Oxçuçayda keçirilən növbəti mo­nitorinq zamanı 500-dən çox farel və di­gər balıqların öldüyü aşkar edilib. Çay­dan götürülmüş su nümunələrində mis, molibden, manqan, dəmir, sink, xrom və s. kimi ağır metalların miqdarının nor­madan dəfələrlə artıq olduğu müəyyən olunub. Monitorinq və analizlərin nəti­cələri, eyni zamanda, çayda balıqların kütləvi şəkildə məhv olması faktları ça­yın Ermənistan ərazisindəki Zəngəzur mis-molibden zavodu və Qafan mis filiz saflaşdırma kombinatının toksik tullantı­ları ilə çirkləndirilməsini bir daha təsdiq edir”.

Son məlumatlara görə isə kombinat­dan buraxılan zəhərli sular Araz çayının sularına qarışaraq bu yaxınlarda istifa­dəyə verilmiş “Xudafərin” su anbarını çirkləndirmək təhlükəsi yaradır.

Ermənistan hökuməti Sarkisyan ailəsinin üzvlərinə məxsus şirkətin iddia ərizəsinə hələlik münasibət bildirməyib. İqtisadçı Suren Parsyan isə hesab edir ki, mümkün mənfi nəticələrdən qaçmaq üçün hökumət hərtərəfli izahat verməli­dir, çünki 1,2 milyard dollarlıq iddia Er­mənistan dövləti üçün ciddi rəqəmdir: “Ermənistanın dövlət büdcəsinin gəlirləri təxminən 8 milyard dollardır. Təbii ki, Ermənistan iqtisadiyyatı və büdcəsi bu qədər vəsaiti ödəməyə qadir deyil. Biz hər il təxminən bu qədər məbləği xarici borcumuzu ödəmək üçün ayırırıq. Jur­nalistlər müəyyən ediblər ki, 2018-ci ilə­dək, yəni Serj Sarkisyan hakimiyyətdən uzaqlaşdırılana qədər “Walnort Finance Limited”in səhmləri onun kürəkəni Mi­kael Minasyana məxsus olub. Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra Minasyan səhmləri Ermənistan milli təhlükəsizlik xidmətinin o zamankı direktoru Artur Va­netsyanın əmisi oğlanlarına verib...”

Zəngəzur mis-molibden kombina­tının səhmlərinin “ötürülməsi hekayəti­ni” davam etdirərək, deyək ki, səhmlər 2020-ci ilin yazında Vanetsyan ailəsinin biznes ortağı – Rusiya Federasiyasının keçmiş səhiyyə naziri və Ukraynadakı sabiq səfiri Mixail Zurabovun ixtiyarına keçib. Keçən il isə Zurabov öz səhmlə­rini İsveçrənin arbitraj işləri üzrə ixtisas­laşmış “Bell Capital” hüquq firmasına verib. Ermənistan mediasında ehtimal edilir ki, rəsmi İrəvana qarşı arbitraj pro­sedurlarına hazırlıq işlərinə bu hüquq firması başlayıb.

Beləliklə, aydın olur ki, Ermənis­tan hökuməti “Qarabağ klanı”nın iki əsas “liderindən” biri olan S.Sarkisyanı hərtərəfli sıxışdırmaq istiqamətində işlə­ri davam etdirir. Bunun İrəvanda “Vətən naminə Tavuş” adlı qondarma hərəkatın mitinqlərindən sonra başlaması isə tə­sadüfi hesab olunmamalıdır. Görünür, Paşinyan radikal müxalifətin əsas ilham­vericisi, dəstəkçisi olan sabiq prezident­lərdən qisasını alır. Ancaq erməni xalqı 6 il öncə tarixin arxivinə göndərməklə, siyasi səhnədən birdəfəlik süpürüb at­maqla onlara ən böyük zərbəsini vu­rub. Onlarla bağlı atılan bu addımlar isə ədalətin təntənəsi hesab olunmalıdır. Düzdür, bu iki cani (S.Sarkisyan və Ro­bert Koçaryan) son anda Azərbaycanın ədalət mühakiməsindən qaçıb canlarını qurtara bildilər. Ancaq göründüyü kimi, onlar ilahi ədalət divanından qaça bil­mirlər.

Onu da bildirək ki, S.Sarkisyanın mahiyyətinin, xislətinin nədən ibarət olduğunu azərbaycanlılar yaxşı bilir­lər. Zənnimizcə, bu yerdə Prezident İlham Əliyevin 2021-ci il oktyabrın 3-də Suqovuşan qəsəbəsində Azərbayca­nın Dövlət bayrağını ucaltdıqdan sonra səsləndirdiyi fikirlərdən iqtibas gətir­məyə ehtiyac duyulur: “Bu fərarilərin içində Ermənistanın keçmiş prezidenti Serjik Sarkisyan da var idi. Bu yaxın­larda mənə verilən məlumata görə, o, haradasa Azərbaycan haqqında, ulu öndər haqqında öz səviyyəsinə uyğun çirkin sözlər ifadə etmişdir. Birinci fəra­ri elə odur. Çünki o, müharibə zamanı Xankəndiyə soxulmuşdu, guya, orada hansısa işlər görəcək. Amma görəndə ki, Azərbaycan Ordusu artıq gəlir və onun qulağından tutub Bakıya gətirə bilər, qorxaqcasına oradan fərari kimi qaçmışdır. Mən ona Serjik Sarkisyan ona görə demirəm ki, onu alçaltmaq istəyirəm, ona görə ki, bu, onun əsl adı və soyadıdır. Bizim arxivlərimizdə bu məlumatlar var. Onun “metirka”sında, yəni, doğum haqqında şəhadətnamə­sində, onun komsomol biletində Sar­kisyan Serjik yazılıbdır. Sonra bunu edib Sarkisyan Serj. Guya, “Serj”, necə deyərlər, məqbul bir addır.

Bu adam ömrü boyu oğru, cinayət­kar, saxtakar, xain, satqın, fərari kimi tanınıb. Serjikin oğurluğu haqqında Ermənistanda bilməyən yoxdur. Bu gün onunla əlbir olan “müharibə qəh­rəmanları” artıq ya həbsdədir, ya da cəhənnəmdə. “Tuşonka” satan və artıq cəhənnəmdə yanan, Serjikin sağ əli olan “general” Ermənistan ordusunun və Serjikin əsl simasını göstərir. Müharibə zamanı əsgərlərin payını satan general hansı sözlərə layiqdir? Serjikin sağ əli olan, müharibə dövründə müdafiə naziri vəzifəsində çalışan hərbi cinayətkar bu yaxınlarda Ermənistanda həbs edildi – oğurluğa görə. Nasaz silahlar alırdı, pul­larını da qoyurdu cibinə. Bu haqda bizdə kifayət qədər məlumat var, həm müha­ribədən əvvəl, həm müharibə zamanı hansı əməllərdən çıxırdılar”.

Dövlətimizin başçısı bildirmişdir ki, Azərbaycan Ordusu hər gün irəli gedir­di, Ermənistan müdafiə naziri isə kont­raktlar imzalayıb, nasaz silahlar aldırıb, qiymət fərqini də cibinə qoyurdu. Çünki onlar Serjikin yetirmələridir və onun kimi oğrulardır.

Səxavət HƏMİD
XQ