Son 50 ildə orijinal publisistik yazıları, pamfletləri, bədii esseləri, öygüləri (hekayələri) ilə oxucuların sevimlisinə çevrilən, ədəbiyyat tariximizdə Qarabağ savaşından bəhs edən 1100 səhifəlik “Qara Qan” tarixi roman-trilogiyanın yazarı Fazil Güneyin bu yaxınlarda “Böyük devirim” adlı kitabı işıq üzü görüb.
“Orxan” nəşriyyatının nəfis şəkildə buraxdığı topluda yazıçının yazdığı öygülər (hekayələr), esselər, pamfletlər və dram əsərindən nümunələr toplanıb. Ulusumuzun son 100 illik ağır və şanlı tarixindən, sovet dönəmində adları layiqincə dəyərləndirilməmiş qələm sahiblərindən, gizli qalmış, yaxud da tam açılmamış olaylardan bəhs edən “Böyük devirim” romanından bir parça, yeni eradan öncələrdə şumerlərdən sonrakı dönəmlərdən bəhs edən dram əsəri və s. orijinal nümunələrin də yaxşı qarşılanacağı şəksizdir.
Yetkin qələm sahibi Fazil Güneyin bu kitabı əlvan güllərdən bağlanmış bir bədii çələng təsiri bağışlayır. Toplu oxucunu ağladıb-güldürür, ən ümdəsi dərin düşüncələr ümmanına atır...
Son 35 ildə Fazil Güney mediamızda beynəlxalq mövzuda yazan, problemlərimizi, Qarabağ olaylarını dünyada yayan ilk aktiv yazarlarımızdandır. Ərəb filologiyası üzrə iki elmi monoqrafiyanın müəllifi, böyük şərqşünas Aida İmanquliyevanın dissertantı olmuş, tanınmış akademiklər Həmid Araslı və Ziya Bünyadovun xeyir-dua verdikləri Fazil Güney Suriya, İraq, Liviyada uzun müddət tərcüməçi kimi çalışıb, Əlcəzair Universitetində bir dərs ili təcrübə keçib, bütün ərəb ölkələrinə səfər edib. Dəməşq, Bağdad və Qahirədə hay-ermənilərlə müxtəlif səviyyələrdə rəsmi yerlərdə qarşılaşaraq dartışıb.
Bunlardan ən maraqlısı hayların ilk partiyalarından biri – 1890-cı illərdə yaradılmış “Hnçaq” partiyasının Beyrutdakı mənzil-qərargahında, Livan parlamentinin erməni deputatı, arvadı erməni olan, ermənilərə özəl imtiyazlar vermiş Livanın prezidenti Emil Lahudla görüşüb suallaşması olub. Buna görə də Qarabağ davasına həsr etdiyi “Mif dağılır” öygüsü son dərəcə böyük maraqla oxunur. Burada olaylar hayların “ikinci paytaxta” çevirdikləri Beyrutda cərəyan edir. Yazıçının təsvir etdiyi, reallıqlara, tarixi gerçəkliklərə söykənən səhnələr çox oxunaqlı alınıb.
Müəllifin 100 yaşlı atasına – Qarabağ köçkününə həsr etdiyi “Gələcək gəldi” essesini də həyəcansız oxumaq olmur. Kitabdakı yazılar oxucunu kədərləndirib hiddətləndirməklə yanaşı, həm də güldürür. “Öz itimizdir”, “Metamorfoz”, “Balaca yanlışlıq” “Haykanuşun əri kim, aşnası kim” adlı hekayə və pamfletlər böyük Mirzə Cəlil məktəbini xatırladır.
Oxucusunu ağladıb-güldürən yazılar toplusunu sonuclayan “Böyük başlanğıc” adlı iki pərdəli dramla bitirən müəllif özü bu haqda yazır: “44 günlük Vətən müharibəsi ilə adını fars hökmdarı Kirin başını kəsərək qanla dolu tuluğa atıb oğlunun qisasını almış Tomrisdən – dəmir xatundan Atatürkədək böyük Türk sərkərdələrinin siyahısına adını yazmış Prezident İlham Əliyev millətinin, ölkəsinin adını töhmətdən qurtarıb göylərə qaldırdı, Azərbaycan kişisi, əsgər və zabitləri başlarını dik tutmağa başladılar. Kiçik Azərbaycan dövləti qardaş Türkiyənin mənəvi, siyasi dəstəyi ilə Qafqazdan Türküstanı hədəfləyən yeni səlib yürüşünün qarşısını kəsdi”.
Fazil Güneyin ədəbi çalışmaları göstərir ki, Azərbaycan rəhbərliyinin, dövlətinin siyasətdə, ordu quruculuğunda qazandığı uğurları humanitar sahələrdə də təkrarlanmalıdır. Sovet dönəmində kommunist və daşnak ideoloqlarının yazdığı və yazdırdığı tarix korrektə edilməli, yenidən yazılmalıdır. Dilimizin saflığı da müqəddəs miras kimi qorunmalıdır.
Ə.ƏLİYEV
XQ
