Prezident İlham Əliyev martın 1-də Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 10-cu və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 2-ci iclasları zamanı “Euronews” televiziyasına müsahibəsində jurnalistin “Bu il həm də çox həlledici ildir. COP29 üfüqdədir. Bu bərpaolunan enerji layihələrinin həyata keçirilməsi həqiqətən də Azərbaycanın dayanıqlı enerjinin gələcəyini necə yönləndirdiyini göstərir”– fikirlərinə cavab olaraq bildirib ki, bu, bizim ümumi “yaşıl enerji” gündəliyimizin və məsuliyyət hissimizin bir hissəsini təşkil edir. 

Çünki qazıntı yanacağı ilə zəngin ölkələr “ya­şıl enerji”yə keçiddə ön sıralarda olmalıdır. Biz bunu ənənəvi ehtiyatlarımız çatışmadığına görə etmirik, ona görə həyata keçiririk ki, neft-qaz sa­tışından əldə etdiyimiz maliyyədən, gəlirlərdən bərpaolunan enerjiyə sərmayə yatırmaq üçün is­tifadə etməklə töhfə verək və buna ehtiyacın oldu­ğuna dair ümumi bir anlayış yaradaq. 

Ölkə rəhbəri fikrinə davam edərək vurğulayıb ki, hər il Bakıda Xəzərin getdikcə dayazlaşması nəzərə çarpır. Dəniz kənarında, hətta paytaxtın mərkəzində yaşayan hər kəs bunu– iqlim dəyişik­liyinin təhlükəli fəsadlarını görür, çaylarda suyun, dağlarda qarın azalması müşahidə olunur. Əgər bu məsələ ilə bağlı əzmlə məşğul olunmasa, ha­mının əziyyət çəkəcəyi gözlənilir. 

Dövlət başçımızın sözügedən müsahibə­də vurğuladığı kimi, Azərbaycanın bərpaolunan enerji layihələri gündəliyi çox iddialıdır. Bey­nəlxalq Maliyyə Korporasiyasının hesablamala­rına əsasən, Xəzər dənizinin Azərbaycan sek­torunda “yaşıl enerji”nin potensialı 157 giqavat təşkil edir. Respublikamız artıq bu mühüm yolla uğurla irəliləyir. Azərbaycan təqribən, 10 ilə ölkə­də bərpaolunan enerjidən maksimum dərəcədə istifadə etməyi və daxili bazarda təbii qaz istehla­kını azaltmağı planlaşdırır.

Yeri gəlmişkən, yuxarıda qeyd edilən Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində keçirilən tədbir­də də Azərbaycanın “yaşıl enerji”yə keçid prosesində icra edilən la­yihələr barədə ətraflı danışılıb. Bu il Azərbaycanda “Yaşıl dünya na­minə həmrəylik ili” elan olunduğunu bildirən Prezident İlham Əliyev ölkə­mizin bərpaolunan enerji təşəbbüs­lərinin yüksək səviyyədə gerçək­ləşdirildiyini söyləyib: “Bu layihələr arasında keçən ilin oktyabr ayında Azərbaycanda açılışını etdiyimiz ilk böyük Günəş Elektrik Stansiya­sı yer alır və bu stansiyanın gücü 230 meqavatdır. Bu stansiya bər­paolunan enerji sahəsində aparıcı şirkətlərdən biri “Masdar” tərəfindən inşa olunmuşdur və bu, yalnız baş­lanğıcdır. İmzalanmış müqavilələrə və anlaşma memorandumlarına əsasən 2030-cu ilədək biz 5 min meqavata qədər, yəni 5 qiqavat günəş və külək enerjisi istehsal et­məyi planlaşdırırıq”.

Sözügedən iclasda Azərbay­canın bu sahədə əsas investorla­rı Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən “Masdar” və Səudiyyə Ərəbistanın­dan “ACWA Power” şirkətləri oldu­ğu qeyd edilib. Lakin bu təşəbbüsə digər ölkələrdən olan şirkətlər də qoşulub. Məsələn, BP, “Fortescue Future Industries”, “China Gezhou­ba Group Overseas Investment”, “Total Energies”, “Nobel Energy” və “A-Z Czech Engineering” şirkətləri ilə ümumi gücü 28 qiqavatdan çox layihələrə dair əməkdaşlıq sənədlə­ri imzalanıb. Bu, beynəlxalq aləm­də Azərbaycan Prezidentinin “yaşıl enerji” kursuna beynəlxalq marağın, ölkəmizin yaşıl gələcəyinə olan ina­mın göstəricisi kimi qiymətləndirilib. Belə bir böyük marağın yaranması­nı isə bərpaolunan enerji ehtiyatları baxımından respublikamızın istər Xəzər dənizində, istərsə də quru­da nəhəng potensiala malik olması şərtləndirib. Bundan əlavə Azər­baycan “Qara Dəniz Yaşıl Kabel” layihəsi ilə Avropaya “yaşıl enerji”nin önəmli ixracatçılarından biri olmağı da qarşıya məsul vəzifə kimi qoyub. 

Dövlətimizin başçısı iclasda­kı nitqində bu məqama toxunaraq belə bir layihənin inteqrasiya edilmiş layihə olmaqla Xəzər dənizindəki külək dəyirmanlarından yeni ötürücü xətlərlə Qara dənizin dibi ilə Avro­paya gedəcəyinin artıq qərara alın­dığını xatırladıb. Əlbəttə, istər bu la­yihənin, istərsə də digər “yaşıl enerji” mənbələrinin gerçəkləşdirilməsi nəti­cəsində alınan elektrik enerjisi istifa­də edilən təbii qaza daha çox qənaət olunacağı əminliyini qətiləşdirib. 

Əlbəttə, Azərbaycanın dünya­nın “yaşıl enerji” çağırışına bu is­tiqamətdə həyata keçirdiyi çoxsaylı layihələrlə cavab verməsi ölkəmizin bərpaolunan enerji istehsalı təşəb­büsünə nə dərəcədə önəm ver­məsini, məsələyə məsuliyyətlə ya­naşmasını göstərir. Yeri gəlmişkən, Prezident İlham Əliyev tərəfindən ölkəmizin işğaldan azad edilən tor­paqları “yaşıl enerji” zonası elan edilib və 2022-2026-cı illər üzrə təd­birlər planı təsdiqlənib. Bu ərazilərin 2050-ci ilədək “Netto sıfır emissiya” zonasına çevrilməsi nəzərdə tutulub. 

Xatırladaq ki, təkcə ötən il Qa­rabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarına aid 12 bölgədə tikilən yarımstansiya və su elektrik stansi­yalarının açılışı olub. Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə Azərbaycan-Tür­kiyə-Avropa ölkələrarası beynəlxalq enerji dəhlizi layihəsi çərçivəsində qurulan 330 kilovoltluq “Cəbrayıl” qovşaq yarımstansiyası istismara verilib. Həmçinin yaşıl enerji strate­giyasına uyğun olaraq 2023-cü ildə Kəlbəcər rayonunda 8,33 meqavat gücündə “Çıraq-1”, 3,6 meqavat gücündə “Çıraq-2”, 6,33 meqavat gücündə “Qamışlı”, 5,3 meqavat gü­cündə “Soyuqbulaq” və 3,4 meqavat gücündə “Meydan” kiçik su elektrik stansiyalarının yenidənqurmadan sonra açılışı olub. 

Paralel olaraq “AzərEnerji” tərəfindən Laçında yeni tikilən 110 kilovoltluq “Qorçu” yarımstansi­yasının və “Laçın” şəhər qovşaq yarımstansiyasının da ötən il istis­marı reallaşdırılıb. Bununla yanaşı, Laçın rayonunda 8,25 meqavat gü­cündə “Mişni” və 6 meqavat gücün­də “Alxaslı” kiçik su elektrik stansi­yaları yenidən qurularaq istifadəyə verilib. Prezident İlham Əliyev, həm­çinin “AzərEnerji”nin yeni tikilən 10,5 meqavat gücündə “Cahangirbəyli” Su Elektrik Stansiyasının açılışında iştirak edib. Bütün bunlarla bərabər, 2023-cü ilin dekabr ayında 110 kilo­voltluq “Ağdam” qovşaq yarımstansi­yasının açılışı həyata keçirilib. 

Onu da bildirək ki, ötən il işğaldan azad edilən ərazilərdə “AzərEnerji” tərəfindən 9 elektrik stansiyasının tikintisinə başlanılıb və hazırda hə­min stansiyalar da daxil olmaqla Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda 12 yerdə ekoloji cəhətdən “yaşıl enerji” istehsal edəcək su elektrik stansiya­larının tikintisi davam edir və onların bir neçəsində işlər tamamlanıb.

Bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərin davamı kimi BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Kon­vensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) bu il ölkəmizdə keçirilməsi haqlı olaraq Prezident İlham Əliyevin növbəti uğuru kimi dəyərləndirilir. COP29 konfransına evsahibliyi Azərbaycan üçün 2024-cü ilin həm ən mühüm hadisəsi, həm respublikamızın “ya­şıl iqtisadiyyat”a keçid strategiyası­nın davamı, həm də Azərbaycanın “yaşıl enerji” siyasətinə qlobal dəstə­yin ifadəsi kimi qiymətləndirilir.

“Azərbaycan neft-qaz ölkəsi kimi bu sahədə də özünü göstərəcək və dünyada hər kəs gündəliyimizin “ya­şıl enerji” ilə bağlı olduğunu bir daha görəcək. “Yaşıl enerji” növlərinin ya­radılması və “yaşıl enerji”nin dünya bazarlarına nəqli hazırda Azərbay­canın enerji siyasətinin prioritetidir. Bu, reallıqdır və bütün dünya bunu bir daha təsdiq edir”, – deyə Prezi­dent İlham Əliyev ötən il dekabrın 15-də COP29-un ölkəmizdə keçiril­məsi ilə əlaqədar müşavirədə vur­ğulayıb.

Bu məqamda onu da qeyd edək ki, Azərbaycan “yaşıl enerji” mən­bələri üzrə yüksək potensiala malik olan ölkələrdəndir. Belə ki, respub­likamızın bərpaolunan enerji mən­bələrinin texniki potensialı quruda 135 qiqavat, dənizdə 157 qiqavat­dır. Bərpaolunan enerji mənbələri­nin iqtisadi potensialı 27 qiqavat, o cümlədən külək enerjisi üzrə 3 min meqavat, günəş enerjisi üzrə 23 min meqavat, bioenerji potensialı 380 meqavat, dağ çaylarının potensialı 520 meqavat həcmində qiymətlən­dirilir.

Ölkəmizdə bərpaolunan enerji potensialından səmərəli istifadə edil­məsi məqsədilə atılmış əsas addım­lardan biri 2004-cü ildə “Azərbaycan Respublikasında alternativ və bərpa­olunan enerji mənbələrindən istifadə olunması üzrə Dövlət Proqramı”nın qəbul edilməsi olub. Bu sənədin qə­bulu “yaşıl enerji” mənbələrinin istifa­dəsində əsaslı dəyişikliklərin həyata keçirilməsinə və ölkəmizin bu sahə­dəki potensialının dəyərləndirilmə­sinə geniş imkanlar yaradıb.

V.BAYRAMOV
XQ