İmran BƏDİRXANLI
imranbedirxanlı[email protected]

İndi zaman Ermənistanı sanki, avtomagistraldan kənd yoluna çəkir

İrəvanın ABŞ – Avropa İttifaqı (Aİ) – Ermənistan üçlüyünün ap­relin 5-də Belçika paytaxtında bu formatda ilk dəfə keçiriləcək gö­rüşünə böyük ümidlər bəslədiyi, hətta sevindiyi sirr deyil. Ermə­nistan hakimiyyəti bunu heç giz­lətmək belə istəmir. Axı niyə də sevinməsin? Dünyanın iki super­gücü bir yerdə Hayastanı qucaq­larına alıb başını tumarlayacaq, guya, düşdüyü durumdan çıxış yolu göstərəcək, ortaq mövqe sərgiləyəcək və konkret qərarlar verəcəklər. 

Nikol Paşinyan iqtidarının bu görüş­dən nəyi əldə etməyi hədəflədiyini təx­min etmək o qədər də çətin deyil. Onun birinci hədəfi Moskvadan tez və başağrı­sız ayrılmaqdır. Ssenariyə görə, bundan sonrakı hədəf sülh danışıqlarında Azər­baycanın qarşısına güclü və arxalı tərəf kimi çıxmaqdır. Bunu bacaracağı təq­dirdə İrəvan Bakı ilə ikitərəfli danışıqları müharibədə məğlub olmuş ölkə kimi de­yil, “bərabərhüquqlu opponent” qismində aparmağa və sülh sazişini də məhz bu statusda imzalayacağına ümid edir.

Sülh danışıqlarında üçüncü tərəfin iştirakından əlini hələ də tam üzməyən Ermənistan rəhbərliyinin bundan sonra­kı davranışının xarakteri Brüssel görü­şünün nəticəsindən asılı olacaq. Rusi­yanın pəncəsindən mümkün qədər tez qurtulmaq! Paşinyan komandasının nail olmağa can atdığı strateji nəticə budur. Amma, bu, heç də kənardan göründü­yü qədər asan deyil. Bu xüsusda rəsmi İrəvanın diqqətinə ABŞ-nin Müharibə Araşdırmaları İnstitutunun son hesaba­tında yer almış bir qənaəti çatdırmağı­mız gərəkdir: “Qərb Ermənistan üçün Rusiyanı əvəzləyə bilməz. Bu, xüsusilə Ermənistanın coğrafi mövqeyi ilə bağlı­dır...”. Məntiqi olduğu qədər də ibrəta­miz qənaətdir. 

Bəli, Ermənistan özünə təhlükəsizlik zəmanətini bölgədə deyil, uzaqlarda ax­tarmaqla ciddi səhvə yol verir. Hesabat­da qeyd olunduğu kimi, Birləşmiş Ştat­lar başda olmaqla, Qərb bu zəmanəti ona verə bilməz. Hayastanın Qərbin onun qulağına üfürdüyü yad notlara pərvazlanıb göylərdə süzmək əvəzinə, bölgədəki qonşularına, “3+3” formatlı “Qazqaz evi”nə nəzər salmaları daha məntiqli olmazmı? Yoxsa Fransanın ba­şında durduğu Aİ və ABŞ kimi təmən­nalı havadarlarına uyub iqtidarlı-müxa­lifətli cəmiyyətində radikal şovinizmin, revanşizmin daha da güclənəcəyini göz altına almalı olan Paşinyan iqtida­rı indiki şərtlərlə Azərbaycanla sülhə gəlməyin vacibliyini, ondan gözlənilən addımları atmağın zəruriliyini arxa pla­na keçirməklə vəziyyəti bir az da qəliz­ləşdirəcək. Əlbəttə ki, yalnız özü üçün. Bakı isə İrəvana “gəl–gəl” deyənlərin əsl məqsədlərinin nə olduğuna, bölgəni nə üçün qarışdırmaq istədiklərinə təkrar aydınlıq gətirmiş olacaq. 

İndi sağa–sola vurnuxan məğlub Ha­yastan üçün ən ciddi imtahan “tərəfdaş­larının” siyasi testindən deyil, zamanın sınağından çıxması olacaq. Zaman isə getdikcə daralır. Üç il altı aydır ki, Azər­baycanın, eləcə də Türkiyənin Ermə­nistana uzatdığı sülh və əməkdaşlıq əli havada asılı qalıb. Elementar məntiqə görə, əgər Paşinyan qloballaşan çağdaş dünyanın geosiyasi coğrafiyasında bu adda dövlətin qalmasını doğrudan da istəyirsə, bu halda nə Qərbin, nə də Şi­malın deyil, qonşularının əlini sıxmalıdır. Həm də bunu mümkün qədər tez etməli­dir. İki gün sonra Brüsseldə təzə heç nə baş verməyəcək. “Bütün təzələr yaddan çıxmış köhnələrdir” – postulatını haylara xatırlatmağın məqamıdır.

Yuxudan yenicə ayılıbmış kimi, təh­lükəsizliyinə zəmanəti Alp dağlarının arxasındakı Fransada, yaxud okeanın o üzündəki ABŞ-da axtaran İrəvan keç­mişdə qalmış, arxivə göndərilmiş bu uğursuz planlarından əl çəkməli, barıt qoxusu gələn tərəfi deyil, ona uzadılan sülhməramlı əli seçməlidir!