2005-ci il dekabrın 8-də BMT Baş Assambleyası 4 aprel tarixinin Beynəlxalq Mina Xəbərdarlığı və Minatəmizləmə Fəaliyyətinə Yardım Günü elan edilməsi haqqında qətnamə qəbul edib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Baş Assambleya Birləşmiş Millətlər Təşkilatının və müvafiq strukturların dəstəyi ilə minaların və müharibənin partlayıcı qalıqlarının mülki əhalinin təhlükəsizliyinə, sağlamlığına və həyatına ciddi təhlükə törətdiyi və ya milli və yerli səviyyədə sosial-iqtisadi inkişafa mane olduğu ölkələrdə minatəmizləmə fəaliyyətini həyata keçirmək üçün milli potensialın yaradılmasına və inkişafına kömək göstərməyə davam etməyə çağırıb.

Artıq 20 ildən çoxdur ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Minatəmizləmə Xidməti (UNMAS) mülki şəxslər, sülhməramlılar və humanitar işçilər də daxil olmaqla, partlayıcı qurğulardan zərər çəkmiş insanların ehtiyacları ilə bağlı məsələlərə reaksiya verir.

UNMAS BMT missiyalarının yerləşdirilməsini asanlaşdırmaqla, humanitar yardım çatdırmaqla, mülki insanları qorumaqla və məcburi köçkünlərin və qaçqınların könüllü qayıtmasını dəstəkləməklə insanların həyatını xilas edir. Xidmətin əməkdaşları beynəlxalq humanitar hüququn və insan hüquqlarının təşviqinə yönəlmiş icmaların yenidən qurulması fəaliyyətlərində və kampaniyalarda iştirak edirlər.

Təhlükəsiz gələcək buradan başlayır

Minalar, partlayıcı sursatlar və əldəqayırma partlayıcı qurğular xüsusilə silahlı münaqişə vəziyyətlərində ölüm və yaralanmaya səbəb olmaqda davam edir. Orta hesabla hər saatda bir nəfər belə partlayıcı qurğunun təsiri ilə ölür və ya yaralanır. Qurbanlar arasında çoxlu uşaq da var. əldəqayırma partlayıcı qurğuların istifadəsi dinc əhalini qorxudur və humanitar təşkilatları, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının missiyalarını və şəxsi heyətini təhdid edir.

2025-ci ildə Beynəlxalq Mina Xəbərdarlığı və Minatəmizləmə Fəaliyyətinə Yardım Günü “Daha təhlükəsiz gələcək buradan başlayır” mövzusunda qeyd olunuur.

Gələcək Paktına əsaslanaraq, BMT-nin minalarla mübarizə iştirakçıları münaqişələrdən təsirlənən əlilliyi olan insanlara dəstək olmaq üçün mikrolayihələrin və əməliyyat təşəbbüslərinin maliyyələşdirilməsinin vacibliyini vurğulayırlar. Bu, mülki şəxslərin müdafiəsi (14-cü Fəaliyyət) və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə texnoloji və innovativ potensialın yaradılması (Fəaliyyət 29) üzrə qlobal öhdəliyi gücləndirir.

Məsələnin tarixi

1997-ci ildən “Piyada əleyhinə minaların istifadəsi, ehtiyatı, istehsalı və təhvilinin qadağan edilməsi və onların məhvi haqqında” Konvensiyanın imzalanmaya açıldığı vaxtdan bəri 164 ölkə onu ratifikasiya edib və ya bu sənədə qoşulub. Bu misli görünməmiş koalisiyanın məlumat kampaniyası piyada əleyhinə minaların mülki şəxslərə təsiri barədə ictimaiyyətin məlumatlılığını artırıb və ümumi qadağan edilmə tədbirləri üçün qlobal dəstəyi səfərbər edib.

Piyada əleyhinə minaların qadağan edilməsi üzrə sənədin 6-cı maddəsi Konvensiyaya üzv olan dövlətləri mina qurbanlarına qulluq, reabilitasiya və sosial və iqtisadi reinteqrasiyanı təmin etmək öhdəliyi qoyan “qurbanlara yardımı” nəzərdə tutur. Orada bildirilir ki, bu yardım minadan zərər çəkmiş insanların, onların ailələrinin, icmalarının, habelə əlillərin təcili və uzunmüddətli ehtiyaclarını ödəməyə yönəldilməlidir.

“Əlillərin hüquqları haqqında” Konvensiya və onun Fakültativ Protokolu 13 dekabr 2006-cı ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nyu-Yorkdakı Baş Qərargahında qəbul edilib və 30 mart 2007-ci ildə imzalanmaq üçün açılıb. Minaların qadağan edilməsi üzrə Konvensiyaya istinad edən bu sənəd əlilliyi olan bütün insanlara şamil edilir.

Təkcə piyada əleyhinə minalar deyil, həm də müharibənin bütün digər partlayıcı qalıqları ilə bağlı problemlər həllə də qalmaqdadır. 12 noyabr 2006-cı ildə BMT-nin Baş katibi “Bəzi adi silahlar haqqında” Konvensiyaya əlavə olan “Müharibənin partlayıcı qalıqlarına dair” V Protokolun qüvvəyə minməsini alqışlayıb və onun universallığını vurğulayaraq həyata keçirilməsinə çağırışını təkrarlayıb. 2008-ci ilin dekabrında Baş katib 108 dövlətin qoşulduğu kaset silahları haqqında Konvensiyanın imzalanmaya açılmasını da alqışlayıb.

On iki departamentdən, agentlikdən, fondlardan və proqramlardan ibarət Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Minalarla Mübarizə Qrupu (IACG-MA) özünün qurumlararası siyasətini rəhbər tutaraq Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Tərksilah Tədqiqatları İnstitutu və Dünya Bankı kimi müşahidəçi strukturlarla əməkdaşlıq şəraitində minalarla mübarizə üzrə bütün əhəmiyyətli sahələr və fəaliyyətlər üzrə sistem miqyasında ahəngdarlığı təmin etməyə davam edir.

BMT-nin Minatəmizləmə Strategiyası onun sistemi və iştirakçı təşkilatlar üçün hesabatlılıq çərçivəsini təmin edir, silahlı münaqişə zamanı və ondan sonra partlayıcı sursatdan yaranan təhlükələrin qarşısının alınması və aradan qaldırılması üçün səyləri istiqamətləndirir və təsirə məruz qalmış icmalara dəstək verir. 2023-cü ilin iyun ayında BMT-nin Minatəmizləmə Qrupu tərəfindən əldə edilmiş razılaşmaya uyğun olaraq, bu Strategiyada artıq vaxt məhdudiyyəti olmayacaq və Baş katibin minatəmizləmə fəaliyyətinə yardımı üzrə ikiillik hesabatı ilə üst-üstə düşməklə, hər iki ildən bir dövri olaraq nəzərdən keçiriləcək. BMT-nin strategiyası 2023-cü il dekabrın 13-də təsdiq edilib və 2024-cü il yanvarın 1-də qüvvəyə minib.