Rəsmi Bakı daha 3 il qurumun “sədrlik üçlüyü”ndə yer alacaq 

Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatına sədrliyinin – sonradan artırılmış bir il də daxil olmaqla dörd ili tamam olur. Xəbər verildiyi kimi, gələn il yanvarın 15 – 20-də Uqandanın Kampala şəhərində keçiriləcək Qoşulmama Hərəkatının XIX Zirvə görüşü ilə QH-yə sədrlik Azərbaycandan Uqandaya keçəcək. Ancaq bizim üçün daha maraqlı olan məqam ondan ibarətdir ki, ölkəmiz bu qurumda yenə də mühüm söz sahibi olacaq. Belə ki, rəsmi Bakı növbəti 3 il müddətində Qoşulmama Hərəkatının “sədrlik üçlüyü”ndə yer alacaq. 

Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyinin yaydığı məlumatda belə bir əminlik ifadə olunur ki, ölkəmiz üçlüyün üzvü qismində də QH-nin beynəlxalq nüfuz və mövqelə­rinin gücləndirilməsi istiqamətində öz səylərini əsirgəməyəcək.

Ekspertlərin fikrincə, “QH-nin nüfuz və mövqelərinin gücləndirilməsi” deyən­də Azərbaycanın bu quruma sədrlik et­diyi son 4 ildə həyata keçirilən çoxsaylı tədbirlər nəzərdə tutulur. Məhz həmin tədbirlər nəticəsində Qoşulmama Hərə­katı bu gün dünyanın aparıcı beynəlxalq təşkilatlarından birinə çevrilib. 

Xatırladaq ki, Azərbaycan 2019-cu il oktyabrın 25-də Qoşulmama Hərəkatının XVIII sammitində təşkilatın sədri seçil­mişdi. Dövlət başçımız həmin sammitdə bəyan etmişdi ki, təşkilata sədrlik etdiyi dövrdə “Bandunq prinsiplərini” əsas gö­türəcək və beynəlxalq tədbirlərdə təşkilatı təmsil edəcək. Bandunq prinsipləri ərazi bütövlüyü və insan azadlıqlarına hörmət, ölkələrin daxili işlərinə qarışmaqdan, bö­yük dövlətlərə yersiz yarınmaqdan çəkin­mək, mübahisələrin sülh yolu ilə həllinə çalışmaq və qarşılıqlı əməkdaşlığa təşviq etmək məramıdır.

Təşkilata üzvlük prinsipləri hələ təş­kilatın təsis olunmasından əvvəl 1955-ci ildə İndoneziyanın Bandunq şəhərində keçirilən konfransda qəbul edilib. Görün­düyü kimi, bu prinsiplərin hamısı Azər­baycanın xarici siyasətinin tərkib hissələ­ri ilə üst-üstə düşür. 

Qoşulmama Hərəkatı “soyuq mü­haribə” dövründə bir sıra dövlətlərin iki siyasi-hərbi qütb arasında qarşıdurma­ya cəlb edilməmələri üçün təsis olunub. Hazırda təşkilatın 120 üzvü var. Orada, eyni zamanda, 17 müşahidəçi dövlət və 10 müşahidəçi beynəlxalq təşkilat da var. Qurumda idarəçilik rotasiya əsa­sında dəyişir. Əsas məqsədi beynəlxalq hüquqa hörmət əsasında dünyada sülh, təhlükəsizlik və inkişafa yardım etmək­dir.

Hərəkat daxilində razılaşdırılmış mövqe BMT Baş Assambleyası çərçivə­sində qərarların qəbuluna təsir baxımın­dan əhəmiyyətli rol oynayır. Təşkilatın daimi orqanı və mənzil–qərargahı yox­dur. QH BMT-nin Mənzil–Qərargahında yerləşən əlaqələndirici büro (ƏB) vasitə­silə təşkilatın sədri və üzv dövlətlərin nü­mayəndəlikləri tərəfindən idarə olunur.

Büro QH-nin daimi əsasda fəaliyyət göstərən və təşkilatdaxili əlaqələndirmə işlərini tənzimləyən əsas orqanıdır. Büro vasitəsilə Qoşulmama Hərəkatı öz üzvlə­rinin BMT orqanlarında vahid mövqedən çıxış etməsini əlaqələndirir, BMT yanında daimi nümayəndəliyi vasitəsilə QH-nin Bürosuna rəhbərliyi və sədrliklə bağlı di­gər vəzifələri icra edir. Qoşulmama Hərə­katının bilavasitə münaqişələrə müdaxilə edəcək resurs və alətləri yoxdur. Bu qu­rum, sadəcə, beynəlxalq məsələlərin mü­zakirəsi üçün bir platformadır. 

Onu da əlavə edək ki, Azərbaycan təşkilata qoşulan sonuncu ölkədir. Xü­susilə vurğulanmalı məqamlardan biri də odur ki, Qoşulmama Hərəkatının sam­mitlərində 2 dəfə – 2012-ci ilin mayında və avqustunda yekun sənədlərdə Er­mənistan–Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə həsr edilmiş maddə qəbul edilib. Həmin sənədlərdə qeyd olunmuş­du ki, adıçəkilən münaqişə məhz Azər­baycan Respublikasının “ərazi bütövlü­yü, suverenliyi və beynəlxalq miqyasda tanınmış sərhədləri daxilində” həll edil­məlidir. 

***

Xarici İşlər Nazirliyinin hesabatında göstərilir ki, ölkəmizin sədrliyi dövründə əldə edilən uğurlar bütün üzv dövlətlər tərəfindən təqdir edilib və Azərbaycanın QH-yə 3 il müddətinə nəzərdə tutulan sədrliyi yekdilliklə əlavə 1 il müddətinə artırılıb. Sədrlik dövründə Azərbaycan QH-nin beynəlxalq münasibətlər siste­mindəki əvvəlki nüfuzunu bərpa etməyə yönəlmiş və heç bir beynəlxalq aktorla ziddiyyətə getmədən “Bandunq prinsip­ləri”nin təşviqinə köklənmiş siyasət sər­giləyib: “Sədrliyin böyük bir hissəsinin COVID-19 pandemiyasının yayılmasının intensiv dövrünə təsadüf etməsinə bax­mayaraq, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Qoşulmama Hərəkatının sədri qismində irəli sürdüyü qlobal əhəmiyyətli təşəbbüslər sayəsində mövcud çağırış­lar yeni əməkdaşlıq imkanlarına çevrilib. Burada, xüsusilə inkişaf etmiş ölkələrin “peyvənd millətçiliyi siyasəti” və inkişaf etməkdə olan ölkələrə qarşı ədalətsiz və biganə yanaşmasına son qoyulması üçün BMT Baş Assambleyası və İnsan Hüquqları Şurasında ölkəmiz tərəfindən mühüm qətnamələrin irəli sürülərək qə­bul etdirilməsini qeyd etmək olar”.

O da əlavə olunur ki, sədrliyin geridə qalan 4 ili ərzində Azərbaycan, həmçinin qurumun təsisatlandırılması istiqamətin­də mühüm addımlar ataraq, ölkə baş­çısının təşəbbüslərinə uyğun olaraq, Qoşulmama Hərəkatının Parlamentlər Şəbəkəsi və Gənclər Təşkilatını yaradıb: “Hazırda QH-nin Qadın və Media platfor­malarının yaradılması istiqamətində mü­vafiq tədbirlər görülür. Sədrliyimiz döv­ründə, həmçinin Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlərin beyin mərkəzlərinin ilk iclası keçirilib, onların şəbəkələşməsi is­tiqamətində ilk addımlar atılıb”.

***

Beynəlxalq münasibətlər sistemin­də ədalətin bərqərar olmasının ən güclü təşviqatçılarından biri olan Qoşulmama Hərəkatı respublikanın sədrliyi dövrün­də də öz üzv dövlətlərinə, o cümlədən, Azərbaycana qarşı yönəlmiş ədalətsiz­liklərə biganə qalmayıb, xüsusilə, Vətən müharibəsi dövründə ölkəmizin ərazi bütövlüyü və suverenliyinə qarşı yönəl­miş təcavüzü pisləyərək, bu istiqamətdə BMT çərçivəsində irəli sürülən təxribatçı addımların qarşısını alıb. 

Elə bu qeydləri də Azərbaycan Pre­zidentinin həmin məsələyə münasibət bildirərkən söylədiyi fikirlərlə yekunlaş­dırmaq istəyirik. Dövlət başçımız bu il iyulun 5-də Bakı Konqres Mərkəzində Qoşulmama Hərəkatının əlaqələndirmə bürosunun “Qoşulmama Hərəkatı: mey­dana çıxan çağırışlarla mübarizədə birgə və qətiyyətli” mövzusunda nazirlər görü­şündəki çıxışında demişdir:

“Fürsətdən istifadə edərək, işğal zamanı və işğaldan sonra Azərbayca­nın ədalətli mövqeyini dəstəkləməkdə göstərdikləri prinsipial mövqeyə görə Qoşulmama Hərəkatı ölkələrinə dərin minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Mən xüsusilə 2020-ci və 2022-ci illərdə Qoşul­mama Hərəkatı ölkələrinin BMT Təhlükə­sizlik Şurasında Azərbaycan əleyhinə olan birtərəfli və qərəzli bəyanatların qə­bul edilməsinin qarşısını aldıqları iki hala istinad edirəm”.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ
XQ