“Özündə zorakılığa çağırış yetişdirən nifrətin təbliğatı bütün ölkələrdə qadağan olunmalıdır”. BMT-nin insan haqları üzrə ali komissarı Folker Türk bu sözləri qurumun Cenevrədə keçirilən 53-cü sessiyasında çıxış edərkən deyib. Müsəlmanların müqəddəs kitabı Quranın təhqir olunması aktları ilə bağlı BMT çərçivəsində təcili debatlar İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının bir neçə üzvü adından Pakistanın təklifi əsasında təşkil olunub. 

Ramazan ayı ərzində hər cümə günü İsveç paytaxtında sağ radikal təmayüllü siyasi cərəya­nın üzvləri tərəfindən Quranın nümayişkaranə şəkildə, poli­sin müşayiəti ilə yandırılmasına dünya müsəlmanlarının kütləvi etirazları BMT-ni hərəkətə keç­məyə məcbur etdi. Beynəlxalq qurumun insan haqları üzrə Ali Komissarlığının Pakistanın tələbi ilə təcili müzakirələr təşkil etməsi, nəhayət, bu vandalizm aktlarının, sadəcə, bir dövlətə, bir dinə, bir səmavi kitaba qarşı törədilmədiyi­ni ən yüksək səviyyədə başa dü­şülmənin təzahürü saymaq olar. 

Çıxışında “Zorakılığa, ay­rı-seçkiliyə və düşmənçiliyə təhrik edən nifrətin təbliği hər bir döv­lətdə qadağan olunmalıdır. Bü­tün cəmiyyətlərdə nifrətin dili ilə dialoqun, təhsilin, məlumatlılığın artırılması, konfessiyalararası və icmalararası qarşılıqlı fəaliyyət və dövlət siyasətinin digər alət­ləri vasitəsilə mübarizə aparmaq vacibdir”, – deyən ali komissarın sözlərinə görə, yaranmış hazırki vəziyyətdə “siyasi və dini liderlər xüsusilə önəmli rol oynamalı”, təkcə öz icmalarına münasibət­də deyil, eyni zamanda, hücuma məruz qalmış istənilən qrupa qarşı hörmətsizlik və dözümsüz­lük hallarına qarşı təcili və qəti çıxış etməlidirlər. Ali komissar çıxışını belə tamamlayıb: “Xaos tacirlərinə bizi öz şəbəkələrinə çəkmələrinə və özlərinin siyasi faydaları üçün istifadə etmələrinə imkan vermək olmaz”. 

Son vaxtlar Avropanın bir sıra ölkələrində müxtəlif formalarda özünü büruzə verən dini və etnik nifrətin artması halları “həyəcan təbili”ni çalmağın vaxtının çatdı­ğından xəbər verir. BMT-nin mət­buat xidmətinin bir qədər əvvəl yaydığı məlumatında bu təhlükəli təmayülə diqqət yetirilməsinin va­cibliyi vurğulanırdı. Cenevrədə in­san haqları üzrə Ali Komissarlığın 53-cü sessiyası çərçivəsində möv­zu ətrafında debatlar bu gün də davam etdiriləcək. Müzakirələrin sonunda Quranın təhqir olunma­sı aktlarının pislənilməsi ilə bağlı Pakistanın hazırladığı qətnamə la­yihəsinin qəbul ediləcəyi gözlənilir. 

* * * 

Məhz Türk dünyasına bəslə­diyi dini-etnik nifrətin ucbatından daşnaklaşmış haylar bizə qar­şı kütləvi qırğınlar, soyqırımları törədiblər. Bəli, dini-etnik zorakı­lığa təhrik edən nifrətin təbliğatı­na dünya “yox!” deməlidir. Belə hərəkətlər cinayət əməli sayılma­lıdır. 

Bu gün Hayastan cəmiyyətin­də xalqımıza münasibətdə nifrət­dən doğan nitqlər, hayqırtılar, zorakılıqlar, cinayətlər baş alıb gedir. Yüz beş il əvvəl Mart soyqı­rımında azərbaycanlı hamilə qa­dının qarnını yarıb, çağanı sün­güyə taxan vəhşiləşmiş daşnakla dumanlı havada yolu azıb ərazilə­rinə keçmiş 20 yaşlı əsgərimizi vəhşicəsinə döymələrini lentə alaraq, həmin görüntüləri sosial şəbəkədə yayan XXI əsrin azğın ermənisi arasında hansı fərqi gö­rürsünüz? Belə davranışın sıravi haylarla yanaşı, siyasətçilər tərə­findən də törədildiyini mütəmadi olaraq izləyirik. Onların başqaları­na qarşı kin-küdurət, nifrətlə dolu çıxışları iki xalq arasında bərpası mümkün olmayan, dözümsüz bir mühitin formalaşmasına gətirib çıxarıb. Bunun adı anadangəlmə qüsur, sağalmaz xəstəlikdir. 

Bir millət olaraq ermənilərin psixologiyasını birmənalı xarak­terizə etmək mümkün deyil. Hay­ların milli psixologiyası özlərini başqalarından, digər millətlərdən, ələlxüsus da qonşularından üstün tutmaq, “ari” irqdən olduqlarını xə­yal etmək kimi naqis cəhətləri ilə tanınıb. Haylar beyinlərini yumuş utopik ideyaların nəticəsi olaraq elə düşünürlər ki, bu dünyada ya­ranan ən qədim, sivilizasiyanın adı ilə bağlı nə varsa, hamısı onlara məxsusdur. “Etnik xarakterin böh­ranı” kimi diaqnoza malik xəstəliyə mübtəla olan fərd, toplum nə dü­şüncəsinə, nə danışığına, nə də hərəkətinə nəzarət edə bilir. 

Hayların ictimai şüurunda küt­ləvi psixoz əlamətləri var və bu vəziyyətdə qəbul edilən qərarların hamısının yanlış, anti-bəşəri, an­ti-humanist ruhlu olacağı şübhə­sizdir. Təəssüf hissi ilə deməyə məcburuq ki, bu “kosmik etnos” Cənubi Qafqazda çoxları üçün hələ uzun müddət başağrısı ola­raq qalacaq.

Biz bunu arzulamırıq. Əs­lində, XXI əsrin insanına yaraş­mayan ifrat şovinist çıxışlar, ilk növbədə, həmin millətin başbilən­lərini narahat etməlidir. Məsələnin hüquqi tərəfinə gəldikdə isə onu da deməliyik ki, Ermənistan hö­kuməti imzasını atdığı müvafiq konvensiyaların şərtlərinə əsasən boynuna götürdüyü beynəlxalq öhdəliklərə riayət etməli, etnik, dini mənsubiyyətə görə ayrı-seç­kiliyə yol verməməli, azərbaycan­lılara, bütövlükdə, Türk dünya­sına qarşı nifrət siyasətindən əl çəkməlidir. Məhz bu halda onların ağır millətçilik mərəzindən qurtul­maq şansları var...

İmran BƏDİRXANLI, “Xalq qəzeti”