Bəs Nikol Paşinyanın Paris “işgüzarlığı” nədən qaynaqlanır?

Sərlövhəni dahi Mirzə Fətəli Axundovun “Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli Şah” klassik komediyasının motivləri əsasında çəkilmiş “Dərviş Parisi partladır” filmindəki məşhur frazaya oxşatmağımıza sonda aydınlıq gələcək. Yazımızda isə Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın Fransaya işgüzar səfərindən söz açacağıq. Ancaq hələlik...

“Təkrar etmək istəmirəm. Hərçənd bu məsələni unudan və ya bilməyənlərə xatır­latmaq yerinə düşər ki, Fransa Prezidenti Jak Şirak uzun müddət atamı Fransanın həmsədrliyinə razı salmaq istəyirdi və o, bundan imtina edirdi. Sonradan Prezident Şirakla keçirdiyim görüşlər əsnasında o, dəfələrlə onu necə razı salmaq istədiyini və Fransanın neytral olacağını vəd etdiyi­ni xatırladırdı. Həmçinin mənim qarşımda əlavə edirdi ki, bu vədi atamın həyatda ol­madığı vaxtda da yerinə yetirir. Mən bunu həmişə müsbət qəbul edirdim. Ancaq za­hirən də, ümumilikdə, bütün bunlar onun dediyi kimi təsir bağışlayırdı. Hərçənd, bilmirəm ki, pərdə arxasında nələr baş ve­rirdi, lakin son vaxta qədər balans zahirən saxlanılırdı. Balans, hətta Fransa tərəfin­dən İkinci Qarabağ müharibəsinə qədər pozulmuşdu və bu, görünür ki, Fransanın xarici siyasətində fundamental əsasların nəsil dəyişikliyi səbəbindən baş vermişdi. Biz hazırda bunu təkcə Fransada deyil, həm də Avropa ölkələrinin əksəriyyətində müşahidə edirik. Öz ölkəsində və bey­nəlxalq arenada böyük nüfuz sahibi olan insanlar siyasət səhnəsindən getdilər və ümumilikdə, təsadüfi adamlar – populist­lər, demaqoqlar gəldilər və bunun nə ilə nəticələndiyini hamımız görürük”. 

Bu fikirləri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2024-cü il yanvarın 10-da yerli televiziya kanallarına müsahibəsində bildirib. Bəli, tam əminlik­lə demək olar ki, Fransa prezidenti Em­manuel Makron dövlətimizin başçısının nəzərində tutduğu populist və demaqoq­lardandır və onun yeritdiyi siyasət Parisi Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərin­də ədalətli vasitəçi obrazında görməyə imkan vermir. Makron hazırda var gücü ilə çalışır ki, Bakı – İrəvan münasibətləri­nin nizamlamasında ikincinin xeyrinə yeni reallıqlar formalaşdırsın. Mövcud məqam Ermənistan baş naziri N.Paşinyanın Fran­saya işgüzar səfəri zamanı da açıq görün­dü. Daha doğrusu, Makronun Paşinyanla keçirdiyi görüş əsnasında səsləndirdiyi bəyanat hər şeyi üzə çıxardı. 

Ancaq yazımızda yalnız Makro­nun nələrdən söz açdığını diqqətə çatdırmayacağıq. Eyni zamanda, N.Paşinyanın Parisdə dilə gə­tirdiyi fikirlərə diqqət yetirəcəyik. O fikirlərə ki, hazırda Bakı – İrəvan sülh razılaşması ilə daban-dabana ziddir. O fikirlər ki, Er­mənistanın qeyri-konstruktiv tərəf mövqe­yini bir daha ortaya qoyur.

Makron – Paşinyan görüşündə səslənmiş bə­yanatlarla əlaqədar qənaəti bir neçə cəhətdən qruplaşdırmaq mümkündür. Birincisi, hər iki ölkə 2022-ci ilin oktyabrında Avropa Siyasi Birliyinin Praqada keçirilmiş Zirvə toplantısı çərçivəsin­də reallaşmış dördtərəfli (Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişel, Fransa prezidenti Emmanuel Makron və Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan) görüşün nəticələrini ehkamlaşdırmaq yolu tutur. 

İkincisi, Paris Ermənistanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi ilə bağlı məsələni dünya ictimaiyyəti­nin, necə deyərlər, gözünə soxur və mövcud fonda elə təəssürat yaradır ki, sanki Azərbaycan təcavüz­kardır və İrəvanın onun aqressiyasından qorunma­sına ehtiyac var. Makron tərəfindən Ermənistana hər cür dəstəyin göstərilməsinə dair fikirlərin səs­lənməsi bunun təsdiqidir. “Bu gün sizin varlığınız bizim hamımız üçün çox vacibdir. Mən sizin hü­zurunuzda bir daha demək istəyirəm ki, Fransanın Ermənistana dəstəyinə, onun müstəqilliyinə, ərazi bütövlüyünə, demokratik proseslərə və sülh istə­yinə arxalana bilərsiniz”, – deyən Fransanın dövlət başçısının yanaşması Paşinyanın Parisdə keçirdiyi bütün görüşlərin leytmotivini təşkil edib. 

Üçüncüsü, rəsmi Paris Cənubi Qafqazda qlo­bal maraqlarının olduğunu təsdiqləyir və Paşin­yanın Fransaya səfəri həmin maraq və mənafelə­rin qorunmasında Ermənistan kartının daim əldə saxlanılacağının mesajıdır. Nəzərə alsaq ki, səfər gözlənilmədən reallaşıb, onu Azərbaycan Prezi­dentinin Türkiyəyə səfərinə cavab kimi də qiymət­ləndirmək mümkündür və deməli, Fransa Cənubi Qafqaz müstəvisində durumun gərginləşdirməsinə maraq göstərdiyini bir daha ortaya qoyur. 

***

İndi isə konkretləşdirək. E.Makron çıxışının Azərbaycan-Ermənistan münasibətləri ilə bağlı hissəsində əvvəlcə fevralın 13-də hər iki ölkənin şərti sərhədində yaşanmış hərbi toqquşmaya mü­nasibət bildirib. O, atışma nəticəsində bir azərbay­canlının yaralanmasından təəssüfləndiyini deyib və bunu Ermənistan rəhbərliyinin də tam şəffaflıq­la etiraf etdiyini vurğulayıb. Sual yaranır: Rəsmi İrəvan nə zaman və nəyi etiraf edib? Yaxud, onun etdiyi etiraf idimi? Xeyr! Ermənistan rəsmiləri, sa­dəcə, ilk atəşin öz hərbçiləri tərəfindən açıldığını danmağı bacarmayıblar. Çünki ortada videogörün­tü olub. Yəni, dana bilməmək etiraf və peşmançı­lıq deyil. 

Amma Paşinyan və komandasının təmsilçiləri­nin Azərbaycanın cavabının qeyri-adekvat şəkildə alınmadığına dair deyimləri onların səmimiyyət­dən uzaqlığının göstəricisidir. Hələ bu deyimlərdə Azərbaycanın işğalçı obrazının canlandırılması da var. Əslində, Makron da eyni yolu tutur. O bildi­rir ki, Fransa Azərbaycanın dörd erməni hərbçisini məhv edərək, qeyri-mütənasib qisas almasından təəssüflənir. Bundan sonra Makron ölkəsinin Azər­baycanla Ermənistan arasında ədalətli və davamlı barışa nail olmaq naminə səyləri dəstəkləyəcəyini bildirib. Görəsən, dəstəkləmək beləmi olur? Belə­liklə, Makron bir yandan Prezident İlham Əliyevin təbirincə desək, balansı pozur, digər yandan isə Fransanı, guya, ədalətli kimi göstərir, Bakı ilə İrəvan arasında vasitəçi imici qazanmağa çalışır. Necə deyərlər, utanmasan, oynamağa nə var... 

Balansı pozmaqdan söz düşmüşkən, mövzu­muzun davamını məhz haqqında söz açdığımız Praqa görüşü məsələsinə gətirməyə çalışaq. Mə­lumdur ki, Azərbaycan Fransa tərəfinin həmin gö­rüşdə iştirakına etiraz etməmişdi. Prezident İlham Əliyev yanvarın 10-dakı müsahibəsində İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Bakı – Paris mü­nasibətlərindəki gərginliyə baxmayaraq, Makro­nun Praqa görüşünə qatılmasına razılıq verdiyini açıqlamışdı. Bəs, Makron nə etdi? Görüşdən heç iki həftə keçməmiş bildirdi ki, Azərbaycan iş­ğalçıdır, Rusiya müttəfiqi Ermənistana xəyanət edib. Nəzərə alaq ki, Yelisey sarayı rəhbərinin bu mövqeyi liderlərin Brüssel raundu çərçivəsində 2022-ci ilin dekabrında nəzərdə tutulmuş növbə­ti görüşünün fiasko reallığını doğurdu. Nəticədə Aİ Şurası prezidenti Şarl Mişelin sülh vasitəçiliyi missiyası iflasa uğradı. Yəni, Makronun “töhfəsi” göz qabağındadır. Elə həmin Praqa görüşündəki pozitiv cəhətləri heçə sayması da, həmçinin. 

Bəli, indi Fransa prezidentinin yadına vaxtilə nəticələrini alt-üst etdiyi Praqa görüşü düşüb. O, həmin təmas zamanı Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin 1991-ci ilin Alma-Ata Bəyannamə­sinə sadiqlik göstərdiklərini xatırladır və deyir ki, Azərbaycana qeyri-müəyyənliyi aradan qal­dırmaq lazımdır: “Hesab edirəm ki, Azərbaycana Ermənistanın ərazi bütövlüyü, xəritələrlə bağlı qeyri-müəyyənliyi aradan qaldırmaq həmişə lazım olduğundan daha çox lazımdır. Sərhədlərin deli­mitasiyası və demarkasiyası ilə bağlı vicdanlı iş aparılmalıdır ki, bu da sərhədin hər iki tərəfindəki qüvvələrin geri çəkilməsinə əsas olacaq”.

Göründüyü kimi, Makron siyasi manipulya­siyaya baş vurur. Bu tendensiyada Alma-Ata Bə­yannaməsini ehkamlaşdırmaq xəttinin aşkar du­yulması öz yerində. “Qüvvələrin geri çəkilməsi” məntiqi isə Azərbaycanı işğalçı kimi göstərməyin fərqli metodudur. Deməli, Fransa Ermənistanın bu mövzuda irəli sürdüyü avantürizmi dəstəklədiyini təsdiqləyir. 

Digər tərəfdən, bəli, Azərbaycan Praqa Sam­miti zamanı Alma-Ata Bəyannaməsinə sadiqliyi­ni bəyan edib. Amma Bakının və İrəvanın sənə­də sadiqliyi interpretasiyalara yol açmamalıdır. Çünki bəyannamədə konkretlik yoxdur. Yəni, o, ümumi xarakter daşıyır, keçmiş SSRİ-nin müttəfiq respublikalarının bir-birinin ərazi bütövlüklərini tanımalarını rəhbər tutur və mövcud xüsusda bəzi məqamları vurğulamağa ehtiyac var. Birincisi, ye­nidən bildirək: Makron özü Praqadakı razılaşmanı heçə endirib. İkincisi, Praqa görüşündən ötən müd­dətdə qanunsuz erməni hərbi birləşmələri, daha doğrusu, Ermənistan ordusunun hissələri Azərbay­can ərazisində qalmışdı. Habelə, Qarabağda İrə­vanın dəstəklədiyi separatçı rejim “fəaliyyətini” davam etdirmişdi. Yəni, Ermənistan Alma-Ata Bə­yannaməsinə əhəmiyyətsiz yanaşmışdı. Hələ otuz ilə yaxın müddətdə İrəvanın həmin sənədə tam etinasız münasibətini, Azərbaycan ərazilərinin 20 faizini işğalda saxlamasını bir kənara qoyuruq... 

Əslində, Alma-Ata Bəyannaməsinin ehkam­laşdırılmasının düzgün olmadığını Prezident İlham Əliyev də bildirib. Əlbəttə, bir qədər fərqli formada. Dövlətimizin başçısının fikirləri Makronun hazırda irəli sürdüyü “Azərbaycanın xəritələrlə bağlı qey­ri-müəyyənliyi aradan qaldırmasının vacibliyi” ri­torikasını hədəf seçir. İş ondadır ki, xəritə ilə bağlı məsələ heç də Alma-Ata Bəyannaməsinə qeyri-sa­diqlik kontekstində qiymətləndirilə bilməz. Heç Er­mənistan rəhbərliyinin delimitasiya və demarkasiya zamanı 1970-ci ildən sonrakı xəritələri əsas götür­mək istəməsi də sözügedən sənədə sadiqlik deyil. 

Sual olunur: nə üçün Ermənistan 1970-ci ildən sonranın xəritələrinə istinadın tərəfdarıdır? Dövlə­timizin başçısının münasibəti həm reallıqları açıq­layır, həm də suala cavab mahiyyəti daşıyır. “Nə üçün 1975-ci ilin, yaxud da ki, indi 1970-ci ilin, hətta bəzi təkliflərdə 1970-ci, 1990-cı illərin xə­ritələri, cavab çox sadədir və mən bu gün bu barə­də açıq danışmaq istəyirəm”. – deyən Prezident İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına müsahi­bəsində XX əsrdə Azərbaycan torpaqları hissə-his­sə Ermənistana verildiyini vurğulamış və prosesin bütün təfərrüatlarını açıqlamışdı. Ölkəmizin lideri həm 1918-ci ildə Azərbaycan Demokratik Res­publikası qurulan zaman İrəvanın Ermənistana paytaxt kimi verilməsini, həm 1920-ci ilin sovet­ləşməsindən sonra Qərbi Zəngəzurun böyük his­səsinin Azərbaycandan qoparılmasını yada salmış, həm də belə torpaq hədiyyələrinin illər ərzində düz 1969-cu ilin mayınadək davam etdiyini vurğu­lamış, əlavə etmişdi ki, nəticə Azərbaycanın 100 min kvadratkilometrdən çox ərazisindən 86,6 min kvadratkilometr qalmışdı. Prezidenti İlham Əli­yev, həmçinin, ulu öndər Heydər Əliyevin 1969-cu ilin iyul ayında rəhbərliyə başlamasından sonra torpaq hədiyyələrinin dayandığını dilə gətirərək bunları bildirmişdi: “Onlar məhz buna görə 1970-ci illərin xəritələrini əsas götürmək istəyirdilər. Mən sual verəndə ki, yaxşı, niyə 1970-ci illər? Deyin, mənə izah edin, bunun hansı metodoloji əsasları var, siyasi əsasları var? Yoxdur. Əgər biz siyasi əsaslarına istinad etsək, onda istinad nöqtə­si kimi ya Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ya­ranması dövrünü, ya da sovetləşmə dövrünü gö­türməliyik. O olar siyasi metodologiya. Əgər biz xronoloji metodologiyaya üstünlük versək, onda gəlin baxaq, XX əsrin əvvəlində xəritələr nə idi, gəlin bu xəritələr üzərində işimizi quraq. Yəni, siz 1960-cı, 1950-ci, 1940-cı illəri kənara qoyursunuz və məhz 1970-ci illərə istinad etmək istəyirsiniz. Məhz buna görə ki, bizim tarixi torpaqlarımız artıq onlara verilmişdi. Ona görə biz buna qəti surətdə etiraz etmişik və edirik. Əfsuslar olsun ki, 1970-ci illərin xəritəsini, əsas götürmək istəyən təkcə Ermənistan deyil, onun yəni, “Ermənistan plyus” qruplaşmasıdır və biz buna heç vaxt razılıq verə bilmərik”.

***

Bəli, “Ermənistan plyus” qruplaşmasının baş­lıca fiquru Fransadır və Makron Paşinyanla görü­şündə Azərbaycanla sülh prosesinə, öz aləmində yeni durum gətirməyə də çalışır. Söhbət Qarabağ ermənilərinin bölgəyə qayıtmalarından gedir. Ölkəmizin prinsipial baxışı budur ki, Qarabağ er­mənilərinin yaşadıqları yerlərə dönüşü vaxtilə Er­mənistandan didərgin salınmış azərbaycanlıların əzəli torpaqlarına, yurd yerlərinə qovuşmaları ilə eyni kontekstdə qiymətləndirilməlidir. Yəni, sülh müqaviləsində hər iki qayıdış əsas götürülməlidir. Ancaq Fransa prezidentinin səsləndirdiyi fikir bu­nun əksidir. O, Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin 17 noyabr 2023-cü il tarixli qərarından söz açır və deyir ki, Azərbaycan 2023-cü il sentyabrın 19-dan etibarən “Dağlıq Qarabağı tərk edən və geri qayıt­maq istəyən şəxslərin” təhlükəsiz, rəvan və tez bir zamanda bu əraziyə dönmələrini təmin etməlidir. Yəqin, “Dağlıq Qarabağ” ifadəsinə diqqət yetirdi­niz. Təkcə bu ifadə Fransanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə münasibəti baxı­mından hər şeyi ortaya qoyur... Qarabağ ermənilə­ri isə yalnız bəhanədir. Məqsəd onların qayıtmala­rı üçün yaranacaq təminatı beynəlxalq səviyyədə müəyyənləşdirməkdir ki, bu da öz növbəsində Parisin Qarabağdakı erməni separatizmini yenidən alovlandırmaq cəhdidir.

***

Makronun Paşinyanla görüş əsnasında səslən­dirdiyi fikirlər Fransanın qlobal siyasət trayekto­riyasının məhsulu kimi də qiymətləndirilə bilər. Ermənistanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi, ar­dınca Azərbaycanın Ermənistan üçün vacib olan məqamlarla razı salınması cəhdi. Növbədə daha bir “vəzifə” var. Fransa prezidenti deyir ki, Cənubi Qafqazın sülh, inteqrasiya və əməkdaşlıq regionu olmasını istəyir. Onun sözlərinə görə, kommuni­kasiya kanallarının parçalanma deyil, inteqrasiya faktoru olması zəruridir. “Mən Mərkəzi Asiyaya səfər etmişəm və istəyirəm ki, Mərkəzi Asiya, Cə­nubi Qafqaz və Avropa İttifaqı arasında kommu­nikasiya əlaqələri inkişaf etsin”, – deyən Makron yenə də ermənipərəstliyini göstərir və İrəvan tərə­findən irəli sürülmüş “Dünyanın kəsişməsi” ide­yasını alqışladığını bildirir. Deməli, o, Paşinyan administrasiyasının təşəbbüsünü özünün “kom­munikasiya oxunun” tərkibində görür. Və deməli, tam məlum olur ki, “Dünyanın kəsişməsi” təkcə erməni iqtidarının deyil, həm də rəsmi Parisin dü­şüncə məhsuludur.

Bəli, Fransa dolayısı ilə Azərbaycanın “Zən­gəzur dəhlizi” təşəbbüsünə qarşı çıxır. Ümumən, göstərir ki, Cənubi Qafqazda mübarizə plasdarmı formalaşdırmaqda, bölgəyə yeni siyasi reallıqlar gətirməkdə maraqlıdır. Görünür, Paris kollektiv Qərbin Cənubi Qafqaz maraqlarını yerinə yetir­məkdə, belə demək mümkünsə, qladiatorluğa ke­çib. Əlbəttə, hazırkı durumda Ermənistan, obrazlı desək, qladiatorun əl meymununa, ya da təlxəyinə oxşayır. Amma Paris həmin təlxəyi müdafiə edə­cəyini vurğulayır və bu anlamda Makronun Fran­sanın Aİ ilə İrəvan arasındakı əlaqələrin inkişafına güclü dəstək verəcəyini bildirməsi başlıca faktor­dur. Əlbəttə, ən vacib məsələ Ermənistanın ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə dəstəkdir. 

Qeyd edək ki, artıq Ermənistandakı bəzi da­irələr məhz söz açdığımız dəstək ritorikasına əks yanaşma ortaya qoyurlar. Onlar çox haqlı olaraq bildirirlər ki, əvvəllər ölkənin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini qorumaq kimi gündəmi yox idi. Həmin dairələr məsələnin, ümumən, nəinki gün­dəlikdə olmadığını, heç ağla belə gəlmədiyini vur­ğulayırlar. İndi Paşinyan administrasiyası bundan söz açmağı xoşlayır və vətənpərvərlik məntiqinə güc verir. Halbuki, durum dramatik şəkil almaya da bilərdi. 

Nəticəyə gəlirik ki, N.Paşinyan administrasi­yası Ermənistanı qlobal oyunların məngənəsinə atır və yaxşı bilir ki, bu oyunlardakı məğlubiyyə­tin cəzası ağır olacaq. Ona görə qabaqdangəlmiş­lik edib ucuz populizm yolu tutur. “Ermənistanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyi” mövzusu məhz bu səbəbdən gündəmdədir.

Makrona gəldikdə isə o, fikirləri ilə təxminən belə deyir: Ermənistan kollektiv Qərbin regional maraqları naminə hər şeyi etsin, həyasızlıq yolu tutsun, o cümlədən, Azərbaycana qarşı çıxsın, bütün bunların müqabilində dövlət kimi yox olub getməkdən narahat olmasın. Bəs İrəvanın çıxardığı oyunlara görə cəzasız qalacağına təminat varmı? Fransa prezidentinin sözlərindən belə düşünmək olar ki, təminat Avropa İttifaqının Azərbaycan – Ermənistan şərti sərhədinin Ermənistan tərəfində lövbər salmış mülki müşahidə missiyasıdır. Guya ki, missiyanın məqsədi sabitliyi təşviq etmək, bey­nəlxalq ictimaiyyətə qərəzsiz məlumat vermək və münaqişə zonalarında həssas əhalinin təhlükəsizli­yinin təminatıdır. “Ermənistan da Avropanın sülh alətlərindən yararlanmalıdır. Avropa İttifaqı və Er­mənistan yeni tərəfdaşlıq üçün cədvəl hazırlamaq istəyirlər”, – deyən Fransa prezidentinin İrəvanı illüziya bataqlığına sürüklədiyi gün kimi aydındır. O, Ermənistandakı illüziyanı sınıq-salxaq fransız silahlarını ölkəyə verməklə də dərinləşdirir...

***

Makronun hansı tərəfdaşlıq cədvəlindən da­nışdığı hələlik tam agah olmasa da, bir şey dəqiq­dir ki, Paşinyanın Paris səfəri zamanı dedikləri Fransa prezidentinin fikirlərinin davamıdır. Yəni, Nikol da 2022-ci ilin Praqa Sammitindən söz açıb və bildirib ki, həmin görüşdəki prinsiplərə əməl olunarsa, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh mümkündür. 

Deməli, Paşinyan şərt dilində danışmağa üs­tünlük verir. O, eyni zamanda, faktiki olaraq, ölkəsinin silahlanma kursunu davam etdirəcəyini bildirir və bunun regionda təhlükəsizliyin və sa­bitliyin təminatı baxımından vacibliyini önə çəkir. …Erməni baş nazir bir yandan qonşuların ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə hörmət, Ermənista­nın müdafiə qabiliyyətinin inkişafının heç kəsdə narahatlıq doğurmamasına dair yalnız sözdə olan təminat, digər yandan İrəvanın regionda düzgün balans yaratmaq, qanuni, suveren əraziləri, sərhəd­ləri qorumaq istəməsi. Göründüyü kimi, Paşinya­nın fikirləri təzadlıdır, məntiqsizdir. Durum nədən yaranır? Məsələ ondadır ki, Paşinyan Makronun Ermənistanı saldığı oyunda riskin mövcudluğu­nu yaxşı anlayır. Bu səbəbdən ölkəsinin müdafiə qabiliyyətinin yüksəldilməsindən danışır. Bir növ, sağ qalmaq üçün təminat istəyir. Yəni, o, nə qədər pərdələmək istəsə də, içərisində olduğu oyunun qorxunc nəticələr doğuracağından əndişələndiyini gizlətməkdə çətinlik çəkir. 

Paşinyan çıxışında digər məqamlara da toxun­du. Ancaq onun başqa nələrdən danışdığının üzə­rində dayanmağa ehtiyac duymuruq. Yekun budur ki, artıq Fransa öz prinsipial mövqeyini tam açıq şəkildə ortaya qoyur. Ümumən, Ermənistanın baş nazirinin Parisə işgüzar səfəri həmin mövqeyin ifadə səhnələri ilə yadda qaldı. Bu yerdə Azər­baycan Prezidentinin bir fikrini də diqqətə çat­dırmağı vacib sayırıq: “Sadəcə, Fransa artıq heç bir başqa amillərlə maskalanmayaraq açıq şəkil­də anti-Azərbaycan fəaliyyəti aparmağa başladı – qətnamələrin qəbul edilməsi cəhdləri, bundan sonra BMT Təhlükəsizlik Şurası platformasında Azərbaycana qarşı sanksiyalar tələbi. Zənnimcə, ən azı 5 dəfə bu cür cəhdlər edildi və onların ha­mısı tam uğursuzluqla nəticələndi, çünki ölkələrin əksəriyyəti bizi dəstəklədi və bu qətnaməni qəbul etdirmək üçün onlar dövlətlərin zəruri sayını top­laya bilmədilər. Bu, əlbəttə, onlar üçün çox güclü siyasi zərbə idi, çünki biz belə desək, onlara öz meydançalarında qalib gəldik. Həmçinin düşü­nürəm ki, Avropa İttifaqının onlara qoşulmaması da böyük bir zərbə oldu, hərçənd məlum oldu ki, Avropa İttifaqı diplomatiyasının rəhbəri təəssüf ki, Fransanın Azərbaycana qarşı siyasətinə dəstək verənlərin arasında yer alıb. Lakin ümumilikdə, Avropa İttifaqı ölkələri Azərbaycana münasibətdə vahid mövqe üzrə razılığa gələ bilmədilər, Fransa isə məhz sanksiyalarda və başqa addımlarda israr edirdi. Artıq bu tezislər səsləndirilib və onlar belə desək havadan asılı qalıb, sözdən əmələ keçmə­yib”.

Sonda lap əvvələ qayıdaraq deyək ki, “Dərviş Parisi partladır” filmindəki hamımıza tanış olan dərviş obrazı Fransa prezidenti E.Makronun özü­dür. İndiki durumda barıtı çox edən yox, Parisdən çoxlu barıtla qayıdan isə baş nazir N.Paşinyandır. Paşinyan həm də barıtla düzgün rəftarı bacarma­yan biridir. Deməli, Makronun onun köməyi ilə Ermənistanı “partlatması” an məsələsidir və ha­disələrin bu perspektivə doğru getdiyi şübhə do­ğurmur. 

Əvəz CAHANGİROĞLU
XQ